پایان بی‌نتیجه نشست قزاقستان
۱۳۸۹ آذر ۱۲, جمعه
نشست دو روزه سران کشورهای سازمان امنیت و همکاری اروپا بدون نتیجه‌ایی مشخص در آستانه، پایتخت قزاقستان در روز پنج‌شنبه (۲ دسامبر/۱۱ آذر) به پایان رسید. کشورهای عضو برای دستیبابی به یک بیانیه‌ی پایانی تلاش‌های زیادی کردند، اما در مورد مضمون عملی آن به توافق نرسیدند.
درخواست عبدالله گل، رئیس‌جمهور ترکیه درباره توافق‌در زمینه‌های مشخص نیز موفقیت‌آمیز نبود.
گرچه این اجلاس، نخستین نشست رهبران کشورهای عضو پس از سال ۱۹۹۹ میلادی بود، اما اختلافات و منافع متناقض کشورهای عضو، از تصویب اهداف عملی و مشخص جلوگیری کرد.
شرکت آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، دمیتری مدودیف، رئیس‌جمهور روسیه و هیلاری کلینتون، وزیر امورخارجه آمریکا امید به این نشست را بیشتر می‌کرد، اما سفر این مقامات پیش از روز دوم اجلاس، حاکی از عدم توافق بر سر مسایل اصلی بود.
سایه جنگ گرجستان و روسیه بر اجلاس سران
میخائیل ساکاشویلی، رئیس‌جمهور گرجستان تهدید کرد که اگر در بیانیه پایانی از «انتقاد شدید» به روسیه بر سر اشغال اوستیای جنوبی و آبخاز کاسته شود، از وتوی خود استفاده خواهد کرد. اغلب کشورهای غربی از اعتراض گرجستان به حضور نیروهای نظامی روسیه در مناطق اشغالی پشتیبانی کردند.
از سوی دیگر سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه ضمن مخالفت با گنجاندن این انتقادها در بیانیه‌ی پایانی تصریح کرد که اگر به «مناقشه گرجستان» و یا به «تمامیت ارضی این کشور در چارچوب مرزهای پیشین» اشاره شود، مسکو از امضای این بیانیه خودداری خواهد کرد.
جنگ روسیه علیه گرجستان در اوت ۲۰۰۸ میلادی، تمامی مباحث نشست سازمان امنیت و همکاری اروپا را تحت شعاع قرار داده بود. به نظر ناظران غربی، عدم دستیابی به راه‌حلی برای اختلافات موجود میان تفلیس و مسکو مصداق ناتوانی اجلاس اخیر بود.
برخلاف سخنان افتتاحیه نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان مبنی بر «تولد دوباره‌ی» سازمان امنیت و همکاری، این اجلاس نتوانست نقش و هویتی جدید برای خود پس از پایان جنگ سرد بیابد. گرچه اغلب رهبران کشورهای عضو به ضرورت اصلاحات و بازسازی این سازمان اشاره کردند، اما هیچ پیشنهاد عملی در این زمینه مطرح نشد.
نه تنها نبود نکات مشترک، بلکه فقدان اراده سیاسی در میان اعضا نیز مانع از آن شد که تعریفی از نقش جدید سازمان امنیت و همکاری ارائه شود. سازمان امنیت و همکاری اروپا در سال ۱۹۷۵میلادی تاسیس شد و در دوران جنگ سرد، در تنش‌زدایی میان شرق و غرب نقش مهمی ایفا کرد.
امنیت در مقابل حقوق‌بشر
به گفته دیپلمات‌های حاضر در این اجلاس، در حالی که روسیه و متحدانش نظیر قزاقستان بر موضوعات امنیتی پافشار می‌کردند، اغلب کشورهای غربی مسایل حقوق‌بشر را عمده می‌دانستند. بطور مثال روسیه و متحدانش مخالف حضور ناظران سازمان امنیت و همکاری اروپا در انتخابات کشورهای عضو بودند.
به نظر کشورهای اروپای غربی و آمریکا فعالیت‌های سازمان امنیت و همکاری باید بر روی پیشبرد دمکراسی و تعمیق حقوق پایه‌ای شهروندان متمرکز باشد. هرمان فان رومپوی، رئیس شورای اتحادیه اروپا تاکید کرد که حل اختلافات و نزاع‌های منطقه‌ای، همچون مشکل گرجستان، از الویت برخوردار است.
شاید بخشی از بیانیه پایانی، گویای گفت‌وگوهای اجلاس اخیر باشد. در بیانیه پایانی با شعار "به سوی یک جامعه امن" آمده است: «هر چند کشورهای عضو پیشرفت داشته‌اند، اما کار بیشتری باید انجام شود تا رعایت و اجرای کامل اصول اساسی بویژه در عرصه دفاع از حقوق‌بشر و آزادی‌های پایه‌ای تضمین شود.»
SI/SJ