پاستا و ذائقه ما ایرانیها
۱۳۸۷ مرداد ۱۸, جمعه
مردم ایتالیا برای شکم خود اهمیت واحترام خاصی قائل هستند و ساعتها پشت میز غذا نشستن و خوارکهای مختلف را مزه کردن و گپ زدن، بخشی از زندگی ایتالیایی است. در این بین پاستا یکی از اصلیترین وعدههای غذایی مردم ایتالیا محسوب میشود.
اگر بخواهیم مطابق سلیقه ایتالیاییها غذا بخوریم، در هر وعده حداقل جدا از پیش غذا، سه بشقاب انتظار ما را میکشند. بشقاب اول پاستا، پیتزا و یا لازانیا. بشقاب دوم گوشت، مرغ و یا ماهی و بشقاب سوم دسر، شیرینی، بستنی و یا سالاد میوه.
پاستاهای مختلف برای ذائقههای مختلف
پاستا برای ایتالیاییها مثل برنج برای ما ایرانیهاست. شاید برای انواع پاستا در ایتالیا هیچ وقت نتوان به یک عدد دقیق رسید، ولی بیش از صد نوع پاستا در سوپر مارکتهای بزرگ و زنجیرهای یا بقالیهای محلی در همه شهرهای ایتالیا به چشم میخورد.
این پاستاها میتوانند تازه باشند و در یخچال نگهداری شوند و یا میتوانند خشک باشند و بیرون از یخچال. ایتالیاییها برای هر نوع پاستا سس مخصوص، پنیر مخصوص و حتی شراب مخصوصی دارند.
سس پاستا نیز میتواند دریایی باشد یا با فرآورده های گوشتی یا با سبزیجات باشد، و همچنین میتواند گرم یا سرد باشد. البته اینکه برای پی بردن به اینکه چه پاستایی را باید با چه پنیری و چه شرابی خورد، گذراندن یک دوره مفصل و ویژه شاید بیفایده نباشد.
قدمت پاستا
سرنخ اولین پاستا در ایتالیا به یک قصه قدیمی از سفرنامه مارکوپولو برمیگردد که طبق آن مارکوپولو در سال ۱۲۹۵ پاستا را با خود از چین به ایتالیا آورده است. البته به اعتقاد بسیاریها باید در صحت و سقم این قصه شک داشت.
از طرف دیگر در متون به جا مانده از سیسرون و اوراتزیوOrazio دو شاعر و فیلسوف حدود صد سال قبل از میلاد مسیح و دوران امپراطوری رم باستان، واژهای با عنوان Làgana به جا مانده که از ریشه لاتین کلمه Làganum به معنای آرد خیسانده و خمیر شده، میآید که با توجه به فرم توصیفی آن در زبان امروز، همان لازانیا نامیده میشود.
کلمه پاستا هم از یک واژه لاتین به نام Pastam به معنای آرد مخلوط با آب و یا آرد نم دار گرفته شده که از فعل ورز آوردن برایش استفاده میکردند. اما سرنخ پاستا درعصر نوسنگی و در واقع ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح هم دیده شده است.
پاستا درحال حاضر به آن نوع مواد غذایی گفته میشود که یا با سبوس گندم و یا با آرد درست شدهاند. اصولا زنان ایتالیایی برای جشنها و میهمانیها ترجیح میدهند که خود در خانه خمیر پاستا را به عمل آورند و به آن شکل بدهند.
هر شهر، هر روستا و حتی هر رستوران در ایتالیا پاستاهای مخصوص خودش را دارد. شما در هر کتابفروشی با دهها کتاب آموزشی برای طبخ پاستاهای مختلف مواجه میشوید.
دنیای پاستا از دید ایرانیان مقیم ایتالیا
تنوع رنگ و شکل و مدل پاستا از اولین چیزهایی است که توجه توریستها و مهاجران خارجی را ِدر فروشگاههای ایتالیایی به خود جلب میکند. هر کس این مساله را یک طور تجربه کرده است. این هم چند نمونه از تجربیات جوانان ایرانی که چند سالی است در ایتالیا زندگی میکنند.
لیلا: « قبل از به ایتالیا بیایم، فکر میکردم هر چیزی را میشود با پاستا قاطی کرد. ولی بعد دیدم که در اینجا هر کدام از سبزیجات را با نوع خاصی از پاستا باید درست کرد. مانند حالتی که خورشتهای ما دارند، مثل قورمه سبزی که ترکیب خاصی دارد، پاستا هم برای ایتالیاییها همین شکلی است. این مسئله برای من جالب بود و طول کشید تا بتوان آن را یاد بگیرم، مخصوصا اینکه روی هر کدام از پاستاها پنیر خاص خودش را میریزند، یا بعضیها را اصلا پنیر نمیریزند و اگر یک خارجی باشید و یک جایی روی پاستایی که ماهی دارد پنیر بریزید، همه یک جوری نگاه می کنند.»
مازیار: «چیزی که برای من اوایل جالب بود، حساسیت لحظهای است که ایتالیاییها در رابطه با پاستا دارند، مثلا اگر پاستا 5 ثانیه بیشتر در آب جوش باشد، مزهاش را از دست میدهد. مردم ایتالیا ذائقه خیلی حساسی نسبت به این قضیه دارند. پاستای خیلی جالبی که در ناپل دیدم، پاستایی بود که در لیمو طبخ میشود یعنی در پوست لیمو که من خیلی خوشم آمد. یک چیز جالب دیگر اینکه در سوپر مارکتها حتی برای سگها هم پاستا هست.»
بهمن: «من نمیدانم در اینجا چندین نوع یا چند صد نوع پاستا داریم. هر منطقه ، هر شهر هر استان و هر ده برای خودش یک نوع پاستا دارد. ضمن اینکه برای پاستا دست شما خیلی باز است و میتوان کلی ابتکار در آن به کار برد. در منوی هر رستورانی هم که میروید چه گران و شیک و چه ارزان و معمولی همیشه پاستا هست.»
ما در ایران وقتی صحبت از ماکارانی می کنیم یعنی پاستا، ولی ماکرونی Maccheroni در ایتالیا به یک نوع خاص از پاستا اطلاق می شود. نحوه ماکارانیپزی و یا پاستاپزی ما ایرانی ها هم خیلی با نحوه پخت ایتالیاییها تفاوت دارد.
بهمن: «آن چیزی که ما در ایران به اسم پاستا و ماکارانی می خوریم، اینجا توهین است ... فرض کنید به ایتالیاییها بگوییم که پاستای آنها را دم می کنیم، و ته دیگ می کنیم بعد روی اش سس گوجه میریزیم. دقیقا به این میماند که به یک ایرانی بگویند، روی چلو کباب و قورمه سبزی شما خامه میریزیم و بعد میگذاریم لای نان باگت و میخوریم.»
لیلا: «راستش من پاستاهایی که به سبک ایرانی پخت شدهاند را دوست دارم و بعضی وقتها دلم برای پاستاهای مامانم هم تنگ میشود. آنهایی که ته دیگ سیب زمینی دارند! البته اینجا اگر آن را به کسی نشان بدهید مثل این است که روی زرشک پلو سس کچاب بریزید و بخورید.»
Al dente و یا دندانی اصطلاحی است که برای پختن پاستا به کار میرود و میگویند پاستایی خوب پخته شده که دندانی باشد یعنی خیلی نرم نباشد و زیر دندان کاملا حس شود .اما چقدر پاستای ایتالیایی با ذائقه ما ایرانی ها جور در میآید و اولین تجربه بچه های ایرانی از خوردن پاستای ایتالیایی چه بود است؟
حامد: «خوب نبود، یعنی سفت بود. اینجا به این خاطر که دم نمی کنند یک کم سفت بود چون نمیگذارند دم بکشد. رب می ریزند، بعد پاستا را می ریزند و هم میزنند و همین سه سوت، تمام.»
ندا: «بزرگترین عیب اش این بود که ته دیگ نداشت، روغن و چربی خاص ماکارانی ما را هم نداشت.»
مازیار: «اولین بار که خیلی عجیب بود، پاستا Biancha یا پاستای سفید تقریبا هیچی نداشت، یک ذره روغن و اینجا هم همه مرتب به به و چه چه میکردند. بعد هم من خوردم و الان هم دیگر عادت کردهام. پاستا اصولا غذای خوبی است که آدم راحت میتواند خودش را با آن وقف دهد.»
آیا پاستا می تواند جایگزین برنج بشود؟
ندا: «برای من که جای برنج را نگرفته، ولی خوب هر روز پاستا میخوریم چون راحتتر و آسانتر است و در ده دقیقه درست میشود.»
لیلا: «نه، برای من اصلا جای برنج را نگرفته است.»
مازیار: «اصولا برنج تقدس خاصی دارد و قابل مقایسه نیست، ولی پاستا هم چون قابلیت فرآوردههای مختلف را دارد به نظرم میتواند و الان تقریبا جایگزین هم شده، چون هضم پاستا با طبخ ایتالیاییها خیلی راحتتراست.»
بابک: «راستش من به پلو خیانت نمیکنم و حداقل یک روز درمیان باید برنج دم کنم و بخورم. تنها زمانی که خیلی عجله دارم پاستا میخورم.»
بهمن: «میشود گفت، ۸۰ درصد وعدههای غذایی من درهفته پاستاست. چه دل به خواه و چه از روی اجبار، بالاخره جایگزین شده است، چون اینجا برنج خوب در دسترس نیست در ضمن برنج خورشت هم میخواهد و پختن خورشت هم مساله دیگری است. بنابراین پاستا دم دستتر و راحتتر است و خوشمزه هم هست.»
در هر حال با توجه به انواع و اقسام پاستاهای موجود در ایتالیا میشود گفت برای هر ذائقهای پاستایی هست. پس اگر روزی گذارتان به یکی از شهرهای ایتالیا افتاد حتما سری به یک رستوران بزنید و یک پاستای ایتالیایی بخورید.