نمایشگاه کتاب تهران و محدودیت‌های تازه
۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۸, شنبه
نشر جامه‌دران تنها با چهار عنوان کتاب تازه در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کرده است. مدیر این نشر چنین بیلانی را "خجالت‌آور" می‌خواند و از تاثیر معکوس سانسور و محرومیت می‌گوید.
دویچه‌وله: فضای نمایشگاه امسال باتوجه به مسائل پس از انتخابات، نصب دوربین‌های مخفی یا سانسور مطالب چگونه است؟
محمد حاجی‌زاده:
سابقه سانسور به عقب بر می‌گردد، اما امسال وضعیت از همیشه بدتر است. این در حالی است که بسیاری از ناشران خودشان به تجربه سراغ سوژه‌های گرفتارکننده نمی‌روند. خود من گاه بدتر از ممیز ارشاد به کتاب نگاه می‌کنم و در واقع با خودسانسوری، کار او را راحت می‌کنم. با این همه، می‌بینیم که چقدر قید و بندهای دیگر گذاشته‌اند. جای خیلی ناشران در نمایشگاه امسال خالی است.با خود شما که درنمایشگاه شرکت کرده‌اید، شرط و پیمانی برای نوع حضور نکرده‌اند؟
نه، اما مرتب آمده‌اند و رفته‌اند. دیروز کسی از ارشاد آمده و می‌‌‌‌‌پرسد شنیده‌ایم شما فروغ می‌فروشید. در حالی‌که می‌داند من اصلا کتابی از فروغ چاپ نکرده‌ام.
از بی‌پروایی‌های فروغ خوششان نمی‌آید، در حالی که همه ما با این مسائل سر و کار داریم. آقای حسینی تازه به وزارت ارشاد رسیده است، من از ایشان می‌پرسم چرا فروغ یا صادق هدایت را کنار می‌گذارید. دنیا روی بوف کور نظر دارد.
گویا این سانسورها موجب استقبال و کنجکاوی هرچه بیشتر مردم هم می‌شود.
دقیقا. سانسور هدایت باعث شده که زیراکسی‌های ما صدهزار نسخه از آن درسال چاپ کنند و بفروشند. در حالی‌که اگر من ناشر، بوف کور را چاپ می‌کردم، حداکثر سالی ده هزار جلد فروش داشتم. به این ترتیب بهتر نیست بگذارند ناشران این کار را به شکلی آبرومندتر انجام دهند؟
در خبرها هست که تنها کتاب‌های منتشر شده از سال ۸۴ به بعد اجازه ارائه درنمایشگاه را دارند. به شما چه گفته‌اند؟
به من چنین چیزی گفته نشده. خود من الان کتاب قبل از ۸۴ را دارم.
مثلا چه کتابی؟
کتاب‌های آل‌احمد و بسیاری دیگر.
این که مثال مناسبی نیست. کتاب‌های آل احمد مربوط به سالیان قبل است و عقاید ایشان خریداران زیادی دارد.
بله، من می‌خواهم بحث را کوتاه کنم. واقعیت این است که با این دستورالعمل برخورد نکردم وآن را نشنیدم.
از قرار کتاب‌های آقای گلشیری و دولت آبادی نیز ممنوع شده‌اند.
این مشکلات صرفا مربوط به نمایشگاه نیستند. اصولا جلوی خیلی کارها را می‌گیرند. اعتراض‌های کتبی من به ارشاد شاید دو کیلو وزن داشته باشد. اما متاسفانه چنین است و ما زورمان به آنها نمی‌رسد.
استقبال مردم از نمایشگاه امسال چگونه است؟
استقبال خیلی بالاست. البته خیلی‌ها برای تماشا می‌آیند. اولین سوال بازدید کنندگان این است که این کتاب کامل است؟ سانسوری نیست؟ این موجب تاسف است. مردم اصولا حالت سرکشی دارند و هرکتابی که مهر سانسور یا ممنوعیت خورده باشد، با تقاضای گسترده آنها مواجه می‌شود. در حقیقت، سانسور لطفی است به نویسنده و ناشر که مردم تازه متوجه ارزش آن می‌شوند و دنبال آن می‌روند.
شما با چند عنوان کتاب در نمایشگاه شرکت دارید؟
متاسفانه با کمال شرمندگی، من به جز کتاب‌های درسی، تنها چهار گزیده شعر بعنوان کتاب جدید دارم. شبیه من هم در غرفه‌های دیگر هستند. یا آدم باید دنبال کتاب‌هایی برود که دوست ندارد یا کاملا محدود کار کند. من از مردم خجالت می‌کشم.
گویا کتاب‌های رمالی و رمز خوشبختی و فال‌بینی خیلی طرفدار دارند؟
بله این‌ها بسیار فروش دارند و متاسفانه کاری به انتشار و پخش این کتاب‌ها ندارند.
آیا همین کتاب‌های شعر مورد استقبال قرار می‌گیرند؟
نه متاسفانه! مردم شعرای جدید را نمی‌شناسند و جای شاعر واقعی هم در ایران الان خالی است. بیشتر نگاه می‌کنند یا دنبال شعرهای شاملو، اخوان و فروغ هستند.
فضای امنیتی نمایشگاه چگونه است؟
احساس خوبی نیست که شما درمحیطی فرهنگی مدام پلیس ببینید. در همه راهروها تعدادی نیروی پلیس هست.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بهمن مهرداد