"نام من خان است"

شاهرخ‌خان در دو سال پیش، که در چارچوب جشنواره بین‌المللی فیلم به برلین آمده بود، دریافت، که از محبوبیت زیادی در یک کشور اروپایی برخوردار است. اینبار نیز بازی مشترک "شاه و ملکه بالیوود"، که لقب ‌های شاهرخ‌خان و کاجول هستند، آروزی خیل بی‌شمار تماشاگران فیلم‌های هندی، بویژه بالیوود را برآورده ساخت. فیلم "نام من خان است" به کارگردانی "کارن جوهر" یکی از دوستان قدیمی شاهرخ‌خان و یکی از سینماگران بنام بالیوود است.

این فیلم زندگی مردی مسلمان به نام "رضوان خان" را نمایش می‌دهد که مبتلا به نوعی بیماری "اوتیسم" (درخودماندگی) است. به جز بخش آغازین فیلم که در فضای هند است، بقیه داستان در آمریکای پیش و پس از ۱۱ سپتامبر رخ می‌دهد.

"رضوان خان" (با بازی شاهرخ خان)، پس از مرگ مادر خود برای پیوستن به بردارش به آمریکا می‌رود و با زنی هندو مذهب و زیبا، به نام "مندیرا" (با نقش‌آفرینی کاجول) آشنا و سپس ازدواج می‌کند. مندیرا، دارای پسر نوجوانی به نام "سمیر" است، که از ازدواج نخست اوست.

هر سه (رضوان‌خان، مندیرا و سمیر) در آغاز زندگی شاد و و بی‌دردسری را با دوستان آمریکایی‌شان می‌گذارنند، اما پس از حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر به برج‌های دو قلو در نیویورک ورق بر می‌گردد و مسلمانان در آمریکا تحت سوءظنی عمومی قرار می‌گیرند و مورد آزار و اذیت و تحقیر.واقع می‌شوند. در پیامد این حوادث سمیر، پسر مندیرا، به قتل می‌رسد و زندگی خوش رضوان و مندیرا نیز به پایان می‌رسد. مندیرا قتل پسر خود را ناشی از وصلت با یک مسلمان می‌داند و رضوان را از خانه طرد می‌کند.

رضوان خان به مناسبت قولی که به مندیرا داده است، درصدد دیدار با رئیس‌جمهور آمریکا است، تا به وی بگوید که "نام من خان است، و من یک تروریست نیستم.»

دعوت به مدارا و انسان‌دوستی

این فیلم، پاسخ بالیوود به حادثه ۱۱ سپتامبر و دعوتی به مدارا و دوستی است. در این فیلم با انتقاد از تفسیرهای افراطی از ادیان، اسلام در اساس دینی صلح‌جو و انسان‌دوست معرفی می‌شود. "نام من خان است" همچون دیگر فیلم‌های بالیوودی ملودراماتیک و تا حدود بسیار زیاد پیام‌های احساسی دربردارد. بی شک نقش "رضوان خان" یکی از مشکل‌ترین نقش‌های شاهرخ‌خان به حساب می‌‌آید. گرچه بازیگری وی با نقش‌آفرینی "داستین هافمن" به عنوان فردی مبتلا به اوتیسم در فیلم "مرد بارانی" قابل مقایسه نیست، اما در این فیلم تلاش شده، که تا حدودی از شخصیت‌پردازی رایج در فیلم‌های بالیوودی فاصله گرفته شود.

راز محبوبیت بالیوود سادگی داستان، بکارگیری هدفمند رقص و آواز و بازتولید ماهرانه کلیشه‌هاست. گرچه در این فیلم از رقص و آواز پرطمطراق و پرخرج بالیوودی کمتر استفاده شده، اما دوستداران این گونه فیلم‌ها بطور کلی از آن محروم نمی‌شوند.

پاسخ‌های فیلم به مشکلاتی نظیر افراط‌گرایی دینی، تروریسم، هویت‌جویی افراد در دوران کنونی، مدارا و انسان‌دوستی بر محورهای ساده‌ای شکل می‌گیرند، که برغم نیت شاید خیرخواهانه آنها، در واقعیت سخت ناکارآمد به نظر می‌رسند.

اکران فیلم تحت شرایط امنیتی در هند

در حالی‌که تماشاگران برلیناله در آرامش موفق به دیدن فیلم و ستارگان آن شدند، افراطگریان در هند اکران فیلم در روز جمعه ۱۲ فوریه را به اغتشاش کشاندند. در مرکز بالیوود یعنی در شهر بمبئی یک حزب افراطی هندو (حزب شیوسنا)، شاهرخ‌خان و فیلم جدید وی را تبلیغی به سود مسلمانان پاکستانی می‌داند. همچون رضوان خان، قهرمان فیلم، شاهرخ خان نیز از خانواده‌ای مسلمان و پاکستانی تبار است.

هندوهای افراطی با پاره کردن و آتش‌زدن پلارکارد‌های فیلم، به شاهرخ‌خان یاد‌آور شدند، که بمبئی هنوز حمله تروریستی اسلام‌گرایان افراطی در سال ۲۰۰۸ را فراموش نکرده است. در این حمله دست‌کم ۱۷۰ نفر جان باختند. هندوهای متعصب خواستار عذرخواهی شاهرخ‌خان هستند.

به گفته مقامات هندی بیش از ۱۵۰۰ نفر از افراط‌گرایان مخالف شاهرخ‌خان تنها در محدوده بمبئی بازداشت‌شده‌اند. پس از اوج‌گیری ناآرامی‌ها، سینماهای بزرگ شهر تحت محافظت نیروهای انتظامی قرار دارند، و تنها سانس‌های محدودی را برای پخش این فیلم در نظر گرفته‌اند، اما سینماهای کوچک به علت ترس از حمله مخالفان از عدم نمایش فیلم "نام من خان است" پوزش خواسته‌اند.