بر اساس دانش کیهان‌شناسی امروز، گیتی در حال انبساط ما در رخدادی به نام مِهبانگ از هیچ متولد شده است و اگر در زمان به عقب حرکت کنیم، به روزی خواهیم رسید که دیروز ندارد.
با این حال پرسش درباره ابعاد عالم و همچنین مرز و لبه و نقطه صفر مرزی آن نه تنها برای عموم مردم، بلکه برای خود کیهان‌شناسان نیز تا حد زیادی مبهم است.
برای مثال می‌توان پرسید گیتی به معنی واقعی تا کجا امتداد دارد و اگر راهی فضا شویم و بی‌وقفه به مسیر خود ادامه دهیم، آیا در نهایت مانند "ترومن" در فیلم "نمایش ترومن" به یک دیوار نهایی بر خواهیم خورد و می‌توانیم به دیوار انتهایی گیتی مشت بکوبیم یا نه.
بیشتر بخوانید: آیا تصاویر تلسکوپ فضایی جیمز وب، نظریه بیگ‌بنگ را رد می‌کند؟
با این حال آنچه از حدود یک قرن پیش بر اساس یافته‌های ادوین هابل و لومتر می‌دانیم، این است که گیتی ایستا و ثابت نیست و بلکه مدام در حال انبساط است.
تا پیش از کشف هابل در دهه ۱۹۲۰ میلادی، ایده غالب دانشمندان این بود که تمام عالم همین راه شیری است و اندرومدا و ابر ماژلانی کوچک و ابر ماژلانی بزرگ و هر آنچه در گیتی وجود دارد، درون همین کهکشان راه شیری قرار گرفته است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
افزون بر این بشر از گذشته‌های دور با این پرسش درگیر بوده که مرکز گیتی کجاست و آیا هستی نقطه وسط یا اصطلاحا مرکز دارد یا خیر. انسان تا پیش از عصر گالیله خود را در مرکز عالم تصور می‌کرد و زمین را محور گیتی می‌دانست و بر این باور بود که تمامی اجرام آسمانی به دور زمین در گرد‌ش‌اند.
دانش امروز کیهان‌شناسی اما به ما می‌گوید که نه زمین و نه خورشید هیچ جایگاه ویژه‌ای در کیهان ندارند. امروزه می‌دانیم که خورشید صرفا ستاره‌ای معمولی و تنها یکی از حدود ۲۰۰ میلیارد تریلیون ستاره عالم است.
بیشتر بخوانید: آیا گیتی تا ابد وجود خواهد داشت؟
فراتر از این، حتی کهکشان ما یعنی کهکشان راه شیری نیز موقعیت ویژه‌ای در کیهان ندارد و بر اساس برآوردها احتمالا چیزی بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیارد کهکشان در عالم وجود دارند که هر کدام از آنها صدها میلیارد ستاره مانند خورشید دارند. اگرچه این برآوردها قطعی نیستند و به باور برخی از کیهان‌شناسان، تعداد کهکشان‌های عالم ممکن است به مراتب بیش از این و چه بسا حدود دو تریلیون و یا حتی از این هم بیشتر، ۱۰ تا ۲۰ تریلیون باشد.
اما به راستی اگر مهبانگ سرآغاز گیتی بوده و تمام هستی ما با آن متولد شده است، فرایند تولد و پیدایش عالم در کدام نقطه گیتی پدید آمده است؟
شاید در آغاز این طور به نظر برسد که طبیعتا نقطه تکینگی وقوع مهبانگ باید مرکز تمام عالم باشد، اما دانش امروز ما درباره چیستی و چرایی این موضوع تا حدی ناامیدکننده است و اینکه چرا گیتی این طور به نظر می‌رسد امروزه به راحتی قابل توضیح نیست.
بیشتر بخوانید: انبساط جهان ما ممکن است به دلیل وجود جهان دیگر ضد ماده باشد
بر اساس مدل‌‌های کنونی کیهان‌شناسی، عالم هیچ نقطه مرکزی و همچنین هیچ لبه و مرز انتهایی مشخصی ندارد و به باور اغلب کیهان‌شناسان، گیتی از جایی و یا به جایی انبساط پیدا نمی‌کند.
به عبارت دیگر از آنجا که گیتی هیچ مرز نهایی‌ای ندارد و نمی‌توان برای آن دیوار انتهایی تصور کرد، اساسا مرکز و نقطه میانی نیز ندارد. از دیگر سو برخی از کیهان‌شناسان بر این باورند که گیتی ممکن است در واقع نه بی‌انتها، بلکه متناهی و محدود باشد.
بیشتر بخوانید: آیا یک عامل ناشناخته در سرعت انبساط گیتی اثر می‌گذارد؟
بر این اساس، کل عالم ممکن است به شیوه‌ای اسرارآمیز و با توپولوژی ناشناخته‌ای بر روی خودش خم شده باشد و اساسا به همین خاطر باشد که عالم هیچ نقطه مرکزی ندارد.
توضیح دقیق این مساله اگر چه پیچیده‌تر و مبهم‌تر از این‌ها به نظر می‌رسد، اما با یک مثال درباره ساختار کروی زمین می‌توان درکی کلی از آن پیدا کرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
پل ساتر، اخترفیزیکدان، می‌گوید اگر کسی از ما بپرسد که مرکز کره زمین کجاست، بر سر این توافق خواهیم داشت که هسته مذاب درون زمین مرکز آن است. اما وقتی صحبت از نقشه مسطح زمین باشد، موضوع قدری با این متفاوت است و به عبارتی، هیچ نقطه‌ای از نقشه سطح زمین جایگاه ویژه یا مرکزی نسبت به سایر نقاط ندارد و هر نقطه‌ای را می‌توان مرکز تعریف کرد و سایر نقاط را در نسبت با آن سنجید.
به طریق مشابه، مهبانگ نیز در هر نقطه‌ای از گیتی به صورت هم‌زمان رخ داده است. از این رو تفاوتی نمی‌کند که در اتاق کنونی‌مان نشسته باشیم یا در یک سیاره دوردست در دورترین کهکشانی که تاکنون در عالم شناخته شده است. به گفته کیهان‌شناسان، مهبانگ اساسا یک نقطه در فضا نبوده، بلکه یک مکان در زمان بوده است.
بیشتر بخوانید: آیا زمان صرفا یک توهم ناشی از درهم‌تنیدگی کوانتومی است؟
به عبارت دیگر، ما از دید خودمان تصور می‌کنیم که در مرکز کل گیتی قرار گرفته‌ایم، اما در واقع ساکنان فرضی هر کهکشان دیگر هم می‌تواند مانند ما خود را مرکز گیتی ببینند و تصور کنند که در مرکز حباب قابل مشاهده گیتی قرار گرفتهاند و همچنین شواهدی پیدا کنند که نشان دهند تمامی کهکشان‌های عالم از آنها دور می‌شوند.
به بیان ساده، در گیتی در حال انبساط ما هیچ مرکزی وجود ندارد، اما در یک زمان مشخص تمامی ناظران در سراسر کیهان می‌توانند ادعا کنند که در مرکز گیتی قرار گرفتهاند.