مخالفت رئیس جمهور تاجیکستان با تغییر خظ سیریلیک به فارسی

مخالفت رئیس جمهور تاجیکستان با تبدیل خط سیریلیک به فارسی، موجب نارضایتی برخی از روشنفکران این کشور شده است. میرزا سلیم روزنامه‌نگار تاجیک در گفتگو با دویچه وله می‌گوید، مباحث مربوط به تبدیل خط سیریلک به فارسی، پس از استقلال تاجیکستان از سوی بخش وسیعی از روشنفکران، بویژه ادیبان و زبانشاسان تاجیک مطرح بوده است، ولی مقامات دولتی این کشور با آن مخالف کرده اند.

خط فارسی یا "روسی"

براساس قانون اساسی تاجیکستان زبان فارسی تاجیکی به عنوان زبان رسمی پذیرفته شده است، ولی زبان روسی نیز پس از استقلال این کشور، تحت عنوان زبان معاشرت بین ملت‌ها به رسمیت شناخته شد.

اخیرا بخشی از روشنفکران تاجیک بحث تغییر خط سیریلیک به فارسی را طرح کرده‌اند ولی امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان با تغییر خط کشور مخالفت است. به نظر میرزا سلیم، روزنامه‌نگار تاجیک، مخالفت رحمان پاسخی است به آن بخش از شخصیت‌های علمی و فرهنگی تاجیک که اخیرا خواستار رسمی کردن الفبا و خط فارسی در این کشور شده‌اند.

این صاحبنظر تاجیک تاکید دارد که با موضع‌گیری رهبر تاجیکستان، طرفدران خط فارسی دیگر در آینده نزدیک شانسی برای قبولاندن نظر خود ندارند. میرزا سلیم در مصاحبه با دویچه وله گفت: « پیش از آن‌که رئیس جمهور در این خصوص صحبت کند، در محافل تاجیکستان بحث گسترده‌ای درباره گذشتن از خط سیریلیک به فارسی ایجاد شده بود و شخصیت های علمی در مطبوعات بطور گسترده درباره این موضوع نوشته بودند. قشر روشنفکر تاجیکستان در این مسئله به دو گروه تقسیم شده بود».

طرفداران خط فارسی

در تاجیکستان، حتی یک نشریه هم با خط و الفبای فارسی منتشر نمی‌شود. بسیاری از شخصیت‌های فرهنگی و ادبی تاجیک خط و الفبای سیریلیک روسی را که زبان فارسی تاجیکی هم اکنون به آن نوشته می‌شود، خطی تحمیلی بر ملت خود می‌شمارند و آن را سبب وابستگی بیشتر تاجیکستان به روسیه قلمداد می‌کنند. آنها می‌گویند خط سیریلیک مانع رشد زبان شده است.

اما میرزا سلیم ، روزنامه نگار تاجیک با این نظر مخالف است: «در حال حاضر قشر روشنفکر تاجیک عملا از حوزه علمی و فرهنگی روسی کنده شده است و در حال حاضر تنها پل ارتباطی رادیو تلویزیون‌های روسی زبان هستند. اما به آن شکلی نیست که در گذشته بود. قبلا، ادبیات علمی دنیا به زبان روسی ترجمه می‌شد و با خط سیریلیک به تاجیسکتان می‌آمد. این روند دیگر تمام شده است». میرزا سلیم به این مشکل هم اشاره می‌کند که با کنده شدن از حوزه فرهنگ و زبان روسی، تاجیک‌ها به حوزه زبان فارسی هم دسترسی ندارند.

طرفداران خط سیریلیک

طرفداران خط سیریلیک می‌گویند که ترویج این خط در آغاز دوران شوروی کمک کرده است که مردم تاجیک بطور گسترده باسواد شوند. برخی از طرفدران خط سیریلیک به این مسئله اشاره کرده‌اند که با قبول خط فارسی، دستاوردهای نود ساله اخیر تاجیکان به هدر می‌رود.

رئیس جمهور تاجیکستان هم این نظر را تایید می‌کند. وی گفته است که که میراث بزرگ علمی، ادبی و فلسفی عصرهای گذشته در کشورش، اساسا با خط سیریلیک انتشار یافته و در اختیار تاجیکان قرار گرفته است و این آثار اکنون در کتابخانه‌های مملکت نگهداری می‌شوند.

اما به نظر میررزا سلیم روزنامه‌نگار تاجیک، طرفداران خط سیریلیک انگیزه‌های دیگری نیز دارند: «آنها به سادگی خط سیریلیک در مقایسه با حروف صدادار فارسی که در املا حذف می‌شوند، اشاره می‌کنند و می‌گویند که این باعث هرج و مرج بیشتر خواهد شد. تبدیل خط منجر به بی‌سواد شدن مردم در تاجیکستان خواهد شد. زیرا در حال حاضر، اکثر مردم خط فارسی بلد نیستند و حتی با خط سیریلیک هم به سختی سواد می‌آموزند».

طرفداران تبدیل خط فارسی به نقش ایران نیز اشاره می‌کنند و می‌گویند که ایران در تهیه و توزیع کتاب‌های تدریس خط فارسی و آموزش خط فارسی می‌توانست نقش بیشتری را به عهده بگیرد.