محمدرضا معینی: رسانه‌ها به تعریف مخاطبان خود کم‌بها داده‌اند
۱۳۸۶ آذر ۱۲, دوشنبه
دویچه‌وله: آقای معینی شما به عنوان کسی که رابطه‌ی تنگاتنگ با مسایل ایران دارید، چه انتظاری از رسانه‌های فارسی‌زبان رسمی خارج از کشور دارید و این رسانه‌ها به نظرتان بایستی از چه ویژ‌گی‌هایی در اطلاع‌رسانی برخوردار باشند؟
محمدرضا معینی: باتوجه به اینکه اگر بخواهیم در یک کلام همان اطلاع‌رسانی مستقل و اطلاع‌رسانی‌ای که امکان انتخاب به شنوندگان، خوانندگان و مجموعه‌ی آنچه به آن می‌گویند مخاطبان را در نظر بگیریم و بخواهد بدهد، در این رابطه اصلی‌ترین انتظار اطلاع‌رسانی خبر، تحلیل و مجموعه‌ای که همان مجموعه‌ی اطلاع‌رسانی باشد، برای مخاطبان بدون دخالت هیچ‌گونه نظر، سیاست، ایدئولوژی و فکر خاص در رابطه با رسانه و میان رسانه با مخاطب.
دویچه‌وله: به نظر شما رسانه‌های فارسی‌زبان رسمی خارج از کشور بایستی بیشتر به چه موضوع‌هایی بپردازند؟ چه موضوع‌هایی بایستی در این رسانه‌ها سهم بیشتری را به خودش اختصاص بدهند؟
محمدرضا معینی: از آنجایی که امروز در شرایط ویژه‌ی ایران ما قرار داریم، در شرایط خاصی ما قرار داریم، طبعا نمی‌شود گفت که هر نوع خبری می‌تواند مورد استقبال مخاطبین قرار بگیرد. این دسته‌بندی مخاطبین در رابطه با رسانه‌ها در خارج امر بسیار مهمی هست که فکر من این است و احساس می‌کنم به این کم بها داده می‌شود. یعنی در رابطه با مخاطبین ما بخش‌هایی را، همان چیزی که حالا در همین علم مطبوعات یا ارتباطات به آن می‌گویند بخش‌بندی کردن، دراین رابطه این انتخاب می‌شود. این ارتباط بعدا می‌تواند گسترش پیدا کند. این گسترش پیداکردنش بستگی به رسانه دارد که من فکر می‌کنم در رابطه با این امر رسانه‌های ما کمی مشکل دارند. خیلی مشخص‌تر من بخواهم بگویم، اکثریت قریب به اتفاق رسانه‌های ما در خارج از کشور بجز یک یا دو نمونه‌ی مشخص، مخاطبین‌شان روشنفکران و قشر معینی از جامعه‌ی ما هستند. اگر رادیو را بخواهم مثال بزنم، مخاطب رادیو به شکل عمومی‌اش، یک انتخاب عمومی است.
دویچه‌وله: مخاطب ایرانی رسانه‌های فارسی‌زبان رسمی خارج از کشور به نظر شما تا چه حدی به موضوع‌های سیاست داخلی ایران، سیاست‌های منطقه‌ای و یا سیاست بین‌الملل علاقمند است؟ به زبان دیگر، اولویت‌های یک رسانه‌ی فارسی‌زبان در خارج از کشور باید به چه ترتیبی باشد؟
محمدرضا معینی: بدون شک با وضعیت مشخص ایران در درجه‌ی اول مسایلی که در ایران می‌گذرد. حالا این تقسیم‌بندی که بین‌الملل و منطقه و دیگر به نظرم در شرایط امروز تحت‌الشعاع مسایل داخلی ایران قرار گرفته است. در ایران ما اطلاع‌رسانی نداریم، پروپاگاند است. ما در این رابطه تمایل بیشتر، شناخت اطلاعات از صدای دیگر، به نوعی دیگر خارج از آن روزنه‌هایی که آنجا باز است.
دویچه‌وله: میزان علاقه‌ی مخاطب ایرانی به مسایل داخلی و ویژه‌ی کشورهای اروپایی به نظرتان تا چه حدی است؟ آیا مخاطبان این رسانه‌ها تا آنجایی به سیاست داخلی اروپا علاقمندند که به نوعی به ایران و منطقه مربوط باشد، یا موضوع‌هایی را که صرفا به سیاست داخلی کشورهای اروپایی مربوط می‌شود هم دنبال می‌کنند؟
محمدرضا معینی: من دومین نکته‌ای را که همه‌ی رسانه‌ها را در آن موفق نمی‌دانم، اما بخشی کار کرده‌اند و بخشی در حال کار کردن هستند و بخشی پیش برده‌اند، همین دوگانگی خبر است. یعنی آنچه به نظر من می‌تواند مهم باشد. بعنوان مثال وقتی که در کمیسیون حقوق بشر در پارلمان اروپا تغییراتی روی می‌دهد ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم به ایران ربط داشته باشد، اما خود این تغییر تغییر جالبی است. یعنی تغییر مهمی است، این تغییر رویداد بسیار جالبی‌ست و می‌تواند مهم باشد. برگزاری فلان شب در یادمان یک جنایت انجام‌شده در زمان گذشته در آلمان به عنوان مثال به نظر من نوعی آموزش است. یعنی این حالت آموزش، این حالت اطلاع‌رسانی را اگر در نظر بخواهیم بگیریم، نوع نگاهی که رسانه به آن دارد و شکلی را که می‌تواند پیش ببرد، آن در صلاحیت و خلاقیت خود رسانه است. اما من فکر می‌کنم که شرایط می‌تواند تعیین‌کننده باشد. از این زاویه این انتخاب، من این دوگانه را می‌دانم، اما آن خلاقیت رسانه‌ها را هم در آن مهم می‌دانم.
دویچه‌وله: در ارتباط با خود شما، در حوزه‌ای که به آن علاقه دارید، بیشتر چه شکلی ازپرداخت به آن حوزه برایتان جذاب است، خبر، گزارش، تفسیر، مصاحبه با کارشناس‌ها یا شکل‌های دیگری که در رسانه‌ها معمول است؟
محمدرضا معینی: من علاوه بر دنبال کردن اخبار و چگونگی انتشار خبر و به چه زاویه‌ای نگاه‌کردن رسانه‌ها، در رابطه با حوزه‌ی کار خودم مطبوعات و سرکوب مطبوعات در ایران، افغانستان، تاجیکستان، یکی این است، یکی دیگر نوع و زاویه‌ی خبرگیری‌ست. هرچه خبر در این رابطه بیشتر باشد خب طبعا من تمایل بیشتری دارم.