پس از سقوط هلیکوپتر ابراهیم رئیسی و سپس اعلام رسمی مرگ او در روز یکشنبه ۳۱ اردیبهشت، محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور، با فرمانی از سوی رهبر جمهوری اسلامی و طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی به عنوان جایگزین و رئیس کابینه موقت دولت تا برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری معرفی شد.
محمد مخبر از جمله شخصیت‌های نزدیک به بیت رهبری جمهوری اسلامی است که حضوری پر از ابهام و دور از رسانه‌ها در پست‌های متفاوتی داشته و گزارش‌های رسمی زیادی از عملکرد او در رسانه‌ها منتشر نشده است.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
مخبرمتولد ۱۳۳۴ و اصالتا دزفولی و فرزند امام جمعه سابق این شهر است. او از اعضای اولیه سپاه پاسداران خوزستان بوده و پیش از انقلاب، به همراه محسن رضایی، علی شمخانی، غلامعلی رشید، محمدباقر ذوالقدر و محمد جهان‌آرا به فعالیت چریکی علیه حکومت پهلوی مشغول بوده است.
او مقاطع ابتدایی تحصیلات را در دزفول و اهواز گذرانده، سپس در مقطع کارشناسی در رشته مهندسی برق تحصیل کرده و در مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت با گرایش سیستم‌ها را ادامه داده است. او همچنین مدرک دکتری در رشته مدیریت و برنامه‌ریزی توسعه اقتصادی و مدرک دکتری حقوق بین‌الملل را کسب کرده است.
مخبر پیش از حضور در سمت معاون اولی دولت رئیسی، ریاست ستاد اجرایی فرمان امام، بزرگترین و ثروتمندترین هلدینگ حکومتی ایران زیر نظر ولی فقیه را برای ۱۴ سال بر عهده داشت و تا مدتی بعد از شروع به کار دولت رئیسی هم این پست را ترک نکرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
کارنامه حضور او در ستاد اجرایی با پروژه ناموفق واکسن برکت عجین است و در افکار عمومی، این پروژه و لابی‌های پشت آن را دلیل تأخیر در ورود واکسن کرونا به ایران و مرگ هزاران ایرانی می‌دانند؛ امری که به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
او پیش از حضور در ستاد اجرایی، به عنوان معاونت بازرگانی و حمل و نقل بنیاد مستضعفان، ریاست هیأت مدیره بانک سینا، معاونت استانداری خوزستان، معاون اجرایی و مدیر عامل شرکت مخابرات خوزستان و مدیرعامل شرکت مخابرات دزفول مشغول بوده است.
کارنامه‌ای پرابهام در دولت رئيسی
کارنامه محمد مخبر در دولت رئیسی کارنامه‌ای پر از ابهام است. در محافل سیاسی ایران از او به عنوان مسئول اقتصادی دولت رئیسی یاد می‌شود که مورد حمایت دفتر رهبری است. حتی در یک رویداد کم‌سابقه، تصاویری از حضور وی در جلسه سران سه قوه منتشر شد که نزدیکان دولت این حضور را برای شرح وضعیت اقتصادی کشور توجیه کردند.
بیشتر بخوانید: کارشناسان درباره مرگ رئیسی: تهران سیاستش را تغییر نخواهد داد
مخبر همچنین رئیس کمیسیون اقتصادی دولت سیزدهم بود که عضو دیگر آن محسن رضایی، معاون اقتصادی دولت، در پی اختلاف با او از حضور در جلسات این کمیسیون خودداری کرد. همچنین مخبر ریاست ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی را بر عهده داشت تا وضعیت معیشتی را بهبود ببخشد.
از دیگر سمت‌های مهم مخبر در دولت، حضور او در رأس هیأتی با مأموریت بحث‌برانگیز "مولدسازی دارایی‌های دولت" ایران بود که به شدت مورد انتقاد افکار عمومی قرار گرفت. با حمایت علی خامنه‌ای قرار بود این کمیته به فروش اموال و دارایی‌های عمومی کشور دست بزند و عملکرد آن در هیچ هیأتی قابل بررسی نباشد. منتقدان این مصوبه را زمینه‌ساز بزرگترین فساد تاریخ ایران قلمداد کردند.
یکی دیگر از نقاط مهم کارنامه مخبر اعلام رسمی نقش سفارتخانه‌ها و استفاده از آنها در "دور زدن تحریم‌ها" به عنوان اولین مقام بلندپایه جمهوری اسلامی ایران بود. این نخستین بار بود که یک مقام بلندپایه جمهوری اسلامی به نقش سفرا در دور زدن تحریم‌های بین‌المللی اشاره می‌کرد. مقامات ایران بارها اعلام کرده‌اند که با وجود همه فشارها، این اقدامات هزینه‌های چند برابری را برای اقتصاد کشور به همراه دارد.
از دیگر نشانه‌های حمایت شخص و دفتر رهبر جمهوری اسلامی از مخبر، می‌توان به عضویت وی در مجمع تشخیص مصلحت نظام در شهریور ۱۴۰۱ با حکم رهبری اشاره کرد. همچنین گزارش و عکس‌هایی از میزبانی وی از فرماندهان حشد الشعبی، مهم‌ترین گروه شبه‌نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی در عراق، در خبرگزاری‌های رسمی منتشر شد.
اتهام فساد مالی فرزند مخبر
از دیگر ابهامات کارنامه محمد مخبر، اخباری است که درباره فساد مالی عظیم سجاد، فرزند محمد مخبر، مطرح شده است. سجاد مخبر روابط تجاری و رانتی خاصی با بانک پاسارگاد دارد و این موضوع در زمان انتصاب مخبر به معاون اولی دولت حواشی زیادی را به وجود آورد. این گزارش‌ها حکایت از آن دارد که سجاد مخبر یکی از ابربدهکاران بانکی است که با کارتل‌های اقتصادی وابسته به دلالان نفتی "ستاد اجرایی فرمان امام" و همدستی بانک پاسارگاد میلیون‌ها دلار از نفت ایران را فروخته و پول آن را تصاحب کرده است.
شاید بتوان کارنامه محمد مخبر دزفولی را با این جمله محمد مهاجر، فعال رسانه‌ای اصولگرا، درباره عملکرد او در دولت رئیسی جمع‌بندی کرد که گفته است: «او به گونه‌ای عمل می‌کند که ناکارآمدی‌های دولت رئیسی به حساب او منظور نشود؛ درست مثل کسی که وارد دریا می‌شود اما خیس نمی‌شود!»
* این یادداشت نظر نویسنده را منعکس می‌کند و الزاما بازتاب‌دهنده نظر دویچه‌وله فارسی نیست.