مانور نظامی ناتو، مهار روسیه و ایران
۱۳۸۸ اردیبهشت ۲۲, سه‌شنبه
کشورهای قزاقستان، ارمنستان، مولداوی در آستانه مانور چند ملیتی ناتو عدم حضور خود را اعلام کردند. حتی دو جمهوری بالتیک لتونی و استونی نیز در این مانور شرکت نکردند. از سویی این مانورمصادف بود با برگزاری مراسم پیروزی ارتش سرخ بر فاشسیم هیتلری و مقامات روسیه آن را "اقدامی تحریک‌آمیز" قلمداد کردند. به‌نظر هومن پیمانی، کارشناس ارشد "موسسه مطالعات انرژی دانشگاه ملی سنگاپور" رزمایش ناتو در گرجستان بیانگر خشم ناتو از روسیه است.
هدف مانور ناتو مهار روسیه و ایران
در حال حاضر نیروهای نظامی آلمان در ازبکستان، فرانسه در تاجیکستان، آمریکا در قرقیزستان حضور دارند. جمهوری آذربایجان نیز علیرغم مخالفت شدید روسیه در مانور نظامی گرجستان مشارکت فعالی دارد. ولی مقامات قزاقستان اعلام کرده‌اند که بنابه درخواست روسیه از مشارکت در مانور نظامی ناتو منصرف شده‌اند. دکتر هومن پیمانی کارشناس ایرانی در امور مسائل امنیتی قفقاز و آسیای میانه معتقد است، رزمایش ناتو برای مقابله با نفوذ روسیه، چین و ایران در منطقۀ آسیای مرکزی و قفقاز انجام می‌گیرد.
خشم ناتو بر روسیه
هومن پیمانی در ادامه توضیحاتش می‌گوید: "مانور کنونی بیشتر به خاظر نشان دادن خشم کشورهای غربی از تمایل روسیه به گسترش نفوذ روسیه در منطقۀ قفقاز است. از طرف دیگر برای نشان دادن توانائی‌های ناتو برای دفاع از گرجستان در صورت حملات احتمالی روسیه در آینده خواهد بود."
این مسئله بنظر این کارشناس عکس‌العمل محدودی است که ناتو می‌خواهد در برابر روسیه نشان دهد. پیمانی در ادامه صحبت‌هایش به ضعف ناتو در جنگ روسیه و گرجستان هم اشاره می‌کند: "پس از جنگ خونینی که در ماه اوت گذشته بین گرجستان و روسیه درگرفت، ناتو در آن شرایط ضعف خود را نشان داد و هیچگونه موضع‌گیری عملی نکرد و صرفا به مسئله تقبیح عملیات روسیه اکتفا کرد. ولی هدف کنونی مانور ناتو در گرجستان برای نشان دادن عزم ناتو برای دفاع از گرجستان و در درازمدت نیز مقابله با بازگشت مجدد روسیه به منطقه قفقاز و دیگر مناطق است." این کارشناس ولی تاکید می‌کند که ناتو مایل نیست این مسئله به بحران تبدیل شود.
حضور فعال ناتو در آسیای میانه و قفقاز
کشورهای آسیای میانه و قفقاز نگران فعالیت طالبان در افغانستان و پاکستان هستند. ازسوی دیگر این کشورهای تازه استقلال یافته نسبت به نفوذ دوباره‌ی روسیه نیز نگرانند. با توجه به روابط سنتی و دیرینه روسیه با قفقاز و آسیای مرکزی آیا ناتو قادرهست توازن قوا را در منطقه تغییر دهد؟
بنظر هومن پیمانی مانور نظامی ناتو و حضور آن در منطقه نمی‌تواند توازن قوا را به نفع خود تغییر دهد: "حضور هزار سرباز از کشورهای ناتو از ۱۵ کشور مختلف نشان دهنده‌ی بیشتر مسئله نمادین هستند که بیانگر توانایی‌های نظامی ناتو است. از این جهت مانور فعلی ناتو در گرجستان به هیچ وجه نمی‌تواند توازن قوا را در منطقه به نفع ناتو عوض بکند."
پیامد مانور ناتو برای ایران
ایران با حضور ناتو درمنطقه به شدت مخالفت می‌کند و یکی از عوامل تنش‌ها را نیز حضور ناتو ارزیابی می‌کند. در حالیکه همسایگان شمالی مثل جمهوری آذربایجان و حتی ترکمنستان که با ایران بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر مرز زمینی و دریایی دارد برای همکاری با ناتو تمایل نشان می‌دهند. با توجه به این مسئله مانور ناتو در قفقاز برای ایران چه پیامدهایی خواهد داشت؟
هومن پیمانی کارشناس ایرانی در امور امنیتی مسائل قفقاز و آسیای میانه معتقد است که برای ایران پیامد کوتاه مدتی نخواهد داشت به دلیل اینکه برای نشان دادن توان نظامی ناتو این مانور بسیار ضعیف و محدود هست. وی در ادامه می گوید: "ولی در درازمدت ایران نیز از حضور نیروهای پیمان نظامی ناتو در مرزهایش مثل روسیه و چین خوشنود نبوده وآن را خطر و تهدید بالقوه تلقی خواهد کرد. این مانور کمکی به بهبود روابط ایران و کشورهای غربی هم نخواهد کرد و صرفا نمایش قدرت برای ایران هم هست ودر درازمدت سبب بدتر شدن روابط ایران با کشورهای غربی خواهد بود."
موضع رسمی ایران در قبال رزم آزمایش‌های ناتو در گرجستان تابحال شدید نبوده و تلاش کرده این رزم آزمایش‌ها را عمده نکند. این گونه مانورها بنظر پیمانی برای امنیت ملی ایران در کوتاه مدت تهدید به شمار نمی‌آید.
نویسنده: طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مصطفی ملکان