فرش قرمز برلیناله زیر پای ستارگان نام‌آشنای سینمای جهان

جشنواره فیلم برلین بزرگ‌ترین فسیتوال سینمایی عمومی در جهان محسوب می‌شود. بیش از ۴۰۰ فیلم جدید در برلیناله ۲۰۱۴ به نمایش درمی‌آیند و شمار اکران‌ها نیز درمجموع بر یک هزار بالغ می‌شود. برلیناله که در کنار فستیوال کن و ونیز از مهمترین جشنواره‌های سینمایی جهان به‌شمار می‌آید، محفلی است که هر ساله به مدت ده روز حدود نیم میلیون علاقمند به فیلم و سینما را به پایتخت آلمان می‌کشاند.

برلیناله ۲۰۱۴ با یک فیلم کمدی (و پایانی تراژیک برای قهرمان فیلم) آغاز شد. "گراند هتل بوداپست" به کارگردانی وس آندرسون فضای اروپا میان دو جنگ جهانی را را به‌ترسیم می‌کشد، اما نام‌های خیالی این فضا را تا حدی لعاب سورآلیستی بخشیده است. داستان فیلم درباره کارمند هتلی به نام گوستاو (راست در تصویر)، با بازیگری راف فاینس است که با مهارت و تیزهوشی و امانتداری خواست و آرزوی میهمانان هتل را بر آورده می‌کند.

فیلم "مردان آثار ماندگار" با بازیگری و کارگردانی جورج کلونی (راست در تصویر در کنار مت دیمون) از جمله فیلم‌هایی است که پیش‌بینی می‌شود طی جشنواره برلیناله علاقمندان زیادی را به سالن‌های سینما جذب کند. این فیلم درباره واحدی ویژه در ارتش آمریکا است که برای مقابله با غارت آثار هنری در دوران نازی‌ها، چه از موزه‌های معتبر اروپا و چه از مجموعه‌داران خصوصی خانواده‌های یهودی، شکل می‌گیرد.

آلمان با تولید و همکاری در تهیه و کارگردانی ۱۰۷ فیلم سینمایی‌، مستند‌ و کوتاهی که در برلیناله ۲۰۱۴ نشان داده می‌شوند، رکورد نمایش فیلم‌های جشنواره‌ای خود را شکسته است. تنها در بخش مسابقه‌ی این دوره که ۲۰ فیلم را در برمی‌گیرد، ۴ فیلم از کارگردانان این کشور گنجانده شده‌اند، از جمله فیلم "میان دنیا‌ها" (تصویر)، ساخته فئو آلاداگ که درباره سرنوشت یک سرباز آلمانی در حین ماموریتش در افغانستان است.

در بخش "چشم‌اندازهای سینمای آلمان" برلیناله، ۱۴ فیلم سینمایی و مستند کوتاه و بلند از آلمان اکران می‌شوند. یکی از این ساخته‌ها مستندی است به نام "آما و اپا" (تصویر) که فرانسیسکا شونن‌برگر و یایاکریشنان سوپرامانیان آن را به طور مشترک کارگردانی کرده‌اند. این فیلم درباره عشق بین زنی از ایالت بایرن آلمان و مردی از جنوب هندوستان و برخوردهایی است که میان آنان به دلیل تفاوت فرهنگی رخ می‌دهد.

فیلم طولانی "نیمفومانیا" از لارس فون تریر، کارگردان جنجال‌برانگیز دانمارکی، که نسخه‌ی کوتاه‌شده‌ی آن چندی پیش در کپنهاگ برای نخستین بار اکران شده بود، در نسخه‌ای کامل در برلیناله به نمایش درمی‌آید. این فیلم ماجراها و تجربیات جنسی زنی در مرز ۵۰ سالگی را در هشت بخش مستقل بازگو می‌کند.

مدیریت جشنواره فیلم برلین در این دوره نیز برعهده دیتر کاسلیک است. او در آستانه برگزاری برلیناله ۲۰۱۴ از نمایش فیلم‌های متعددی با مضامین اجتماعی و سیاسی در این دوره از فستیوال سخن گفته و تاکید کرده بود که برلیناله یک "فستیوال کمدی" نیست.

در بخش "فوروم" Forum (مجمع) که یکی از بخش‌های مهم برلیناله محسوب می‌شود، به‌ندرت از فیلم‌های کمدی و قالب‌های معمول خبری هست. آثار سینمایی و مستندی که در این بخش نمایش داده می‌شوند، از سینمای تجربی و مؤلف هستند و بیننده را به سرزمین‌های دور و قاره‌های گوناگون می‌برند. از فیلم‌های این دوره در بخش فوروم N – The Madness of Reason اثری از پتر کروگر است که تصویری چندلایه از قاره آفریقا را نشان می‌دهد.

پانوراما (چشم‌انداز) نیز از بخش‌های محبوب و پرطرفدار جشنواره سینمایی برلین به شمار می‌رود. در این بخش به ویژه فیلم‌هایی به نمایش درمی‌آیند که معضلات کشورهای سازندگان اثر را به تصویر می‌کشند. یکی از فیلم‌های این بخش "عصبانی نیستم" به کارگردانی رضا درمیشیان (تصویر) است. این فیلم تنها نماینده سینمای ایران در برلیناله محسوب می‌شود.

فیلم "عصبانی نیستم"، دومین اثر بلند درمیشیان، به‌رغم وجود محدودیت‌ها و موانع در ساخت آن، انتقادی جسورانه از مسائل و مشکلات ایران امروز، بویژه استیصال نسل جوان است. این فیلم درباره دانشجویی به نام نوید (نوید محمدزاده) است که به علت شرکت در جنبش اعتراضی دانشجویان، "ستاره‌دار" می‌شود و سرانجام از تحصیل در دانشگاه باز می‌ماند. این دانشجوی اخراجی اهل کردستان و عاشق دختری است به نام ستاره (باران کوثری).

میترا فراهانی (تصویر)، سینماگر و نقاش ایرانی نیز در جمع هیات داوران اصلی (بخش مسابقه) برلیناله حضور دارد. ریاست هیات داوران در این دوره را جیمز شیمس، تهیه‌کننده آمریکایی، عهده‌دار است. کریستف والتس، باربارا بروکلی، ترینه دیرهلوم، گرتا گرویگ، میشل گوندری و تونی لانگ نیز از دیگر اعضای هیات داوران هستند.

برلیناله سال‌هاست که در راه جذب فیلم‌دوستان خردسال و نوجوان فعال است. در بخشی که نسل جوان را مخاطب قرار می‌دهد، آثاری به نمایش درمی‌آیند که داستان‌هایی درباره کودکان و نوجوانان را روایت می‌کنند. این آثار از لحاظ مضمون، شکل و ساختار کاملا متفاوت با ساخته‌های پرزرق و برق والت دیسنی هستند. برای نمونه فیلم 3 Histoire d’Indiens زندگی و سرنوشت نوجوانان سرخ‌پوست در شمال کانادا را به تصویر می‌کشد.

برلیناله محبوبیت و شهرت خود به عنوان جشنواره‌ای همگانی را مدیون شمار زیاد سینما‌های کوچک و بزرگی است که به نمایش فیلم‌های این فستیوال می‌پردازند. یکی از این سینماها که پس از تعمیرات چندین ساله در این دوره بازگشایی شده، Zoopalast است که زمانی قلب تپنده‌ی جشنواره فیلم برلین محسوب می‌شد. این مجتمع سینمایی هفت سالن با گنجایش ۱۶۰۰ نفر را دربرمی‌گیرد.

دست‌اندرکاران برلیناله، امسال نمایشگاهی هم با عنوان "نور و سایه در فیلم" تدارک دیده‌اند. در این نمایشگاه فیلم‌های برجسته‌ای به نمایش در می‌آیند که نور و سایه در پرداخت اکسپرسیونیستی شخصیت‌های آن نقش تعیین‌کننده داشته‌اند. در بخش "زیبایی‌شناسی سایه" شیوه‌ی نورپردازی در ده‌ها فیلم ‌ارزشمند بررسی می‌شود که در بین سال‌های ۱۹۱۵ تا ۱۹۵۰ ساخته شده‌اند.

یکی از رویدادهای مهم در این دوره از جشنواره فیلم برلین اکران فیلم صامت "کابینت دکتر کالیگاری" است که در سال ۱۹۲۰ ساخته شد. این فیلم که یکی از آثار پرنفوذ و مهم سینمای اکسپرسیونیستی به شمار می‌آید، در نسخه‌ای بازسازی شده و همچنین با موسیقی متنی جدید که جان زورن، آهنگساز آمریکایی آن را ساخته است، در فیلارمونی برلین به نمایش درمی‌آید.

در این دوره‌ی برلیناله از کن لوچ، فیلم‌ساز بریتانیایی، با اهدای خرس طلای افتخاری این جشنواره تقدیر می‌شود. لوچ که ۷۷ سال دارد، به عنوان یکی از مهم‌ترین نمایندگان سبک رئالیسم اجتماعی سینمای بریتانیا فیلم‌هایی به‌یادماندنی به جهان سینما عرضه کرده است: "بادی که کشتزار جو را تکان می‌دهد" (۲۰۰۶)، "جاده ایرلند" (۲۰۱۰)، "در جست‌وجوی اریک" (۲۰۰۹) و نیز "سهم فرشتگان" (۲۰۱۲) از جمله‌ی این فیلم‌ها هستند.