فراخوان روشنفکران جهان برای دفاع از مردم ایران

در فراخوانی که به امضای بیش از ۱۵۰ متفکر، اندیشمند و چهره‌های سرشناس دانشگاهی از سراسر دنیا رسیده، از تمامی روشنفکران و آزاداندیشان جهان خواسته شده تا به پشتیبانی از مردم ایران برخیزند.

این بیانیه به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و عربی منتشر شده و امضاکنندگان آن همچنین خواهان آزادی همه روشنفکران، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی در ایران شده‌اند.یرواند آبراهمیان، داریوش آشوری، انتونیو نگری، علی بنوعزیزی و عبدالکریم لاهیجی از جمله امضاکنندگان این بیانیه هستند.

دویچه‌وله: شما به همراه ۱۵۰ تن از روشنفکران و دانشگاهیان ایرانی و غیرایرانی سراسر دنیا، فراخوانی در دفاع از آزادی بیان داده‏اید و از همه‏ی روشنفکران جهان خواسته‏اید که به پشتیبانی از مردم ایران برخیزند. خواست مشخص شما از روشنفکران چیست؟ آن‏ها الان دقیقا چه کاری می‏توانند برای مردم ایران انجام بدهند؟

دکتر عبدالکریم لاهیجی: متاسفانه طی هفت ماه گذشته با وجود ابعاد روزافزون خشونت، سرکوب، آدم‏کشی، شکنجه و گسترش روزافزون دستگیری‏ها (طبق آخرین خبرهای تایید شده از ایران، بیش از سه هزار تن الان در ارتباط با وقایع هفت ماه گذشته، در زندان‏های جمهوری اسلامی هستند)، سیاست‏ کشورهای دمکراتیک غربی و در صدر آن‏ها اتحادیه‏ی اروپا، امریکا و کانادا به صورتی نبوده که جمهوری اسلامی را زیر فشار بگذارد. طی روزهای اخیر، وزیر خارجه‏ی جمهوری اسلامی در آلمان و معاون رییس دفتر احمدی‏نژاد در سوییس بودند. این‏جاست که ما مخاطب خود را جامعه‏ی مدنی بین‏المللی قرار داده‏ایم و بیش از ۸۰ درصد امضاکنندگان این بیاینه هم خارجی هستند تا ایرانی. به این ترتیب، می‏خواهیم بگوییم ما پشتیبانی دیگری به غیر از جامعه‏ی جهانی بین‏المللی، یعنی مردم و نیروهای مدنی، برای انعکاس آن‏چه در ایران می‏گذرد؛ از ترور، سرکوب، محاکمه‏های غیرعلنی هر روزه و محکومیت‏های سنگین نداریم. به این صورت خواسته‏ایم جامعه‏ی بین‏المللی دولتی را از طریق جامعه‏ی جهانی روشنفکری و دانشگاهی زیر فشار بگذاریم. به خصوص که می‏دانیم از روز ۱۵ فوریه‏ وضعیت حقوق بشر در ایران، در شورای حقوق بشر سازمان ملل مورد بررسی قرار می‏گیرد.

آیا جامعه‏ی مدنی در کشورهای اروپایی و امریکا و کانادا، از این میزان قدرت برخوردار هستند که بتوانند روی تصمیمات دولتمردانشان تاثیرگذار باشند؟

در دمکراسی‏ها نقش رسانه‏های خبری و جوامع مدنی طوری است که هرگاه بسیج بزرگی صورت بگیرد، دولت‏ها ناگزیرند توجه کنند. چون دولت‏ها خود را برخاسته از آرای مردم می‏دانند و شرایط در این کشورها خوشبختانه مانند کشورهایی نظیر ایران نیست. جامعه‏ی مدنی وسیله‏ی دیگری غیر از استفاده از رسانه‏های خبری، روزنامه‏ها و سایر نهادهای رسانه‏ای ندارد. بنابراین ما به جز این طریق و هم‏چنین برگزاری گردهمایی‏هایی که به خصوص در روزهای آینده، در ارتباط با سالگرد انقلاب ایران گسترش بیشتری خواهد یافت، وسیله‏ی دیگری نداریم که پیام مردم ایران را به جامعه‏ی بین‏المللی برسانیم. امیدمان این است که این بسیج، گردهمایی‏ها و فراخوان‏هایی از این دست روی سیاست کشورهای غربی هم اثر بگذارد و مثلا اتحادیه‏ی اروپا فقط به صدور یک اطلاعیه در ارتباط با دستگیری‏ها یا اعدام‏های اخیر اکتفا نکند و یک بار بیانیه‏ها و گفتار خود را با عمل و سیاستی درآمیزند که بتوانند از آن طریق جمهوری اسلامی را ناگزیر کنند دست از سیاست سرکوب، اعدام و خشونت بردارد. امیدواریم طی روزهای آینده به چنین نتایجی برسیم.

آقای لاهیجی، به جلسه‏ی شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد اشاره کردید که قرار است روز پانزده فوریه (۲۶ بهمن) در ژنو وضعیت حقوق بشر در ایران را مورد بررسی قرار بدهد. فراخوان‏ها و بیانیه‏هایی از این دست تا کنون کم نبوده‏اند؛ نهادهای بین‏المللی از این بیانیه‏ها زیاد صادر کرده‏اند، فدراسیون بین‏المللی جوامع حقوق بشر که خود شما عضو آن هستید، چندین بیانیه در مورد وضعیت نگران کننده‏ی حقوق بشر در ایران صادر کرده است. آیا این بیانیه‏ها و فراخوان‏ها ممکن است بتواند بر جلسه‏ی دوشنبه‏ی آینده تاثیرگذار باشد؟

ما این امید را داریم؛ البته جلسه‏ی دوشنبه پانزدهم فوریه در ارتباط با وقایع هفت ماه گذشته‏ی ایران نیست، بلکه از قبل تعیین شده و در چهارچوب رسیدگی دوره‏ای به وضعیت حقوق بشر است که شامل حال تمام کشورها می‏‏شود.

ولی با توجه به آیین رسیدگی این شورا، نماینده و هیأت نمایندگی کشور مورد بحث یک ساعت حق صحبت دارد. پس از آن سایر کشورهای عضو شورا هر کدام سه دقیقه و کشورهایی که عضو شورا نیستند، دو دقیقه حق سؤال دارند.

در گفت‏وگوهایی که با بسیاری از هیأت‏های نمایندگی طی دو هفته‏ی گذشته داشتیم، این قول را گرفته‏ایم که آن‏ها دست‏کم پرسش‏ها را در اجلاس شورا طرح کنند و بعد ببینیم از فردای آن روز هیأت نمایندگی جمهوری اسلامی چه پاسخی برای جامعه‏ی بین‏المللی جهانی دارد. کوشش‏ها و تلاش‏های ما نیز هم‏چنان ادامه خواهد داشت؛ روز جمعه‏ی این هفته (۲۳ بهمن) یعنی پیش از آغاز کار اجلاس، کنفرانسی در ژنو خواهیم داشت که سه سازمان بزرگ حقوق بشری، فدراسیون بین‏المللی حقوق بشر، عفو بین‏الملل و دیده‏بان حقوق بشر، در آن شرکت خواهند کرد. خانم شیرین عبادی نماینده‏ی فدراسیون بین‏المللی جوامع حقوق بشر در این کنفرانس خواهد بود. بعد از ظهر روز دوشنبه هم درست پس از نخستین اجلاس شورا، باز این سه نهاد بین‏المللی حقوق بشری کنفرانسی خواهند داشت که من در آن شرکت خواهم کرد. تمام کوشش ما در فاصله‏ی پانزدهم تا هفدهم فوریه‏ این است که شورای حقوق بشر به وخامت روزافزون و خطرناک وضعیت حقوق بشر در ایران توجه کند و واقعا شیوه‏ها و راه‏کارهایی را انتخاب کند که جمهوری اسلامی ناگزیر شود از این سیاست دست بردارد.

با توجه به تغییری که در ترکیب شورای حقوق بشر داده شده و بسیاری از فعالان حقوق بشر هم از این تغییر ناخرسند بودند، شما چقدر به نتیجه‏ی این شورا امیدوار هستید؟

ترکیب شورای حقوق بشر روی قاره‏هاست و ترکیب این دوره، ترکیب ایده‏آلی برای ما نیست، ولی با توجه به کوشش‏ها و تلاش‏هایی که تاکنون داشته‏ایم، امیدواریم لااقل سؤال‏های اساسی در اجلاس شورا طرح شود. منتها نمی‏دانیم که جلسه به صدور یک قطعنامه و این که حداقل جمهوری اسلامی در برخی مسایل متعهد شود دست از این سیاست بردارد منتهی می‏شود، یا این که موکول به جلسه‏ای فوق‏العاده در ماه مارس برای رسیدگی به وضع وخیم کنونی حقوق بشر در ایران خواهد شد. امروز در موقعیتی نیستم که بتوانم نتیجه‏ی آن را به اطلاع شما برسانم. تمام این‏ها مستلزم آن است که روز دوشنبه کشورهایی که به ما قول داده‏اند، این سؤال‏ها را مطرح کنند و بعد ببینیم روز سه‏شنبه جمهوری اسلامی چقدر آمادگی دارد به این سؤال‏ها پاسخ واقعی بدهد و متعهد شود که دست از این سیاست بردارد.

مصاحبه‌گر: میترا شجاعی

تحریریه: شهرام احدی