صدور کالاهایی با کاربرد دوگانه به روسیه؛ آلمان آماج انتقاد

اتحادیه اروپا در ادامه روند تشدید تحریم‌ها علیه روسیه، در واکنش به تهاجم نظامی این کشور به اوکراین، روز ١٨ اسفند (٩ مارس) چهارمین بسته تحریمی خود را تصویب کرد . یکی از اهداف این تحریم‌ها هدف قراردادن اشخاص یا شرکت‌های است کە در زمینه واردات محصولاتی با کاربرد دوگانه فعالیت دارند.

این محصولات شامل فناوری و نرم‌افزارهای است که هم در صنایع نظامی و هم در تولیدات غیرنظامی کاربرد دارند. اروپا می‌خواهد اطمینان حاصل کند کە روسیه نتواند از این کالاهای دوکاربردی، در حوزه نظامی و اطلاعاتی استفاده کند.

انتشار گزارشی مبنی بر اینکه روسیه از کالاهای دوکاربردی وارداتی از آلمان، در ساخت پهپادهای نظامی بهرە بردە، در روزهای گذشته دولت آلمان را آماج انتقاد رسانه‌ها کرده است. سوال اینجاست کە چگونه علی‌رغم محدودیت‌های صادراتی قبلی اتحادیه اروپا، مجوز صادرات این کالاها توسط دولت صادر شدە است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

انتقادها تا آنجا رفته‌اند که حتی دولت آلمان به "دورویی" متهم شده است. به ویژه که آلمان، تا قبل از آغاز حمله روسیه به اوکراین، سیاست سختگیرانه‌ای در زمینه عدم ارسال سلاح به مناطق "درگیر" دنبال می‌کرد. البته این سیاست پس از تهاجم روسیه به اوکراین تغییر کرد.

منظور از کاربرد دوگانه چیست؟

کالاهای کە کاربرد دوگانه دارند، محصولاتی هستند که هم در صنایع نظامی و هم در صنایع صلح‌آمیز استفاده دارند. مانند جی‌پی‌اس، ریزتراشه‌ها، قطعات الکترونیکی، نرم افزار، فناوری هوافضا و برخی مواد شیمیایی و بیولوژیکی.

همچنین بعضی از موادی کە برای تولید انرژی هسته‌ای کاربرد دارند، در زیر مجموعه کالاهایی گنجانده شدەاند کە کاربرد دوگانه دارند.

تحقیقات مطبوعاتی اخیر سوالاتی را در مورد این کالاها ایجاد کرده است. به ویژه از آنجایی کە آژانس‌های امنیتی سال‌هاست هشدار می‌دهند که محصولات صادراتی کشورهای غرب، در کشورهای مقصد برای مقاصد نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله در روسیه.

همچنین نباید فراموش کرد کە در دهه گذشته، اتحادیه اروپا در چند نوبت کنترل‌های شدید صادراتی علیه روسیه وضع کرده است.

با وجود این، گزارش های مطبوعاتی نشان می‌دهند که برخی از قطعات تولید شده در اروپا، وارد چرخه ساخت تجهیزات نظامی شده اند و از این تولیدات در مناطق ناآرام، از جمله در شرق اوکراین استفاده شده است.

شواهدهای زیادی وجود دارد کە نشان می‌دهد این کالاها توسط کشور ثالث خریداری و سپس بستەبندی دوبارە شدە و به کشور مقصد ارسال شده و در نهایت برای مقاصد نظامی مورد استفاده قرار گرفتەاند، حال آنکه هدف صادر کننده این نبوده باشد.

چگونه پای آلمان به این جنجال وارد شد؟

دولت آلمان درست چند هفته قبل از آغاز جنگ اوکراین به دلیل "سهل‌انگاری" در صادرات و "اجرا نکردن" قوانین صادراتی مربوط به کالاها و فناوری‌های دوکاربردی مورد انتقاد قرار گرفت.

هفته نامه آلمانی ولت آم زونتاگ (Welt am Sonntag) ماه گذشته در گزارشی فاش کرد که آلمان در سال ٢٠٢٠ محصولاتی به ارزش ۳۶۶ میلیون یورو به روسیه صادر کرده است که  دارای کاربرد دوگانه تجاری و نظامی بودەاند.

در این گزارش آمده کە دولت آلمان ۶۷۳ مجوز برای صادرات کالاهای دارای کاربرد دوگانه، از جمله سنسورهای کنترل از راه دور، لیزر، تجهیزات الکترونیکی پیشرفته، ماشین‌های قابل استفاده در تولید سلاح و همچنین تکنیک‌ها و فناوری‌های ساخت هواپیما را صادر کرده است .

به نوشته ولت آم زونتاگ، این صادرات در حالی انجام شدە کە اتحادیه اروپا پس از آنکه روسیه در سال ۲۰۱۴ شبه جزیره کریمه را به خاکش ملحق کرد، کنترل‌های محدودیتی شدیدی علیه آن کشور وضع کردە بود. با این همه، روسیه پس از چین، آمریکا و برزیل در رتبه چهارم فهرست خریداران کالاهای دو کاربردی تولید آلمان قرار داشته است.

 انتشار این گزارش هم‌زمان بود با پخش گزارشی دیگر از شبکه اول تلویزیون عمومی آلمان، آ.ر.د (ARD)  کە در آن عنوان می‌شد که موتورها و دوربین‌های ساخت آلمان در مونتاژ هواپیماهای بدون سرنشین روسیه، مورد استفاده قرار گرفتەاند. هم‌اینک این پهپادها در جنگ علیه اوکراین مورد استفاده قرار می‌گیرند.

گزارش سازمان‌های امنیتی در اروپا

بعضی از گزارش‌ها حاکی از آن است کە چند شرکت آلمانی در طراحی یک ردیاب بە یک شرکت سوئیسی کمک کردەاند و این ردیاب نهایتاَ در ساخت یک مدل پهپاد نظامی روسی بەکار گرفتە شدە است. در حال حاضر این هواپیمای بدون سرنشین در جنگ علیه اوکراین مورد استفادە قرار می‌گیرد.

همچنین سال‌هاست در مورد چرایی تحویل اورانیوم ضعیف شدە آلمان به روسیه نگرانی وجود دارد. این نوع اورانیوم در نیروگاه‌های هستەای برای تولید انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بعضی از کارشناسان معتقدند کە روسیه می‌تواند از آن برای ساخت سلاح یا هواپیمای نظامی بهرە بگیرد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

 واکنش دولت آلمان

موضع دولت آلمان در مورد کالاهای دارای کاربرد دوگانه در سال‌های گذشته بسیار تغییر کرده است. دولت فعلی تاکید کرده است که مقررات اتحادیه اروپا را با دقت به اجرا می‌گذارد.

وزارت امور خارجه اخیرا در بیانیەای تاکید کرده که دور چهارم تحریم‌های اتحادیه اروپا با هدف "ممانعت [روس‌ها] از کسب دانش و محصول غربی است".

در این بیانیه به ممنوعیت صادرات کلیه کالاهای دارای کاربرد دوگانه به روسیه اشاره شده و خاطرنشان شدە که اجرای این اقدامات شامل بلاروس نیز می‌شود.

نیک مارتین