"زن نگار"، راهی برای عبور از سانسور مطالعات زنان
۱۳۹۱ بهمن ۳۰, دوشنبه
سایت را که باز کنید٬ زنانی را می‌بینید که اگر در نگاه نخست هم به هم شبیه نباشند، وجوه مشابهی دارند که آنان را کنار هم قرار داده است: آنان از جنگ سخن می‌گویند، به تجاوز اعتراض میکنند یا دست خود را به نشان درخواست تغییر بلند میکنند؛ این جمله را برای مثال می‌توان بالای سر آنان دید: «اتحاد فرامذهبی برای تغییر.»
نام این سایت "زن نگار" است که آن‌طور که گردانندگان سایت خود در یک جمله آن را تعریف کرده‌اند، "نشریه پژوهش‌گران و کنش‌گران مطالعات زنان" است. "زن نگار" ماهنامه‌ای الکترونیکی است که از بهمن ۱۳۹۰ (فوریه ۲۰۱۲) منتشر می‌شود. این ماهنامه هر بار موضوعی را محور کار قرار می‌دهد و مقاله‌ها و گزارش‌هایی مرتبط با آن را ترجمه می‌کند.
وب سایت "زن نگار" (http://zannegaar.net) را "برنامه ایران" موسسه "گزارشگری جنگ و صلح" اداره می‌کند. در وب‌سایت "زن نگار" در معرفی موسسه "گزارشگری جنگ و صلح" چنین آمده است: «این موسسه نهادی غیرانتفاعی است که بیش از دو دهه در زمینه توسعه و ارتقای زیرساخت‌ها و مهارت‌های رسانه‌ای فعالیت کرده است. دفتر مرکزی موسسه در لندن است، اما مراکز متعددی در مناطقی چون بالکان، آسیای میانه و قفقاز، خاورمیانه، جنوب و جنوب شرق آسیا و آفریقا دارد.»
"زن نگار" در کنار اعضای اصلی گرداننده سایت از گروهی از مشاوران بهره می‌گیرد که دارای تحصیلات عالی در رشته‌های مربوط به فمینیسم و جنیست در جهان هستند. این مشاوران در هر شماره برای انتخاب مطالب به سایت "زن نگار" یاری می‌رسانند. مدیر مسئول "زن نگار" رزا افتخاری و مدیر هماهنگی آن لوا زند است.
تا کنون ۹ شماره از این نشریه آن‌لاین انتشار یافته است. موضوع آخرین شماره این نشریه "زنان در مناطق بحرانی" است. نشریه به صورت نسخه پی دی اف نیز در سایت قابل دسترس و در فیس‌بوک و توییتر نیز قابل پیگیری است.
دور زدن سد سانسور
اساس کار "زن نگار" بر ارائه ترجمه مقالاتی است که پیش از این در مجله‌های علمی مختص مسائل زنان یا در کنفرانس‌ها و کتاب‌های دانشگاهی مربوط به مسائل زنان منتشر شده‌اند. با گشت و گذاری در میان مقالات و ویدیوهای این سایت این سوال مطرح می‌شود که این وب‌سایت بر اساس چه ضرورتی شکل گرفته است.
لوا زند٬ مدیر هماهنگی نشریه٬ با اشاره به اهمیت نقش علوم انسانی در پیشرفت جامعه‌های بشری به دویچه وله می‌گوید: «علوم انسانی در ایران یا به دلیل در دست نبودن منابع اصلی، یا بخاطر مشکل زبانی و همینطور مسئله سانسور خیلی به روز نیست.» وی می‌افزاید: «وقتی حرف مسائل جنسیتی پیش می‌آید، مشکل سانسور و عدم دسترسی خیلی بیش‌تر می‌شود.»
زند به تفاوت وضعیت و سطح تحقیق و بحث درباره مسائل فمینیستی در جهان و ایران اشاره می‌کند: «در بحث‌های فمینیستی در خارج از ایران در کنار موضوع برابری زن و مرد، به مسئله نژاد، قومیت، طبقه اجتماعی و خیلی دیگر مسایلی که در ساختار قدرت در یک جامعه نقش دارند نیز می‌پردازند.» او نتیجه می‌گیرد: «این‌ها از جمله دلایلی بودند که "زن نگار" خواست گوشه‌ای از نتایج پژوهش‌ها در جهان را که در قالب مقالات ارائه می‌شوند به زبان فارسی برگرداند و در اختیار مخاطب قرار بدهد٬ مخاطبی که به طور جدی‌تر به کارهای علمی علاقه‌مند است.»
لوا زند همچنین به دلیل دیگری اشاره می‌کند که "زن نگار" بخاطر آن شکل گرفته است: «ما خیلی علاقه‌مند بودیم که مسایل و دغذغه‌های فمینیستی یا جنسیتی کشورهای دیگر را هم به مخاطب فارسی زبان بشناسانیم؛ اینکه چه مشکلات جنسیتی در جاهای دیگر وجود دارد٬ و اینکه این مشکلات در همه جا هست. اینکه چه جور تحقیقاتی انجام شده و چه روش‌هایی برای فائق شدن بر این مشکلات اندیشیده شده است.»
بنابراین محتوای "زن‌نگار" صرفا مربوط به ایران نیست، بلکه این سایت پنجره‌ای گشوده رو به دنیاست.
ایجاد زمینه بحث درباره مقالات
"زن نگار" در فیس‌بوک و توییتر نیز صفحه دارد. آن‌طور که زند می‌گوید، تاکید بر این است که "به بخش تعامل با مخاطب توجه شود". او می‌گوید: «ما می‌خواهیم بتوانیم با خواننده‌ها بیش‌تر ارتباط داشته باشیم. نه تنها به خاطر انتقادات و پیشنهادات - که البته از آن هم خیلی استقبال می‌کنیم - بلکه به خاطر اینکه درباره مقالات بحث دربگیرد. یک مثال می‌زنم: در شماره آخر مطلبی از محقق برجسته نادیا العلی در خصوص جنگ و تحریم در عراق و اثر آن بر زنان منتشر شد. مقاله بسیار طولانی بود، اما "زن نگار" - بر خلاف روال معمولش که گزیده‌ای از هر مقاله را منتشر می‌کند - تمام این مقاله را ترجمه و منتشر کرد. بعد نظراتی که در فیس بوک یا به صورت ایمیل دریافت شد نشان از آن داشت که مخاطب با آن طرف قضیه جنگ آشنا شده و دیده که درد زن عراقی هم مثل دردهای اوست.»
"زن نگار" می‌کوشد مقاله‌ها به گونه‌ای انتخاب شوند که هر شماره مجله صداهای متفاوتی درباره یک موضوع واحد را به گوش مخاطب برساند. به گفته زند، "هیچ کدام از صداها٬ لزوما صدای"زن نگار" یا تحریریه نیست، این نشریه در پی جهت‌گیری سیاسی نیست و تنها در پی گسترش علم است.