دهمین سالگرد مجمع اجتماعی جهانی
۱۳۸۸ بهمن ۵, دوشنبه
مجمع اجتماعی جهانی ده سال پیش، در سال ۲۰۰۱ میلادی بنیان‌گذاری شد. این مجمع هرساله در مخالفت با مجمع جهانی اقتصاد توسط طرفداران جامعه مدنی و مخالفان جهانی‌سازی برگزار می‌شود. امسال قرار است این گردهمایی بین ۲۵ تا ۲۹ ژانویه در برزیل برگزار شود.
"اگر بخواهیم، دنیای دیگری ممکن است!" این شعار مجمع اجتماعی جهانی است. طرفداران این مجمع در پی رسیدن به دنیایی هستند که در آن صدای مردم "عادی" نیز شنیده شود؛ مردمی که زمین و ثروت در اختیار ندارند، کارگران، مردم بومی و ... دنیایی که در آن فقط قدرتمندان، سیاستمداران و روسای شرکت‌ها روند جهانی‌سازی را تعیین نکنند.
اولین نشست این مجمع در سال ۲۰۰۱ قرار بود در پورتو الگره جنبشی اعتراضی را در مخالفت با مجمع جهانی اقتصاد در داووس بنا بگذارد. برنامه‌گذاران آگاهانه نشست خود را همزمان با نشست مجمع جهانی اقتصاد در سوییس برگزار کردند. نام مجمع اجتماعی جهانی نیز برگرفته از مجمع جهانی اقتصاد است.
کمک‌های ایالتی در برزیل به مجمع
جمعی از سازمانهای غیردولتی در طبقه هفتم ساختمانی در سائو پائولو در برزیل این مجمع را برنامه‌ریزی کردند. هنوز هم مقر این جنبش در همان ساختمان قرار دارد. ولی نشست‌های مجمع اجتماعی جهانی نه در سائو پائلو، که در پورتو الگره برگزار شدند، زیرا در این شهر قبلا جمعیت چپ‌ها بسیار بالا بود. حزب کارگر برزیل در این شهر برای اولین بار تعیین بودجه شهرداری را به عهده ساکنان آن گذاشت. این اقدام بعدا در سطح بین‌المللی تبدیل به یک الگو شد.
دلیل مهم دیگر برگزاری مجمع در پورتو الگره این بود که هم شهرداری پورتو الگره و هم ایالت ریو گرانده دو سول حاضر شده بودند هم از نظر مالی و هم از نظر تدارکاتی از مجمع حمایت کنند. کمبود مالی در سومین مجمع اجتماعی جهانی تبدیل به یک مشکل بزرگ شد و ادامه‌ی آن را با دشواری روبرو ساخت.
کمک‌های مالی شرکت‌های آمریکایی به مجمع
در سال ۲۰۰۱ فقط ۲۰ هزار نفر در مجمع اجتماعی جهانی شرکت کرده بودند. این رقم در سال ۲۰۰۵ به ۱۵۵ هزار و در سال ۲۰۰۹، به ۱۵۰ هزار رسید. افزایش تعداد شرکت‌کنندگان، افزایش هزینه‌های مجمع را به همراه داشت. بدون کمک‌های مالی بنیادهای آمریکایی، مانند بنیاد فورد یا راکفلر، ادامه کار مجمع ممکن نبود.
جالب اینجاست که بنیادهای این دو شرکت بزرگ آمریکایی که از بانیان جهانی شدن اقتصاد هستند، مجمع مخالفان جهانی‌سازی را نجات دادند. مجمع در سال ۲۰۰۵ نیز از یک شرکت نفتی برزیلی به نام "پتروبراس" هشت میلیون دلار دریافت کرد، که این امر از سوی بسیاری از شرکت‌کنندگان خیانت به اصول مجمع تلقی شد.
انتقادات به مجمع
مجمع همچنین از سوی طرفدارانش مورد انتقاد قرار گرفته که چرا تا کنون به نتیجه‌ای دست نیافته است. مجمع اجتماعی جهانی معمولا بدون موضع‌گیری جمعی به پایان می‌رسد. در جواب منتقدان، عده‌ای دیگر دلیل می‌آورند که خصلت باز مجمع نقطه قوت آن است و باعث می‌شود بسیاری از انسان‌ها با آن احساس همبستگی کنند.
برنامه‌ریزی‌های مجمع نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. در سال ۲۰۰۵ در پورتو الگره در عرض یک هفته ۲۵۰۰ برنامه اجرا شد. به دلیل تعداد زیاد برنامه‌ها مسلما ارزیابی و تحلیل آن تقریبا غیرممکن می‌شود.
نقاط قوت یا ضعف مجمع؟
مدتی است که مجمع هر ساله در خارج از برزیل در کشورهای آسیایی یا آفریقایی برگزار می‌شود تا مردم آن کشورها نیز امکان شرکت در مجمع را داشته باشند. علاوه بر نشست سالانه مرکزی، مجمع نشست‌های قاره‌ای، کشوری، محلی و موضوعی نیز برگزار می‌کند. امسال ۳۸ نشست برنامه‌ریزی شده است، از نشست کشوری آمریکا در دیترویت و مجمع اجتماعی اروپا در استانبول گرفته تا نشستی در فلسطین پیرامون امکانات آموزشی.
مشکل اینجاست که تعدد نشست‌ها جنبش را تضعیف کرده و آن را به صدها بخش تقسیم می‌کند، زیرا بررسی نتایج همه نشست‌ها و دستیابی به یک ارزیابی عمومی ممکن نیست. به ویژه گروه‌های اروپایی خواهان مرکزیت و تمرکز بیشتر شده‌اند.
واکنش‌ها به شرکت سیاستمداران در مجمع
نکته دیگری که واکنش منفی عده‌ای را به همراه داشته، شرکت سیاستمداران در مجمع اجتماعی جهان است. طبق قواعد مجمع سیاستمداران فقط با دعوت رسمی می‌توانند در آنجا سخنرانی کنند. یکی از اولین سیاستمدارانی که نیروی بالقوه مجمع را دریافت، رییس جمهور برزیل، لولا دا سیلوا بود که در سال ۲۰۰۳ بعد از شرکت در مجمع اجتماعی جهان یکراست به مجمع جهانی اقتصاد در داووس رفت. رییس جمهور ونزوئلا، هوگو چاوز نیز بسیار سریع پی برد که چگونه می‌تواند با بهره‌برداری از مجمع توده‌ها را به نفع خود بسیج کند.
یکی از شرکت‌کنندگان در مجمع سال ۲۰۰۹ می‌گوید: «در سال ۲۰۰۵ فقط چاوز و لولا در مجمع شرکت کرده بودند، در صورتی که در سال ۲۰۰۹ مجمع طرفداران جامعه مدنی شبیه نشست سران آمریکای لاتین شده بود».
امسال مجمع در پورتو الگره با تعداد نسبتا کمی از شرکت‌کنندگان برگزار خواهد شد، ولی برای سال بعد نشستی بزرگ در داکار، پایتخت سنگال برنامه‌ریزی شده است.
AS/BB