جنگ در اوکراین و ضعف مرگبار تانک‌های روسی

تانک "تی ۷۲" ارتش روسیه یکی از پر تیراژ‌ترین تانک‌های جهان است و در ارتش‌های ۳۸ کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. ده کشور دیگر نیز از این تانک تا سال ۲۰۱۸ استفاده می‌کرده‌اند.

سری "تی" تانک‌های تهاجمی ارتش روسیه در دوران جنگ سرد با تانک "تی ۶۴" آغاز شد و با "تی ۷۲" و "تی ۸۴" ادامه پیدا کرد. البته "تی ۱۴ آرماتا" (عکس) که به آن "تی ۹۹" نیز گفته می‌شود جدید‌ترین تانک ارتش روسیه است که در سال ۲۰۱۵ از آن رونمایی شده است.

تانک‌های سری "تی" به نسبت همتایان غربی خود کوچکتر و از ارتفاع کمتری برخوردارند و برای کاربرد آن به پرسنل کمتری نیاز است. تانک تی ۷۲ دارای ۶ متر و ۹۰ سانتی‌متر طول، ۳ متر و ۶۰ سانتی‌متر عرض و ۲ متر و ۲۰ سانتی‌متر ارتفاع است. این تانک با مهمات خود ۴۱ تن و ۵۰۰ کیلو وزن دارد، دارای موتوری با ۱۲ سیلندر و سرعت ۶۰ کیلومتر بر ساعت است.

تانک تی ۷۲ دارای شمار زیادی زیرمجموعه است که برخی از آن‌ها شامل تی ۷۲ اورال ساخته سال ۱۹۷۴، تی ۷۲ کا، تی ۷۲ آ ساخت سال ۱۹۷۵ و زیرمجموعه‌های آن، تی ۷۲ بی و زیرمجموعه‌های آن، تی ۷۲ اس و زیرمجموعه‌های آن و همچنین شمار دیگری از مدل‌های این تانک که در الجزایر، رومانی و عراق ساخته شده‌اند.

تانک تی ۷۲ دارای یک توپ ۱۲۵ میلیمتری با لوله صاف و بدون خان است با ۴۴ گلوله که ۲۲ عدد آن در یک خشاب به شکل "چرخ و فلک" و گرد در قسمت برجک تعبیه شده که بصورت اتوماتیک شلیک می‌شوند. دو مسلسل کالیبر ۷/ ۱۲ و ۶۲/ ۷ نیز بخش دیگری از تسلیحات این تانک را تشکیل می‌دهند. مدل تی ۷۲ آ همچنین مجهز به "مه افکن" ۸۱ میلیمتری است که ۳۰۰ متر مربع را مه‌آلود می‌کند.

از تانک تی ۷۲ در جنگ ایران و عراق، جنگ قره‌باغ، حمله عراق به کویت‌، جنگ دوم خلیج فارس، جنگ داخلی لیبی و سوریه و اخیرا در تجاوز نظامی روسیه به اوکراین استفاده شده است.

قیمت هر دستگاه تانک "تی ۷۲ ام یک" در سال ۱۹۹۲ معادل یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار بوده است. البته قیمت آن به همراه مهمات و قطعات یدکی یک میلیون و ۸۰۰ هزار دلار بوده است.

وجود ۲۲ گلوله در یک خشاب بشکل "چرخ و فلک" در قسمت کف برجک باعث شده تا به محض اصابت یک دوش‌انداز ضد تانک مثل آر پی جی ۷ یا موشک ضد تانک جاولین این مهمات دچار آتش‌سوزی و انفجار شوند.

شدت انفجار مهمات در تانک تی ۷۲ به حدی است که برجک تانک از بدنه جدا شده و تا ارتفاع یک ساختمان دو طبقه به هوا پرتاب می‌شود.

وجود مهمات در یک چرخ و فلک و شلیک اتوماتیک آن باعث کاهش تعداد خدمه در تانک‌های روسی شده است. همه تانک‌های روسی دارای یک فرمانده، یک توپچی یا هدف‌گیر و یک راننده هستند. در صورت هدف قرار گرفتن تانک و انفجار مهمات، این سه نفر خدمه از هیچ شانسی برای فرار برخوردار نیستند و درجا کشته می‌شوند.

ضعف مرگبار تانک‌های روسی و جدا شدن برجک آن از زمان جنگ دوم خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ میلادی و رویارویی تانک‌های تی ۷۲ ارتش صدام حسین با نیروهای آمریکایی برای اولین بار مشخص شد. اما با گذشت سه دهه این ضعف همچنان پابرجاست و در اوکراین تلفات سنگینی به ارتش روسیه وارد می‌کند.

به گزارش وزارت دفاع بریتانیا، ۵۸۰ دستگاه تانک متعلق به ارتش روسیه تا اواخر ماه آوریل در تجاوز به اوکراین نابود شده‌اند.

در مجموع ۲۰ هزار دستگاه از این تانک تولید شده است که ۹ هزار ۲۰۰ دستگاه آن در اختیار ارتش روسیه قرار دارد. از این تعداد تنها یک هزار ۲۰۰ دستگاه فعال و قابل استفاده هستند. ارتش روسیه شاید بتواند تانک‌های منهدم شده را به سرعت جایگزین کند اما به گفته منابع نظامی، آموزش پرسنل این تانک و رساندن آن‌ها به مرحله حضور در میدان جنگ تا یک سال طول می‌کشد.