«به پروندهها بیطرفانه رسیدگی نخواهد شد» • مصاحبه
۱۳۸۸ دی ۲۰, یکشنبهدویچهوله: خانم ستوده، یکی از موکلان شما، خانم منصوره شجاعی، طی تماسی که از زندان اوین با خانوادهی خود گرفته، اعلام کرده است که پروندهاش این هفته به دادگاه میرود و شما میتوانید به عنوان وکیل ایشان پرونده را پیگیری کنید. آیا موفق به پیگیری پروندهی ایشان شدید؟
نسرین ستوده: با توجه به این که دو هفته از بازداشت غیرقانونی موکلم، خانم منصوره شجاعی، میگذرد و از آنجا که ایشان در تماسی که پایان هفتهی پیش با خانواده داشت، گفته بود که پروندهاش از ابتدای این هفته در دادگاه موجود است و هرکس به آنجا مراجعه کند، پاسخ میدهند؛ من امروز (یکشنبه بیست دی ماه) به شعبهی هفتم بازپرسی دادسرای انقلاب سر زدم تا وضعیت ایشان را پیگیری کنم و به ویژه از اتهام ایشان مطلع شوم و اجازهی ملاقات با موکلم را بگیرم.
اما همچنان که هفتهی گذشته پروندهی ایشان در شعبه وجود نداشت، امروز هم خود شعبهی بازپرسی و هم دفتر شعبه بسته بود و هیچکس پاسخگو نبود. بنابراین امروز هم نتوانستم در پیگیری پروندهی خانم شجاعی، به نتیجهای برسم. حال روز سهشنبه مجددا برای پیگیری پرونده، به همان شعبه مراجعه خواهم کرد.
با توجه به این که بازپرس خانم شجاعی به ایشان گفته که پرونده ایشان تکمیل است و به دادگاه رفته؛ این که امروز در دادگاه کسی پاسخگو نبوده، معنای خاصی دارد یا اتفاقی بوده است و ممکن است بعضی روزها، در تعدادی از شعبهها بسته باشد؟ شما این را چگونه ارزیابی میکنید؟
این بیسابقه است که دفتر و خود شعبه همزمان در یک روز خاص بسته باشند و تعطیل اعلام شوند. هر شعبهای به مثابهی یک اداره عمل میکند که اگر رییس شعبه در آن روز مرخصی است، دستکم مدیر دفتر جوابگوی مراجعین است و بلاتکلیفی اصلا معنا ندارد.
اما به من گفته شد که مسئولین و کل پرسنل آن شعبه به زندان اوین رفتهاند و به دلیل تراکم کار در آنجا مستقر شدهاند تا به پروندهها رسیدگی کنند. ولی به هرحال باید کسانی در شعبه باشند که به مراجعین پاسخ بدهند. این امکان امروز برای من فراهم نشد. سهشنبه مجدداً پرونده را در همان شعبه پیگیری خواهم کرد.
آیا این امکان وجود دارد که برای پیگیری این پرونده و سایر پروندهها به زندان اوین مراجعه شود یا این که شما همچنان باید به دفتر شعبه در دادسرای انقلاب مراجعه کنید؟
البته من به زندان اوین هم مراجعه خواهم کرد. اما قانوناً دفتر شعبه و خود شعبه باید پاسخگوی مراجعین باشند.
آیا از پروندهی سایر موکلینتان که اخیرا بازداشت شدهاند؛ از جمله آقای مرتضی کاظمیان و خانم نوشین عبادی، خبر جدیدی دارید؟
هفتهی گذشته که برای پیگیری پروندهی خانم نوشین عبادی به شعبهی ۱۲ بازپرسی مراجعه کردم، اعلام کردند که پرونده فعلا در شعبه وجود ندارد. در مورد آقای کاظمیان هم پروندهی ایشان به شعبهی ۱۲ بازپرسی رفته که پسفردا مجددا به این شعبه مراجعه خواهم کرد تا ببینم نتیجهی رسیدگی چه شده است.
اخیرا دادستان تهران، وزیر اطلاعات و وزیر کشور، در یک اقدام همزمان اعلام کردند که حکم برخی از دستگیر شدگان حوادث روز عاشورا محاربه است و حتی صحبت از صدور مجازات اعدام برای بعضی از آنها کردند. آیا این نگرانی در مورد موکلان شما وجود دارد که حکمهای سنگین برایشان صادر شود؟
البته هیچکدام از این موکلین من در فاجعهی عاشورا دستگیر نشدهاند، آنها همه نیمهشب در منزل خود بازداشت شدهاند.
اما در مورد این که جرم کسانی که در روز عاشورا شرکت کردهاند، به عنوان محارب مورد رسیدگی قرار بگیرد؛ پیش از آن که اساسا رسیدگی قضایی در مورد پروندهی آنها صورت گرفته باشد، هر مقام قضایی یا غیرقضایی بخواهد نسبت به اینها اعلام نظر قضایی کند، اساسا جرم است و اگر قاضی بنا بر این توصیههای سیاسی مبادرت به صدور حکم کند، قابل تعقیب کیفری است.
از سوی دیگر با توجه به تجربهی عینی خودم، وقتی وکالت آقای عیسی سحرخیز را بر عهده دارم که بیش از هفت ماه است در بازداشت بهسر میبرد و هنوز هم کیفرخواست ایشان صادر نشده است، این سؤال پیش میآید که چگونه این افراد در ظرف ۱۰ روز وکیل گرفته باشند، از آنها دفاع کرده باشد، تفهیم اتهام شده باشند و کی اصلا فرصت این همه کار پیدا شده تا بخواهد قرار مجرمیت و کیفرخواست آنها صادر و پرونده به دادگاه ارسال بشود. اینها همه نشان از آن دارد که قرار نیست رسیدگی قضایی و بیطرفانه نسبت به این پروندهها صورت بگیرد.
هفتهی گذشته سردار ذوالقدر، فرماندهی سابق سپاه پاسداران، به سمت مشاور رییس قوهی قضاییه منصوب شد. برخی از حقوقدانان این نگرانی را دارند که این انتصاب به دلیل دخالت نظامیان در پروندههای سیاسی صورت گرفته باشد. نظر شما چیست؟
البته زمانی که هم نظامیان، هم مؤمنین، هم روحانیونی که دارای مقامات رسمی هستند و همچنین مسئولین سیاسی اعلام میکنند که ما نیاز به قضات دههی ۶۰ داریم، این نگرانیها خیلی جای تأمل دارد و درست است. همهی ما این نگرانی را داریم.
در عصر روز عاشورا، فرماندهی نیروی انتظامی اعلام کرد که قطعا پس از این، دستگاه قضایی ما با متخلفین شدیدتر برخورد خواهد کرد. ایشان از کجا اطلاع داشت که دستگاه قضایی قرار است بعد از این شدیدتر برخورد کند؟! و از قضا، حرف ایشان درست درآمد. اما این دخالتها جای نگرانی را ایجاد میکند که قضات در مسیر سالم خود به صدور رأی مبادرت نکنند.
به یک مثال عینی اشاره میکنم؛ در پروندهی آقای کیوان صمیمی، وزارت اطلاعات در گزارش خود روی پروندهی ایشان − که من امروز آن را دیدم − صراحتا اعلام کرده است: «با توجه به فعالیتهای آقای صمیمی، تقاضای صدور حکم سنگین برای ایشان داریم». مامور اطلاعات بدون این که اسم خود را ذکر کرده باشد، برای موکل من، آقای مهندس صمیمی، تقاضای حکم سنگین کرده است. اما من در عین حال امیدوارم که قاضی با بیطرفی رسیدگی کند و تسلیم جوسازیها نشود. کما این که مامور اطلاعات حق چنین توصیهای را به قاضی ندارد و قاضی هم حق ندارد در صدور حکم، از یک مامور اطلاعات متابعت کند.
بنابراین وقتی در یک اقدام کاملا غیرقانونی، آشکارا به قاضی توصیه میشود که چه احکامی صادر کند، این نگرانی ایجاد میشود که بله؛ قوهی قضاییه بخواهد تحت نظارت قوای نظامی به صدور حکم بپردازد.
مصاحبهگر: میترا شجاعی
تحریریه: داود خدابخش