اروپا برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا چه در چنته دارد؟

تلاش آلمان و اروپا برای "کاهش تنش" میان ایران و آمریکا در بسیاری از گزارش‌ها و تحلیل‌هایی که پس از کشته شدن قاسم سلیمانی در عراق، منتشر شده به چشم می‌خورد.

برلین سخت در تلاش است تا راهکاری سیاسی برای خروج از بحران کنونی پیدا کنند. صدراعظم آلمان آنگلا مرکل، رئیس جمهور فرانسه امانوئل مکرون و نخست وزیر بریتانیا بوریس جانسون با انتشار بیانیه‌ مشترکی خواستار کاهش تنش میان ایران و آمریکا  شدند و از "تمام طرف‌های درگیر خواستند "حداکثر خویشتن‌داری و مسئولیت‌پذیری خود" را نشان دهند.

چطور؟ اروپا می‌گوید با مذاکره.

سیاستمداران اروپایی - از جمله وزیرخارجه آلمان هایکو ماس- تأکید دارند که با دو طرف "راه‌های ارتباطی باز و موثر دارند که در حال حاضر هم مورد استفاده هستند".

انتقاد امریکا از عدم حمایت اروپایی‌ها 

هایکو ماس تا کنون بارها تکرار کرده که آلمان تلاش می‌کند "مانع از وقوع جنگی نیابتی در خاک عراق یا سایر کشورهای منطقه شود". مذاکره با آمریکا هم در جریان است؛ کشوری که با کشتن ژنرال قاسم سلیمانی تنش با ایران را وارد مرحله تاز‌ه‌ای کرده است.

وزیر خارجه آمریكا مایك پمپئو اما از "عدم حمایت اروپا از این اقدام" واشنگتن ناخرسند است. آمریکا می‌گوید هدف قرار دادن سلیمانی برای جلوگیری از حملات قریب‌الوقوع علیه آمریکا بوده است.

اما تا کنون مدرکی برای این ادعا ارائه نکرده است. سخنگوی وزارت خارجه آلمان دوشنبه ۱۶ دی گفت: «ما اطلاعاتی دریافت نکرده‌ایم که ادعای آمریکا را برای ما قابل فهم کند.»

حال به نظر می‌رسد اروپا آماده یک مارتن سیاسی برای رفت‌وآمد میان بازیگران بحران کنونی آن‌هم با تعیین نقش‌هایی مختلفی شده است: امانوئل ماکرون قرار است با رئیس جمهور ایران حسن روحانی ارتباط برقرار ‌کند، بوریس جانسون با دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا وارد مذاکره ‌شود و مرکل برای گفت‌وگو با ولادیمیر پوتین پوتین راهی مسکو شود.

همزمان مذاکره با دولت عراق هم در جریان است. در واکنش به خواست نمایندگان پارلمان عراق برای خروج تمام نیروهای خارجی از خاک این کشور، وزیر خارجه آلمان تأکید کرده که هیچ‌کشوری بر خلاف خواست پارلمان و دولت عراق عمل نخواهد کرد.

ماس تهدید آمریکا به تحریم عراق به دلیل خواست پارلمان این کشور برای خروج نظامیان خارجی را هم "غیر سازنده" خوانده است. 

اما یک پرسش هم چنان باقی است: برلین و اروپا غیر از طرح درخواست چه چیزهای دیگری در چنته دارند؟ 

اروپایی‌ها از یک سال و نیم پیش بی‌ثمر تلاش کنند میان تهران و واشنگتن میانجیگری کنند تا  توافق ‌اتمی با ایران را نجات دهند. خروج رئیس‌جمهور آمریکا از این توافق و سیاست "فشار حداکثری" او بر ایران به ویژه تصویب تحریم‌‌های سنگین اقتصادی ‌وضعیت را پیچیده کرده است. 

تلاش اروپا برای ادامه تجارت با ایران بی‌نتیجه بوده است. تهران که کاهش گام به گام تعهدات خود از برجام را آغاز کرده، حال وارد مرحله پنجم و گام نهایی کاهش تعهدات خود شده است.

زیگمار گابریل وزیر خارجه پیشین آلمان معتقد است تحولات دو سال گذشته، اروپا را یک "ببر کاغذی" تبدیل کرده است. او در تفسیری برای روزنامه "تاگس‌اشپیگل" نوشته است اگر اروپایی‌ها واقعأ خواستار تغییر وضعیت هستند، باید دست به یک ریسک سیاسی زند و این خطر را بپذیرند که در صورت لزوم "وارد یک درگیری سیاسی بزرگ با رئیس جمهور فعلی ایالات متحده آمریکا شوند".

گابریل پیشنهاده کرد برای جلوگیری از بدتر شدن اوضاع و بازگشت ایران به توافق اتمی، بانک مرکزی اروپا یا یکی از بانک‌های ملی اروپا، وامی چند ده میلیارد دلاری در اختیار تهران قرار دهد.

او معتقد است اروپا با چنین پیشنهادی می‌تواند اعتبار خود را در ایران به دست آورد. 

ماتیاس فون‌هاین