۱۵۰مین سالروز تولد ماری کوری، نخستین زن برنده دو جایزه نوبلعلمی
ماری کوری تنها زنی است که همزمان موفق به دریافت دو جایزه نوبل در رشتههای فیزیک و شیمی شد. این پژوهشگر برجسته و کاشف اورانیوم که ۱۵۰ سال پیش متولد شد توانست علیرغم مشکلات فراوان به عنوان یک زن در محیطهای علمی بدرخشد.
كودكی از يك خانواده فرهيخته
ماریا سکلوسکا (ماری کوری) به عنوان پنجمین فرزند خانواده در هفتم نوامبر ۱۸۶۷ متولد شد (نفر وسط در عکس) پدر او ریاضیدان و فیزیکدان و مادرش مدیر دبیرستان شبانهروزی بود. ماری سكودووسكا (در عکس بين خواهر و برادرهايش زوسيا، هِلا، يوزِف و برونيا) در روز ۷ نوامبر سال ۱۸۶۷ در ورشو زاده شد. پدرش ولاديشاو سكودووسكی آموزگار فيزيك و رياضی و مادرش برونيسكاوا مدير يك آموزشگاه شبانهروزی دخترانه بود.
همه چيز به آموزش و فرهنگ ختم میشد
مادر ماری برونيسكاوا سكودووسكا دوره شغليش را در آموزشگاه شبانهروزی دخترانه در خيابان گرِتا در ورشو به پايان رساند. او در همانجا آموزگار و سرانجام مدير شد. هنگام مرگ او دخترش ماری ۱۳ سال بيشتر نداشت.
تحصيل دانشگاهی برای دختران مجاز نبود
ماری ۱۵ ساله بود كه در سال ۱۸۸۳ به عنوان شاگرد اول كلاس، ديپلم گرفت. اما در آن هنگام اجازه تحصيل دانشگاهی در لهستان را نداشت. از آنجا كه پدرش نمیتوانست هزينه تحصيل او در خارج را تأمين كند، ماری هزينه زندگی را به عنوان معلم سرخانه قشر مرفه تأمين میكرد و افزون بر اين به دهقانزادهها خواندن و نوشتن ياد میداد. او همزمان در دورههای آموزشی مخفی برای دختران شركت میكرد.
تحصيل در پاريس و كشف اشعه راديو اكتيو
در سال ۱۸۹۱ ماری به عنوان دانشجو به پاريس رفت و توانست در دانشگاه سوربُن در رشته فيزيك نامنويسی كند. در آن هنگام دانشگاه سوربُن ۱۸۲۵ دانشجو داشت كه تنها ۲۳ نفر از آنها دختر بودند. اگرچه ماری در آنجا مشكل زبانی داشت اما در همه امتحانات قبول شد و در سال ۱۸۹۶ به همراه همكارش هانری بِكِرِل، "سولفات اورانـكاليوم" را كشف كرد كه برای رنگی كردن زينكهای عكاسی استفاده میشد.
همكارش همسرش شد
ماری در سال ۱۸۹۴ با پيِر كوری سرپرست وقت پژوهشكده فيزيك و شيمی صنعتی شهر پاريس آشنا شد. شوق تحقيق آن دو را به عاشقی كشاند به طوری كه در روز ۲۶ ژوئيه ۱۸۹۵ با هم ازدواج كردند.
آزمايش با مواد راديو اكتيو
ماری به همراه همسرش يك دستگاه راديواكتيوسنج ساخت كه با روش سنگهای پيِزوالكترونيك كار میكرد. آنها به كمك اين دستگاه توان و قابليت هادی بودن هوای راديومدار را اندازه میگرفتند. آن دو در سال ۱۸۹۸ توانستند با روش اسپِكتوسكوپيك (منشوری) ماده پولونيوم را كشف كنند. نام اين ماده از نام سرزمينشان "پولسكی" به معنی لهستان گرفته شده است.
رساله دكتری
ماری كوری در سال ۱۹۰۳ رساله دكتریاش را درباره مواد راديو اكتيو منتشر كرد. اين رساله غوغای بسياری در ميان پژوهشگران برپا كرد. اين كتاب در مدت يك سال به پنج زبان ترجمه شد و به چاپ ۱۷ رسيد. در همين سال بود كه نخستين نشانه های بيماری به علت اشعه راديو اكتيو در ماری و پيِر كوری ديده شد.
جايزه نوبل فيزيك
در همان سال ۱۹۰۳ جايزه نوبل به آن زوج پژوهشگر به خاطر تلاشها و كشفهای فوقالعاده كه در زمينه اشعهای كه نخست پروفسور بِكِرِل كشف كرد نمودند، اعطا شد.
دو فرزند بیپدر
دختر اول ماری و پيِر كوری ايرِن در سال ۱۸۹۷ و دختر دوم ايو در سال ۱۹۰۴ زاده شد. اين دختر هنوز دو سال بيشتر نداشت كه پدرش در يك حادثه كالسكه درگذشت. پس از آن انستيتو فيزيك دانشگاه ماری كوری را به سرپرستی دانشكده برگزيد. او نخستين زنی بود كه به عنوان استاد در دانشگاه سوربُن به تدريس آغاز كرد.
نخستين رياست دانشكده، نخستين كرسی استادی برای يك زن و نخستين سنجه برای ماده راديوم
در سال ۱۹۰۸ ماری كوری نخستين زنی بود كه كرسی استادی فيزيك را دريافت كرد. او در "انستيتو راديوم" كه خود به همراه همسرش بنياد نهاده بود تدريس ميكرد. اين نهاد در پاريس در تعيين واحد جهانی اندازهگيری راديو اكتيو نقش بسزايی داشت. اين واحد به ياد اين دو پژوهشگر "كوری" ناميده میشود.
پزشك در جنگ جهانی اول
در هنگام جنگ جهانی اول ماری كوری و "انستيتو راديوم" كار خود را در رشته پزشكی متمركز كرد. ماری كوری در اين رابطه يك دستگاه عكسبرداری راديولوژيك قابل حمل ساخت كه به جبههها برده میشد. در اينجا او را با يك هيأت نظامی آمريكايی ميبينيم كه همراه با دخترش ايرِن که ايستاده است.
ديدار از آمريكا
ماری كوری در سال ۱۹۲۰ از ايالات متحده ديدار كرد. رسانهها از او بيشتر به عنوان يك درمانگر و ناجی نام بردند تا پژوهشگر. او در اين سفر از كاخ سفيد و رئيس جمهور وقت آمريكا هاردينگ و همچنين پژوهشكدههای شيمی ديدار كرد و دانشگاهها سخنرانی داشت.
تلاش در زمينه همكاریهای پژوهشی جهانی
ماری كوری از چند دانشگاه آمريكايی دكترای افتخاری دريافت كرد. او پس از بازگشت در همكاری با نهاد نوبنياد جامعه ملل برای تقويت همسويی و همكاری پژوهشگران در سطح بين المللی تلاش بسيار كرد. زمينه كار او بيشتر بورسهای تحصيلی، حفظ حقوق تأليف و مقررات مربوط به نشر مقالات علمی بود.
انتقال دانش فيزيك به آيندگان
دختر ماری كوری ايرِن هم بعدها فيزيكدان بنامی شد. در اينجا او را در كنار همسرش ژانفردريك ژوليو در سال ۱۹۶۳ میبينيم. اين دو در سال ۱۹۳۵ جايزه نوبل فيزيك را به خاطر توليد كنترلشده اشعه راديو اكتيو دريافت كردند.