چه كسى با نازيها همكارى مى‌كرده؟
۱۳۸۷ اردیبهشت ۳۰, دوشنبه
سر در آوردن از سابقه كارخانه‌ها و توليدكنندگان قديمى آلمانى اين روزها در اين كشور بازار داغى دارد. بيرون كشيدن اطلاعات مربوط دوران نازى‌ها و اينكه كه چه كاره بوده و چه مى‌كرده براى آلمانى‌‌هاى جوان ساده نيست. به همين دليل اين روزها كار آژانس‌هايى كه به آژانس تاريخ معروفند، در اين كشور بازار پرطرفدارى دارد. كار اين آژانس‌ها اين است كه داستان زندگى يك نفر را تا ريشه ريز ريز مى‌كنند و بايد و نبايد آن را بيرون مى‌كشند.
نه فقط مشترى‌هاى شخصى بلكه كارخانه‌هاى كوچك و بزرگ زيادى هم اين روزها مشتاق‌اند، آرشيو مداركشان را زير و رو كنند و از چند و چون معامله‌هاى دوره نازى‌ها سردرآورند.
الكساندر شوگ (Alexander Schug) كه جلوى كامپيوتر نشسته و دست زيرچانه تبليغى از دهه بيست را تماشا مى‌كند، كارشناس تاريخى است كه با يكى از اين آژانس‌ها همكارى مى‌كند.
شوگ توضيح مىدهد كه كنجكاوى براى روشن كردن تاريخچه واحد‌هاى تجارى، از دهه ۹۰ميلادى در آلمان بالا گرفت. زمانى كه بحث مصادره اموال يهوديان و كاراجبارى در دوره نازى‌ها در آلمان دوباره بحث روز شده بود.
روشن كردن روابط تجارى دوره نازى‌ها
الكساندر شوگ می‌گوید: «در دهه ۹۰ داستان به قدرى بالا گرفته بود كه حتى بعضى از كارخانه‌هاى بزرگ تهديد به بايكوت شدند. واضح بود كه نام‌هاى معتبرى از دويچه بانك گرفته تا زيمنس بايد تكليفشان را مشخص مى‌كردند، آن هم در مورد داستانى كه خيلى‌ها فكر مى‌كردند مدتهاست فيصله پيدا كرده است.»
البته روشن كردن روابط و معاملاتى كه كارخانه‌ها و شركت‌هاى تجارى معتبر در آن روزها داشتند بعد ديگرى هم دارد. بسيارى به سرعت به اين نتيجه رسيدند كه روشن كردن گذشته‌شان، تبليغى است كه مى‌توانند اعتماد بازار را جلب كنند.
ناگفته نماند داستان تاريخچه، در مورد همه توليدات جالب نيست. در بعضى شاخه‌هاى اقتصادى مثلأ اتومبيل‌سازى يا كارخانه‌هاى معروف ساعت سازى آلمان كه چندين دهه است از توليدكنندگان مطرح به شمار مى‌آيند كنجكاوى بيشتر است.
الكساندرا شوگ علت اين كنجكاوى را اين گونه توضيح مىدهد:« ببينيد كسى مشتاق نيست حتمأ سر در بياورد خرت و پرت و يا مثلأ يك كاسه پلاستيكى چند سنتى، كجا توليد شده و چه داستانى پشت‌سرش خوابيده. اما مشترى كه قرار است پول زيادى بالاى محصولى بدهد كه چند سالى هر روز با آن سرو كار دارد به اين فكر مى‌افتد كه توليد كننده اين محصول آن روزها چه مى‌كرده.»
پيش داورى مشتريان بازار جهانى
از آن گذشته داستان تاريخچه و معاملات دوران نازى‌ها به مرزهاى آلمان محدود نمى‌شود. بسيارى از شركت‌هاى تجارى بزرگ آلمان كه در بازار جهانى جا افتاده‌اند هم گاهى با اين مشكل مواجه مى‌شوند. اين مسئله ابعاد فرهنگى مختلفى دارد.
با وجود اينكه در چند دهه گذشته پس از پايان جنگ جهانى دوم، آلمانى‌ها شمار زيادى از رهبران نازى، افسران ارتش، اعضاى گشتاپو و كسانى كه به نوعى در مسند قدرت بودند و با نازى‌ها همكارى مى‌كردند محاكمه و مجازات كرده‌اند، كم نيستند كسانى كه با پيش‌داورى و گاهى نفرت به آلمانى‌ها مى‌نگرند.
الكساندر شوگ توضيح مىدهد كه وقتى قرار مى‌شود گذشته يك شركت تجارى روشن شود تمام آرشيو موجود در اختيار كارشناسان آژانس‌هاى تاريخ قرار مى‌گيرد. براى او تا به حال پيش نيامده كه كارخانه‌اى درخواست كند بخشى از آرشيو شركت باز نشود كه شايد اطلاعات مربوط به معامله ناخوشايندى رو شود. اطلاعاتى مثل تصاحب اموال يهوديان. كه اگر قرار باشد اين نكته پنهان بماند، كار آژانس‌هاى تاريخ سر تا پا بى‌معنى است.