پیروزی پوپولیست‌ها؛ آیا زندگی برای خارجیان سخت‌تر می‌شود؟
۱۳۹۶ مهر ۳, دوشنبه
بیش از ۱۲ درصد کل رأی‌دهندگان در آلمان حزبی را انتخاب کردند که یکی از رهبران آن معتقد است باید به سربازان آلمانی کشته‌شده در جنگ جهانی دوم افتخار کرد و وجود بنای یادبود هولوکاست در برلین را نیز یک "شرمساری" برای آلمان می‌داند.
حزب "آلترناتیو برای آلمان"، بنیادش را بر ستیز با پناهجویان و پناهندگان گذاشته و می‌گوید کمپ‌های پناهجویی را باید به خارج از آلمان منتقل کرد تا متقاضیان پناهجویی قبل از پا گذاشتن بر خاک این کشور، از غربال کنترل ادارات پناهجویی بگذرند.
حزب "آلترناتیو برای آلمان" در عین حال می‌خواهد که با پشتیبانی مالی، خارجیان ساکن آلمان را به ترک این کشور و بازگشت به وطن خودشان ترغیب کند.
بشنوید: تاملی در چرایی موفقیت حزب پوپولیست "آلترناتیو برای آلمان"
حالا این حزب با ۹۴ کرسی از ۷۰۹ کرسی پارلمان آلمان، سومین حزب پرقدرت مجلس پس از احزاب متحده (دمکرات مسیحی و سوسیال مسیحی) و سوسیال دمکرات است. وجود ۹۴ نماینده از حزبی که گرایش‌های آشکار پوپولیستی و راست‌گرایانه دارد تا چه حد می‌تواند بر تصمیمات پارلمان تاثیرگذار باشد؟ آیا ممکن است فضای قانون‌گذاری آلمان و به تبع آن فضای جامعه آلمان به سمت راست گرایش پیدا کند؟ در این صورت وضعیت برای خارجیان، مهاجران و پناهندگان و پناهجویان چگونه خواهد شد؟
با سه تن از ایرانیانی که سال‌هاست در آلمان زندگی می‌کنند و هریک نوع کار و فعالیت‌شان در ارتباط با فضای سیاسی آلمان است در این باره گفت‌وگو کرده‌ایم. اولین پاسخ هرسه نفر این است که نگرانند؛ نگران دموکراسی در آلمان، نگران وضعیت خارجیان و پناهندگان در آلمان و نگران آینده سیاسی این کشور.
"جامعه آلمان در حال حرکت به سمت راست است"
بهمن نیرومند، نویسنده و مترجم بیش از ۴۰ سال است که در آلمان زندگی می‌کند. او تجربه شکل‌گیری گروه‌های نئونازی در اوایل دهه ۹۰ میلادی و پس از اتحاد دو آلمان را به چشم دیده است؛ گروه‌هایی که در عملیات ایذایی خودشان خانه‌های خارجیان و کمپ‌های پناهجویان را به آتش کشیده و ده‌ها تن را کشتند.
او می‌گوید ترس و واهمه‌ای را که این روزها حس می‌کند، هرگز در آلمان نداشته است: «آن زمان بعد از اتحاد دو آلمان و شکل‌گیری نیروهای نئونازی من این احساس را نداشتم که آنها می‌توانند تاثیر اجتماعی عمیقی در جامعه آلمان بگذارند ولی امروز این احساس را دارم و این را در برخورد با آدم‌های معمولی در کوچه و خیابان و در رستوران و کتابخانه هم حس می‌کنم و با توجه به تحلیلی که از این جامعه دارم، یک حرکت به سمت راست را احساس می‌کنم.»
بهمن نیرومند که در برلین زندگی می‌کند، معتقد است همین حالا هم جامعه شرق آلمان به شدت به راست گرایش پیدا کرده و نشانه‌های خارجی‌ستیزی را در شهرهای شرقی آلمان به خوبی می‌توان دید.
نیرومند با سابقه فعالیت سیاسی، معتقد است سیاست آلمان به راست چرخش خواهد کرد چرا که به خصوص دو حزب سوسیال مسیحی و دموکرات مسیحی برای اینکه نیروهای بیشتری را از میان راست‌ها جذب کنند و نگذارند مردم به سمت حزب آلترناتیو برای آلمان بروند، سعی می‌کنند سیاست‌شان را به سمت راست سوق دهند و آن مرزهایی را که تا به حال با راست افراطی داشتند، بازتر کنند.
به باور او، در صورت تشکیل دولت ائتلافی بین دموکرات مسیحی‌ها، سبزها و لیبرال‌ها نیز این دولت قدرت لازم برای تضمین مقاومت در برابر نیروهای راست افراطی را نخواهد داشت.
"ضربه‌ای به دموکراسی آلمان"
ناهید کشاورز بیش از ۲۰ سال است که به عنوان مشاور پناهندگان در آلمان کار و فعالیت می‌کند. او "بحران پناهجویی" و ورود بیش از یک میلیون پناهجو در عرض یک سال به آلمان را با تمام سختی‌ها و مشکلاتش از نزدیک لمس کرده است.
او روزهایی را به یاد می‌آورد که آلمانی‌ها چه در کار داوطلبانه برای پناهجویان و چه در کمک‌های نقدی و جنسی پیشقدم و پیشتاز بودند و چه بسیار آلمانی‌هایی که خانه‌هایشان را در اختیار پناهجویان قرار دادند اما یادآور می‌شود که این وضعیت مدتهاست که تغییر کرده است.
به عقیده ناهید کشاورز، ورود حزب "آلترناتیو برای آلمان" به پارلمان این کشور، در حقیقت آغاز این تغییر وضعیت نیست بلکه ادامه آن است: «اتفاقی که دیروز در آلمان افتاد صرف‌نظر از اینکه یک فاجعه برای دموکراسی این کشور بود حتما تاثیر منفی بر پناهجویان هم خواهد داشت.»
بیش از هرچیز برای ناهید کشاورز این مسئله غم‌انگیز و نگران‌کننده است که در این "فاجعه" روی‌داده، خیلی‌ها حتی برخی از سیاستمداران، گناه را بر گردن پناهجویان می‌اندازند و معتقدند ورود میلیونی آنها به آلمان و مشکلات پس از آن باعث پیروزی حزب AfD شد.
این در حالی است که به نظر کشاورز، در وقوع این مسئله نه پناهجویان که ناکارآمدی دولت خانم مرکل نقش اصلی را ایفا کرد: «در واقع ناتوانی دولت خانم مرکل در سامان دادن به وضعیت پناهجویان یک نقش بزرگ داشت و نه ورود پناهجویان که این نتیجه منفی را در روند انتخابات آلمان بر جای گذاشت.»
این فعال حقوق پناهندگان می‌گوید در جلسات کانون‌های پناهندگان به این نتیجه رسیده‌اند که باید نقش فعال‌تری در این زمینه ایفا شود: «ظاهرا برگزاری جلسه و نشست و سخنرانی و امضا جمع کردن دیگر در این جامعه جواب نمی‌دهد. انتخابات دیروز آلمان همانگونه که یک ضربه به دموکراسی بود باید ضربه‌ای هم به ما باشد تا ببینیم چه شد که این اتفاق افتاد. الان اصلا وقت سکوت کردن و کار نکردن نیست باید ببینیم چگونه می‌توان گروه‌های خاموش را برای حمایت از پناهجویان فعال کرد.»
"جامعه آلمان دوقطبی شده است"
علی محجوبی عضو حزب سبزهای آلمان و رئيس دفتر کلودیا روت، نایب رئيس مجلس آلمان معتقد است حزب "آلترناتیو برای آلمان" نماینده بخشی از جامعه آلمان است و توانسته پتانسیل نیروهای ناسیونالیست و دست راستی را که همیشه در این جامعه وجود داشته بسیج کند. اما این نیروها در کل آلمان تنها ۱۲ درصد هستند در مقابل ۸۸ درصد، بنابراین لااقل در بخش غربی آلمان چندان قوی نیستند.
با این همه او بر این نظر است که جامعه آلمان دوقطبی شده و این دوقطبی شدن می‌تواند فضای جامعه را مسموم کند؛ به خصوص در شرق آلمان که ۲۱ درصد رأی‌دهندگان به این حزب رأی داده‌اند.
محجوبی می‌گوید می‌توان تصور کرد که از این پس یک سیاه‌پوست یا یک آسیایی در شهرهای شرق آلمان با خشونت بیشتری روبرو شود.
این عضو حزب سبزها می‌گوید ورود حزب آلترناتیو برای آلمان به پارلمان بیش از آنکه بتواند در قانون‌گذاری و سیاست‌ورزی تاثیر گذار باشد، فضای پارلمان و بحث‌های جاری را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
محجوبی می‌گوید از آنجا که این حزب اساسا برنامه مدون و مشخصی ندارد، تنها با بحث‌های تحریک‌آمیز در صدد تشدید تنش خواهد بود و با نگرشی که نسبت به خارجی‌ها دارد و آنها را نه بخشی از توانمندی جامعه آلمان که علت و سبب مشکلات این کشور می‌داند، باعث مسموم شدن فضای بحث‌ها خواهد شد.
از طرف دیگر او امیدوار است که قدرت‌گیری AfD باعث بسیج نیروهای دموکرات و لیبرال لااقل در غرب آلمان شود و این نیروها متوجه شوند که از این پس دیگر نباید نسبت به قدرت‌گیری راست‌های افراطی بی‌تفاوت باشند.
پیروزی حزب "آلترناتیو برای آلمان" ظاهرا این تصور را تغییر داده که این کشور در برابر خطر راست افراطی مصون است و سیستم‌های کنترل سیاسی برای مهار آن را در اختیار دارد. گویا آلمان هم دیگر در برابر راست افراطی مصونیت ندارد.