والیبال و فوتبال ایران؛ الگوهای متفاوت پشتنوانهسازی
۱۳۹۲ تیر ۲۵, سهشنبهبحث آینده تیم شگفتیساز والیبال ایران در رسانههای ورزشی داغ است. تیمی که در نخستین حضورش ضمن قرار گرفتن در صدر اخبار ورزشی ایران، موفق شد چهار تیم مطرح جهانی را شکست دهد و تجارب ارزندهای برای مسابقات سال آینده بیاندوزد.
پیشبینی دقیق نتایج در ورزش حرفهای امکان پذیر نیست اما با بررسی وضعیت تیمهای ملی در ردههای سنی پایه، میتوان چشمانداز دقیقی از اوضاع آینده تیم ملی والیبال بزرگسالان پیدا کرد.
مقایسه وضعیت پشتوانهسازی فدراسیونهای فوتبال و والیبال در سطح تیمهای ملی نیز بر موقعیت مطلوبتر والیبال، صحه میگذارد. دو رشته پرطرفدار توپی که هر دو دارای لیگ برتر، باشگاههای متمول و نیروی انسانی چشمگیر در تمام ردههای سنی هستند. این دو رشته ورزشی همچنین نسبت به سایر رشتهها، بیشترین ساعت پخش را در برنامههای ورزشی صداوسیما دارند.
جوانان فوتبال، حسرت جام جهانی
در جام جهانی ۲۰۱۳ فوتبال جوانان، عراق شگفتیساز شد و پا به مرحله نیمهنهایی گذاشت. آنها در گروهی که انگلستان، شیلی و مصر حضور داشتند، صدرنشین شدند و در مرحله حذفی نیز از سد پاراگوئه و کره جنوبی گذشتند. فرحان شکور یکی از ستارگان این تورنمنت بود و اگر اتفاق غیر مترقبهای رخ ندهد آینده روشنی در فوتبال آسیا خواهد داشت.
ازبکستان و کره جنوبی نیز با صعود از گروه خود راهی مرحله یک هشتم نهایی شدند. ازبکستان با غلبه بر یونان به یک چهارم نهایی رسید و مغلوب فرانسه قهرمان مسابقات شد. کره جنوبی هم به عراق، دیگر نماینده فوتبال آسیا باخت.
این در حالی است که جوانان ایران از راهیابی به جام جهانی باز ماندند. بهنام برزای، حسین فاضلی، علی چوپانی، احسان پهلوان، سردار آزمون، روزبه چشمی و علیرضا جهانبخش از جوانان مستعد تیمی بودند که با ناکامی در مرحله مقدماتی به میزبانی امارات، فرصت کسب تجربه در جام جهانی ۲۰۱۳ جوانان به میزبانی ترکیه را از کف داد.
تیم ملی جوانان ایران پس از انقلاب اسلامی هرگز به جمع سه تیم برتر آسیا راه پیدا نکرده و بهترین عنوانش رده چهارمی است که سال ۲۰۰۰ در خود ایران رقم خورده. پیش از انقلاب اما ایران چهار جام قهرمانی، یک نایب قهرمانی و یک عنوان سومی را نصیب خود کرده بود.
در تمام اینسالها سرمربیان تیم ملی فوتبال ایران از اینکه بازیکنان بزرگسال، آموزشهای ضروری را در ردههای سنی نوجوانان و جوانان فرا نگرفتهاند، ابراز نارضایتی کردهاند. تکنیکها و اصولی که فراگیری آن در رده بزرگسالان، هم دیر است و هم دشوار.
جوانان والیبال، پای ثابت جام جهانی
برخلاف فوتبال جوانان که قرار گرفتن در جمع سه تیم برتر آسیا هم از سال ۱۹۷۷ به بعد برایش تبدیل به رویا شده، تیم والیبال جوانان ایران به طور ثابت در جام جهانی جوانان حضور دارد و به تناوب نیز مدال میگیرد.
در دوره پیشین این مسابقات که سال ۲۰۱۱ در ریودوژانیرو برگزار شد پوریا فیاضی، امیر غفور، مجتبی میرزاجانپور و رضا قرا در ترکیب تیم ایران حاضر بودند. بازیکنانی که به تناوب توسط خولیو ولاسکو در ترکیب بزرگسالان نیز به کار گرفته شدند. خصوصاً غفور که امسال از مهرههای کلیدی در لیگ جهانی والیبال بود.
در مسابقات سال ۲۰۰۹ فرهاد قائمی، علیرضا جدیدی و آرش کمالوند بازی کردند. سال ۲۰۰۷ هم در کازابلانکا که ایران سوم شد، سیدمحمد موسوی عراقی بهترین مدافع امسال لیگ جهانی عضو تیم بود. شهرام محمودی، رحمان داودی و آرش کشاورزی نیز در ترکیب آن تیم حاضر بودند.
تمام تیمهای جوانان در سالهای اخیر، نمایندگانی در تیم بزرگسالان سال بعدی داشتهاند. این به آن معناست که ایران در لیگ جهانی سال آینده نیز بازیکنانی از تیم جوانان ۲۰۱۳ به همراه خواهد داشت. مسابقات امسال جوانان جهان به میزبانی ترکیه برگزار خواهد شد و ایران با آرژانتین، ژاپن، مکزیک و استونی همگروه است.
فاصله چشمگیر نوجوانان والیبال با فوتبال
همزمان با درخشش ایران در لیگ جهانی، نوجوانان این رشته ورزشی نیز در مسابقات جهانی به میزبانی مکزیک درخشیدند و در رده چهارم قرار گرفتند. ایران در گروه خود توانست تیمهای فنلاند، فرانسه و رواندا را از پیش رو دارد و با شکست مقابل روسیه به عنوان تیم دوم راهی مرحله بعد شود.
شاگردان ایرج مظفری با نتیجه ۱-۳ مصر را شکست دادند و به جمع هشت تیم برتر رسیدند، سپس با همین نتیجه بر آرژانتین غلبه کردند تا راه نیمه نهایی شوند اما مجدداً به روسیه باختند و از رسیدن به فینال بازماندند. ایران برای کسب مدال برنز هم مغلوب لهستان شد.
والیبال نوجوانان ایران غیر از سال ۲۰۱۳ در سال ۱۹۸۹ نیز به مقام چهارم رسیده. سال ۲۰۰۷ در مکزیک قهرمان شده، دو دوره روی سکوی نایب قهرمانی قرار گرفته و یک عنوان سومی هم در ویترین پر بار افتخاراتش دارد.
در فوتبال اما اگرچه تیمهایی مثل بحرین، قطر و عمان سابقه قرار گرفتن در جمع چهار تیم برتر نوجوانان جهان را دارند، ایران هرگز به این مهم نائل نشده و به طور کلی فقط دو دوره در این بازیها حاضر بوده.
سال ۲۰۰۱ سه شکست متوالی حاصل کار تیم فوتبال ایران بود و در جام ۲۰۰۹ نیز در مرحله یک هشتم نهایی حذف شده. ایران امسال برای سومین بار راهی جام جهانی نوجوانان شده و همراه با ژاپن، عراق و ازبکستان یکی از چهار سهمیه آسیاست.
گرچه نتایج ورزشی را «آمار» رقم نمیزنند، اما تفاوت محسوس کیفی در آمار نتایج پشتوانههای والیبال با سایر رشتهها چنان معنادار است که میتوان امیدواری علاقمندان والیبال ایران به تداوم موفقیتهای این تیم را واقعبینانه دانست.