نقش ايران در بحران غزه از نگاه تحليلگران عرب
۱۳۸۶ تیر ۲, شنبه
خاورميانه بيش از هر زمان ديگرى با بحران مواجه است. بحران در نوار غزه و درگيرى‌هاى خشونت‌بار ميان دو جنبش فتح و حماس، تعجب ناظران امور را چندان در پى نداشت. هر چند كه فتح و حماس در كنفرانس مكه به توافق رسيدند و دولت وحدت ملى را تشكيل دادند، ولى روشن بود كه اختلافات فيمابين عميق‌تر از توافقات صورت گرفته است.
در حاليكه جنبش فتح خواستار ادامه مذاكرات صلح با اسرائيل است و آن را به رسميت مى‌شناسد، حماس از برسميت شناختن اسرائيل خوددارى مى‌كند. اين، مشكلى اصلى در راه تداوم هم‌پيمانى طرفين است.
با شروع تنش‌ها در نوار غزه، نظريات متفاوتى در قبال آن بروز يافت. كشورها و جرياناتى كه از طرف آمريكا "كشورهاى ميانه‌رو" نام گرفته‌اند، اين تنش‌ها را نتيجه دخالت ايران و سوريه ارزيابى كردند.
در اين زمينه رضوان السيد، تحليلگر روزنامه المستقبل معتقد است:
«درگيرى‌ها در خاورميانه در دو راستا قرار دارد: درگيرى ميان ايران و آمريكا و همچنين درگيرى ميان ايران و اعراب. ايران در درگيرى خود با آمريكا موفق به شعله‌ور كردن نوار غزه شد و اكنون در انتظار مذاكره با آمريكا است.»
السيد مى‌افزايد:
«ايران در تنش ميان خود با اعراب نيز از درگيرى ميان حماس و فتح بهره‌مند مى‌شود. پس از آنكه ايران جنگ اسرائيل و لبنان را در تابستان گذشته راه انداخت، كشورهاى عربى مجبور به مذاكره با ايران شدند. اكنون نيز سخن از سفر سعود الفيصل وزير خارجه عربستان به تهران به گوش مى‌رسد».
السيد در پايان مى‌نويسد:
«ترديدى نيست كه ويرانى‌هاى عراق و فلسطين ادامه خواهد داشت. تلاش‌هاى اعراب در سايه اولويت‌هاى آمريكا و ايران نتيجه‌اى در بر نخواهد داشت».
سركيس نعوم، تحليلگر روزنامه النهار نيز مى‌نويسد:
«دولت ايران از حمايت مالى و نظامى خود از حماس و آموزش عناصر آن نكاسته است. ايران اكنون در شرايط مواجهه سختى با دشمنان خود قرار دارد و مشغول انجام وظيفه طبيعى خود است. ايران چتر حمايتى خود را كماكان بر سر حماس نگاه داشته ولى در عين حال تلاش دارد تا مانع برانگيختن دشمنانش شده و دست خود را پيش هم‌پيمانان منطقه‌اى نيز باز نمى‌كند».
از سوى ديگر برخى از تحليلگران نيز معتقدند كه ايران در تنش‌هاى به وجود آمده در غزه نقشى نداشته، ولى در عين حال مشغول بهره‌بردارى از نتايج درگيرى ميان حماس و فتح است.
جورج علم، تحليلگر روزنامه السفير معتقد است:
«پيروزى حماس در نوار غزه يك پيروزى روحی-روانى براى تهران بشمار مى‌آيد. ايران موفق به بهبود شروط خويش براى مذاكرات مستقيم با واشنگتن در مورد عراق و ديگر مناطق شده است».
علم مى‌افزايد:
«درگيرى در غزه ناشى از سياست كوته‌بينانه و نمايشى آمريكا بود. اگر واشنگتن بلافاصله حمايت خود از توافق مكه را اعلام كرده و موانع را از سر راه آن برمى‌داشت و از دولت فلسطين حمايت مى‌كرد، شرايط كاملاً تفاوت مى‌كرد. بدين ترتيب اكنون شاهد فروپاشى غزه نبوديم».
احمد ابوالغیط، وزیر خارجه مصر نیز ایران را متهم به دخالت مستقیم در بحران غزه و برانگیختن حماس کرده است. ابوالغیط سیاست‌های منطقه‌ای ایران را خطری علیه امنیت ملی مصر خوانده است.
با توجه به شرايط حاكم بر منطقه، مى‌توان گفت، بحران در نقاط مختلف خاورميانه ادامه خواهد يافت. اين نگرانى عميق وجود دارد كه پس از فلسطين و عراق، لبنان نيز به زودى تبديل به برگى در مذاكرات ايران و آمريكا تبديل شده و به آشوب كشيده شود. ميانجی‌گرى‌هاى اتحاديه عرب ميان نيروهاى مختلف لبنانى تاكنون به نتيجه‌اى نرسيده است. اين در حاليست كه مشكلات حاكم بر عراق، افغانستان و فلسطين نيز روز به روز افزايش بيشترى را شاهد است.
علی مهتدی / گزارشگر صدای آلمان / بیروت