مجید محیط؛ برنده جایزه هرمان کستن انجمن قلم آلمان شد
۱۳۹۴ آبان ۱۸, دوشنبه
مجید محیط، ناشر ایرانی مقیم برمن آلمان و موسس انتشاراتی "سوژه"، برنده جایزه "هرمان کستن" انجمن قلم آلمان در سال ۲۰۱۵ شد.
محیط ۵۴ سال دارد و متولد تهران است. او متعلق به خانواده‌ای فرهنگی است؛ پدربزرگ او اولین فرهنگ آلمانی-فارسی (فرهنگ "محیط") را منتشر کرد.
محیط پس از صدور فتوای قتل سلمان رشدی، نویسنده هندی‌تبار بریتانیایی، توسط آیت‌الله خمینی در بهمن ۱۳۶۷ (۱۹۸۹) از ایران گریخت. از نظر او این فتوا به منزله "شدیدترین سانسور ادبیات" بود.
مقصد نهایی محیط کانادا بود، اما زمانی که هواپیما در فرودگاه فرانکفورت آلمان بر زمین نشست، او در همانجا تقاضای پناهندگی داد و در آلمان ماندگار شد. او در سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۵) انتشاراتی سوژه را در برمن بنیاد نهاد.
جایزه ۱۰ هزار یورویی هرمان کستن به دلیل "تلاش مستمر و تاثیرگذار برای نویسندگانی که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند در وطن خودشان زندگی و فعالیت کنند" به مجید محیط اهدا می‌شود.
در بیانیه انجمن نویسندگان آلمان آمده است: «مجید محیط خود را وقف ادبیاتی کرده که بدون وابستگی به مکان تاثیرگذار است و توسط نویسندگانی خلق شده که در سرزمینی غریب با گذشتن از مرزهای جغرافیایی چشم‌انداز فرهنگی مردم اینجا را غنا بخشیده‌اند.»
مجید محیط به گفته خودش کتاب‌هایی را در "سوژه" منتشر می‌کند که موضوع آنها در ایران تابو محسوب می‌شود؛ موضوع‌هایی مانند سیاست، جنسیت، مدرنیته و تعقیب و شکنجه و آزار.
محیط معتقد است که "فضای بدون کتاب مثل پیکر بدون روح است". او می‌گوید: «کتاب باید مثل یک تبر برای دریای منجمد درون ما عمل کند.»
انتشارات سوژه "ادبیات بدون مرز" را از نویسندگانی که وابسته به یک مکان خاص نیستند منتشر می‌کند؛ نویسندگانی که تنها با حسرت و آرزومندی به وطنشان در پشت سر خود نگاه نمی‌کنند بلکه می‌خواهند تجربیاتشان از زندگی در فرهنگ‌های مختلف را به رشته تحریر درآورند؛ نویسندگانی مانند محمود فلکی و سید علی صالحی، دو هم‌وطن مجید محیط، و باسیرو آیووا از توگو در غرب آفریقا.
انتشارات سوژه در برمن تنها یک کتابفروشی نیست بلکه محل برگزاری بسیاری از نمایشگاه‌ها، کتاب‌خوانی‌ها و حتی مکانی برای نواختن موسیقی است.
موضوع کتاب‌های منتشرشده توسط انتشاراتی سوژه تنها ادبیات مهاجرت نیست. علاقه خاص مجید محیط به شعر، این فرم از ادبیات را به مهمترین ستون این انتشاراتی تبدیل کرده و او را به سمت ترجمه اشعار آلمانی سوق داده است؛ عرصه‌ای که به ندرت در آلمان به آن به عنوان یک منبع درآمد می‌توان نگاه کرد. محیط معتقد است که هیچ فرمی در ادبیات همانند شعر نمی‌تواند تا این حد لذت‌بخش باشد.
آخرین اثر نشر سوژه کتاب شعری دوزبانه از یک شاعر آلمانی است که به زبان‌های فارسی و آلمانی منتشر شده به نام "زیر برف". "اینگه بوک"، نویسنده و پژوهشگر مطالعات فرهنگی ساکن برمن و شاعری که اشعارش توسط محیط در این کتاب به فارسی ترجمه شده، کار او را "پیوندی شگفت‌آور میان دو فرهنگ" توصیف کرده است.
بوک درباره مجید محیط گفته است: «او همیشه این توانایی را دارد که از نو شروع کند و با شجاعت از عهده خلق اثری امید دهنده برآید.»
این کتاب شامل اشعاری از خود محیط هم هست؛ اشعاری که با اندیشه و حس ایرانی خلق شده‌اند مثل این قطعه که رودخانه "وسر" شهر برمن را مانند یک انسان مورد خطاب قرار می‌دهد: «تو مرا می‌فهمی/ بستر رود تو/ گفت‌وگویی است میان رفتن و ماندن من/ من می‌روم با تو و می‌مانم در تو.»