”سوزانه اوستهوف“ به عراق بازمىگردد
۱۳۸۴ دی ۶, سهشنبهخانم ”سوزانه اوستهوف“، باستان شناس ۴۳ سالهى آلمانى كه چندى پيش در عراق به گروگان گرفته شد، سرانجام در روز ۱۸ دسامبر آزاد گشت. دولت آلمان در خلال سه هفته اسارت وى ستاد بحران تشكيل داد و با جد و جهد بسيار توانست موجبات آزادى او را فراهم آورد.
اوستهوف بدون آنكه زمان بازگشتش را تعيين كند، اعلام كرده كه به عنوان باستان شناس قصد دارد به فعاليتهايش در عراق ادامه دهد. دولت آلمان كه از اتباع خود خواسته تا به دليل خطرات جارى در عراق از سفر به اين كشور بپرهيزند، با تصميم اوستهوف موافق نيست. فرانكوالتر اشتاينماير، وزير امور خارجه آلمان اوستهوف را به عدم بازگشت به عراق فراخواند. وى گفت: آزادى اوستهوف حاصل تلاش بىوقفه ميانجىگران است و به همين دليل بازگشت او به عراق پر خطر نمىتواند قابل قبول باشد. روپرشت پولنتس، رييس كميسيون سياست خارجى مجلس نمايندگان آلمان (بوندستاگ) نيز با لحنى انتقادآميز از اين تصميم ابراز تاسف كرد.
اوستهوف تصميم به عدم چشمپوشى از فعاليتهايش در عراق را طى مصاحبهاى كه از شبكه تلويزيونى عربى الجزيره پخش شد، بيان كرد. خانم اوستهوف كه به دين اسلام گرويده و قادر است براحتى به زبان عربى صحبت كند، در اين مصاحبه مضطرب به نظر مىرسيد. وى كه در ابتداى مصاحبه به زبان عربى سخن مىگفت، در ادامه اذعان داشت كه برخى از سئوالها را نمىفهمد و به همين خاطر مصاحبه با كمك يك مترجم ادامه يافت.
آنچه كه اوستهوف بازگو كرد بدين قرار است: روز ۲۵ نوامبر، يعنى نخستين روز ربودنش بسيار پرشتاب سپرى شد. ربايندگان، او را به داخل صندوق عقب اتومبيلى انداخته و حدود يك ساعت رانندگى كردند تا اينكه بالاخره وارد خانهاى دور افتاده شدند. اوستهوف در سه هفته اسارتش، مرگ را پيش روى خود داشت و در خلال اين مدت به يك گروه ديگر از گروگانگيران فروخته شد. ربايندگان، اوستهوف را ”دوست عراق“ خوانده و گفته بودند، اهدافشان سياسى است و به وى كه زنى مسلمان است آسيبى نخواهند رساند. به گفتهى اوستهوف، گروگانگيران در تمام مدت با او رفتار خوبى داشتهاند.
با وجود اين ربودن اوستهوف، به لحاظ سياسى به نفع گروگانگيران تمام شد. اوستهوف مىگويد، ربايندگانش براى آزادى وى باج طلب نكردند، بلكه خواست آنان از دولت آلمان دريافت كمكهاى بشردوستانه به منظور ساخت مدرسه و بيمارستان بوده است.
اوستهوف مسئوليت انجام دو پروژه در شهرهاى موصل و اربيل، واقع در شمال عراق را به عهده دارد و دولت آلمان مىگويد، از اين پس از هيچ يك از پروژههايى كه وجود اوستهوف را در عراق ضرورى مىكنند، حمايت نخواهد كرد.
- مسئوليت دولت در قبال حفظ جان شهروندانش چقدر است؟
فرانك والتر اشتاين ماير وزير خارجه آلمان خانم استهف را قسم میدهد كه از عراق دور بماند و به همه زحمات و مشقاتى كه بخاطر آزادىاش صورت گرفته فكر نمايد. اكنون دوباره اين سئوال كه اشتاين ماير به درستى و به هنگام گروگانگيرى استهف آن را رد كرده بود، مطرح میشود. تا چه حد دولت، عليرغم همه هشدارهائى كه داده شده، در قبال حفظ جان شهر وندانش مسئوليت دارد.
در مورد اين سئوال جواب روشنى وجود ندارد. اما البته كه دولت در قبال شهروندانش وظيفه دارد. از يك سو يك شهروند بايد بداند كه دولت اش در شرايط اضطرارى و خطر كمك اش خواهد كرد. اما از سوى ديگر شهروندان نيز بايد احساس وظيفه شناسى از خود نشان بدهند و بايد بدانند كه كمك دولت ناشى از يك حس همبستگى عمومى است كه هم شهروندان و هم دولت به آن تعهد دارند. اين تعهد خيابان يكطرفه و چك سفيد براى ماجراجويان نيست.
با اين حال دولت نمىتواند در يك لحظات بخصوص از مسئوليت خود در قبال شهروندان صرفنظر نمايد و تنها به دادن هشدار در مورد مسافرت به مناطق پر خطر بسنده نمايند. دولت میتواند به تمهيدات ديگرى نيز دست بزند، همانطور كه در قبال توريستهاى صحرا كه به گروگانگرفته شدند هم اين كار را انجام داد. اما خانم استهف نه پولش را دارد و نه براى تفريح به عراق رفته است، بلكه براى رساندن كمكهاى انسانى به اين كشور رفته و بخاطر آن هم بارها مورد تقدير قرار گرفته و هيچ دولتى هم حق تنبيه شهروندانش را بخاطر رساندن كمكهاى انساندوستانه ندارد. اما در اين اواخر خانم استهوف نه بخاطر كمك رسانى، بلكه براى مرمت يك كاروانسراى تاريخى در كردستان عراق در اين كشور بسر میبرد. هر چقدر هم كه دلائل تاريخى فرهنگى اين موضوع با اهميت باشد، اما بخاطر آن نبايد خانم استهف زندگىاش را به بازى بگيرد و او نبايد انتظار همبستگى از سوى دولت و شهروندان آلمانى را داشته باشد. به همين خاطر هم، اين درست است كه كمك مالى به پروژه هاى ايشان قطع شود. در عين حال هيچ ابزارى براى جلوگيرى از بازگشت استهف به عراق وجود ندارد. دولت میتواند افرادى را كه با خطر خودكشى روبرو هستند، براى مدتى تحت كنترل بگيرد، اما در قبال فردى كه تمام وجودش را در راه يك ايده گذاشته است، هيچ قدرتى ندارد. در صورت گروگانگيرى مجدد، دولت بايد به خانم استهف كمك برساند، اما وى بايد بداند كه مجددا با ابراز همدردى و همبستگى مردم روبرو نخواهد شد و اين به آن هدفى كه او آنچنان در راهش فعاليت میكند لطمه وارد میسازد.