سهم کشورهای در حال رشد در پیروزی بر فاشیسم
۱۳۹۱ بهمن ۵, پنجشنبه
جنگ جهانی دوم، علل و پیامدهای آن از جمله موضوع‌هایی ست که در اروپا بارها و بارها و از سویه‌‌های گوناگون مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. رسانه‌ها و نهادهای آموزشی آلمان، به ویژه، سال‌هاست که به این موضوع با هدف بزرگداشت قربانیان این فاجعه و پیش‌گیری از وقوع دوباره‌‌ی آن به عنوان وظیفه‌ی اصلی خود می‌نگرند و به آن نیز می‌پردازند.
در این بررسی‌ها و پژوهش‌ها، ولی سهم کشورهای آسیایی، آفریقایی، اقیانوسیه و تا حدودی نیز آمریکای جنوبی نادیده گرفته شده است. نمایشگاه تاریخی "فراموش‌شده، به گوشه رانده و بدنام" که چندی ست در فرانکفورت برپا شده، گوشه‌ای از کمک‌ها و پشتیبانی‌های مالی و انسانی این کشورها را در نبرد متفقین علیه نیروهای متحدین نشان می‌دهد. نمایش پی‌آمدهای ویرانگر این جنگ برای شهروندان، به ویژه زنان و کودکان این کشورها، از جمله بخش‌های برجسته‌ی این نمایشگاه است.
نمایشگاهی مستند
گردآورنده و برپا کننده‌ی این نمایشگاه، یک روزنامه‌نگار تاریخ‌دان آلمانی، کارل روسل ست که با همکاران خود برای تحقیق در این زمینه و گردآوری اسناد و مدارک مربوط به آن از جمله به بورکینا فاسو، جزایر کشور ساموآ (واقع در قاره‌ی اقیانوسیه) و شانگهای سفر کرده است و با بازماندگان این رویدادهای تاریخی گفت‌وگوهای بسیاری انجام داده است. او در این رابطه به دویچه وله می‌گوید: «این شاهدان عینی نه تنها حاضر بودند درباره‌ی دیدنی‌ها، تجربه‌ها و فعالیت‌های خود حرف بزنند، بلکه از ما خواستند این اطلاعات را برای آگاهی همگانی در اروپا منتشر کنیم.»
کارل روسل و همکارانش، پیش از برپایی این نمایشگاه که قرار ست در شهرهای دیگر آلمان نیز تشکیل شود، کتابی درباره‌ی سفرها و مصاحبه‌های خود با این بازماندگان به چاپ رسانده‌اند.
تاریخ پیروزمندان
کارل روسل دلیل نادیده گرفتن نقش کشورهای در حال رشد در پیروزی نیروهای متفقین بر فاشیسم در اروپا را در یک‌سویه‌نگری تاریخ‌نگاران کشورهای "فاتح" می‌بیند. او به نقل از کوما نومبه، تاریخ‌نگار کامرونی در این رابطه می‌گوید: «تاریخ، همواره از سوی فاتحان یا کسانی که امکان تحقیق و پژوهش دراختیار آنان گذاشته شده و از این‌رو می‌توانند سمت و سوی آن را تعیین کنند، نوشته شده است.»
بر این اساس، هر چند کشورهای آلمان، ژاپن و ایتالیا از نظر نظامی در جنگ باختند، ولی در تاریخ‌نگاری رویدادهای این جنگ پیروز شدند، چون: «در کتاب‌های تاریخ از مردم این کشورها یاد می‌شود. در حالی که مردم آفریقا، آسیا، اقیانوسیه و تا حدودی آمریکای لاتین هنوز هم دنبال سرنوشت‌های خود در کتاب‌های تاریخ می‌گردند و چیزی پیدا نمی‌کنند. گویی که اینان اصلا تاریخی ندارند.»
نقش تعیین‌کننده‌ی "جهان سوم"
در نمایشگاه "فراموش‌شده، به گوشه رانده و بدنام"، از جمله اسناد و مدارکی به نمایش گذاشته شده که به عنوان مثال نشان می‌دهد، کشور هند در جریان جنگ دوم جهانی، ۲ میلیون ونیم سرباز در اختیار ارتش بریتانیای کبیر قرار داده است. آفریقایی‌ها دست‌کم تا سال ۱۹۴۴، اکثریت ارتش فرانسه را تشکیل می‌دادند. یا در آزادسازی مانیل، پایتخت فیلیپین از چنگ نیروهای اشغالگر ژاپنی، بیش از ۱۰۰ هزار غیرنظامی کشته شدند. این رقم بیش از شمار کشته‌شدگان غیرنظامی آلمانی در سه شهر برلین، درسدن و کلن در طول جنگ جهانی دوم بود.
به گفته‌ی کارل روسل، هر چند این سربازان نقش تعیین‌کننده‌ای در پیروزی نیروهای متفقین بر عهده داشتند، "ولی تا به‌حال حتی از حق بازنشستگی هم برخوردار نشده‌اند." این روزنامه‌نگار می‌گوید، هیچ‌یک از کشورهای عضو نیروهای متفقین و متحدین، خود را موظف به پرداخت خسارت جنگی یا شرکت در بازسازی این جوامع یا ایجاد رابطه‌ی صلح‌آمیز با این کشورهای به اصطلاح جهان سوم ندیدند.
به نظر روسل، هر چند تاثیرات و پیامدهای جنگ در این جوامع شدید و طولانی بود و هست، ولی به سود هیچ یک از قدرت‌های بزرگ درگیر در جنگ نبود که به مسایل این کشورها بپردازد.
روسل به عنوان مثال از شمار کشته‌شدگان فیلیپینی در زمان اشغال ارتش ژاپن یاد می‌کند و می‌گوید: «در این دوران ۱ میلیون و یکصد هزار فیلیپینی، یعنی از هر ۱۶ تن، یک نفر به دست اشغالگران ژاپنی به قتل رسید.» در بیش‌تر کشورها، کمبود مواد غذایی و گرسنگی بروز کرد، چون مردم مجبور بودند، مواد غذایی را در اختیار ارتش اشغالگر قرار دهند. به گفته‌ی روسل، هنوز هم در مرز لیبی و مصر، مردم به دلیل مین‌گذاری‌های دوران جنگ، قربانی انفجارهای ناگهانی می‌شوند.
تجاوز؛ سرنوشت زنان و دختران جنگ‌زده
زندگی و شرایط زنان و دختران کشورهای مغلوب در دوران جنگ، جایگاه ویژه‌ای در این نمایشگاه به خود اختصاص داده است. بازدیدکنندگان، از جمله می‌توانند از سرنوشت تلخ کیم سون دوک، دختر ۱۶ ساله‌ی کره‌ای با خبر شوند که با این که هنوز صغر سن داشت، ولی در واحدی از ارتش اشغالگر ژاپن مجبور به "فاحشگی" شد. او در روز دست‌کم، ۴۰ بار مورد تجاوز سربازان ژاپنی قرار می‌گرفت. بر اساس آمار رسمی، شمار زنان و دختران نابالغ کره‌ای، چینی، فیلیپینی، مالزیایی، برمه‌ای، پرتغالی، هلندی و هندی‌ای که در دوران جنگ جهانی دوم به سرنوشت مشابهی دچار آمدند، بیش از ۲۰۰ هزار تن است. به گفته‌ی کارل روسل، از این قربانیان تا کنون اعاده‌ی حیثیت نشده و خسارتی به آنان پرداخت نشده است.
کارل روسل می‌گوید اروپا باید در تاریخ‌نگاری هم از "خودمرکزبینی" فاصله بگیرد. از دید او این امر، بیش از هر چیز به سود اروپاست؛ "قاره‌ای که در آن، میلیون‌ها تن با تباری مهاجرتی زندگی می‌کنند."