رسانه‌ها و تغییرات آب‌وهوایی
۱۳۸۹ تیر ۳, پنجشنبه
دویچه وله در روزهای ۲۱ تا ۲۳ ژوئن (۳۱ خرداد تا ۲ تیر) "فوروم جهانی رسانه‌ها" را در شهر بن برگزار کرد. در این ۳ روز نمایندگان رسانه‌ها از سراسر جهان توانستند با کارشناسان رشته‌های گوناگون، سیاستمداران و نمایندگان صنایع به گفت‌وگو بنشینند.
نتیجه‌ی کلی سخنرانی‌ها، مذاکرات و بیش از ۵۰ "کارگاه تخصصی" (Workshops) این بود که افکار عمومی در سراسر جهان، بیش از هر کس از صاحبان صنایع و سیاستمداران انتظار دارند که از تخریب محیط زیست و تغییرات آب‌وهوایی جلوگیری کنند.
برتولد استیونس در مورد انگیزه‌ی دویچه وله برای برگزاری چنین کنفرانسی با اریک بترمن، رئیس دویچه وله، گفت‌وگویی کرده است.
برتولد استیونس: چرا دویچه وله یک کنفرانس بین‌المللی در رابطه با تغییرات آب‌وهوایی برگزار می‌کند؟
اریک بترمن:
به این دلیل که تاکنون در هیچ کجای دنیا هیچ کس این پرسش را مطرح نکرده که رسانه‌ها چه نقشی را در رابطه با تغییرات آب‌وهوایی ایفا می‌کنند. در این رابطه نشست "همایش جهانی رسانه‌ها"ی دویچه وله پلاتفرم خوبی به‌شمار می‌رود."همایش جهانی رسانه‌ها" یک کنگره‌ی رسانه‌ای در آلمان است با بعدی جهانی، جایی که نمایندگان رسانه‌ها از سراسر جهان با سیاستمداران، فرهنگ‌سازان، اقتصاددانان، پژوهشگران و افرادی که در زمینه‌ی کمک‌های عمرانی فعال هستند به بحث و گفت‌وگو می‌نشینند. هدف چنین اقدامی یافتن راه‌حل‌های مناسب برای چالش‌هایی است که ما در راستای جهانی‌شدن با آنها روبرو می‌شویم.
تغییرات آب‌وهوایی یکی از معضلات مهم امروز بشر است و رسانه‌ها موظفند که در این زمینه خودآگاهی عمومی را ارتقا دهند. روزنامه‌نگاران در این رابطه مسئولیت خطیری به‌عهده دارند. به همین دلیل، ما این کنفرانس را برگزار کردیم.
این بدان معناست که شما از رسانه‌ها انتظار دارید، نقش فعالی در این رابطه ایفا کنند، یعنی فقط به گزارش اکتفا ننمایند، بلکه برای مشکلات پیشنهادهایی هم مطرح کنند؟
البته رسانه‌ها باید در رابطه با موضوعات محوری آینده در وهله‌ی نخست تا جایی که امکان دارد، بی‌طرفانه گزارش بدهند و موضوعات پیچیده را برای مردم قابل فهم کنند. در عین حال مهم است که روزنامه‌نگاران با کارهای حسابی خودشان این خودآگاهی را به‌وجود بیاورند که هر شهروندی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. رسانه‌ها باید پلاتفرمی باشند برای تبادل نظرات و اید‌ه‌ها. در سال‌های اخیر به دلیل دیجیتال شدن رسانه‌ها، با کمک اینترنت، وبلاگ و تویتر، امکانات ما رشد قابل توجهی کرده‌اند. تعداد کسانی که به این موضوع اهمیت می‌دهند هم بیشتر شده است. حکومتگران هم این امکان را یافته‌اند که از بحث‌هایی که در سطح جامعه می‌شود، برای پیشبرد کارهایشان بهره ببرند. رسانه‌های مدرن این امکان را به‌وجود آورده‌اند که بتوان بدون فیلتر به موضوعات مهمی که جامعه را به‌خود مشغول می‌کنند نگاهی افکند.
دویچه وله به چه شکل در برنامه‌هایش به موضوع حفاظت از محیط زیست و تغییرات آب‌وهوایی می‌پردازد؟
موضوعاتی که در رابطه با محیط زیست و تغییرات آب‌وهوایی هستند در برنامه‌های ما جایگاه ویژه‌ای دارند. به عنوان نمونه چند برنامه را نام می‌برم: برنامه‌های چندرسانه‌ای „Ideas for a cooler World"، که ۵۰ برنامه‌ی تلویزیونی هستند در باره‌ی طرح‌های نمونه در زمینه‌ی تغییرات آب‌وهوایی در سراسر جهان، همچنین سری برنامه‌هایی با عنوان "راه‌حل‌هایی برای برون‌رفت از بحران − تغییرات آب‌وهوایی" و برنامه‌ی "آلمان، ۳۶۰ درجه" که فقط در رابطه با آلمان است. در این برنامه کارآموزان دویچه وله با خودروهایی که کمتر به محیط زیست زیان می‌رسانند و قطار و دوچرخه به اقصی نقاط آلمان سفر می‌کنند و گزارش می‌دهند.
آیا پیام شما به کشورهایی نظیر چین هم می‌رسد که محیط زیست را قربانی رشد اقتصادی می‌کنند، کشورهایی که در آنها رسانه‌های آزاد وجود ندارند؟
دولت‌های چین و یا ایران از رسیدن پیام‌های خارجیان به مردمشان جلوگیری می‌کنند. این امر باعث نمی‌شود که هیئت تحریریه‌ی ما کمتر به موضوعات محیط‌زیستی یا تغییرات آب‌وهوایی بپردازند. در این راستا ما به فن‌آوری‌های محیط‌زیستی آلمانی که در چین طرفداران زیادی دارند می‌پردازیم و نیز به پروژه‌هایی که آلمان و چین بطور مشترک انجام می‌دهند، مانند "پارک سولار" یا "پالایش دریاچه‌ها و تالاب‌ها".
علاوه بر اینها ما به گزارش‌های بی‌طرف در باره‌ی فجایع محیط‌زیستی و لطمه‌هایی که به طبیعت چین زده می‌شود، اهمیت ویژه‌ای می‌دهیم.
رسانه‌های چینی نمی‌توانند در این زمینه‌ها آزادانه اطلاع‌رسانی کنند و به همین دلیل رسانه‌های بین‌المللی باید این خلا را پر کنند.
در این راستا بیش از هر چیز می‌توان به آلودگی رودخانه‌ی آمور اشاره کرد که در مرز چین و روسیه جریان دارد. نمونه‌ی دیگر، سد منطقه‌ی هوبای است که به خاطر آن نزدیک به یک میلیون و پانصد هزار تن از ساکنان این منطقه را مجبور به نقل‌مکان کردند.
روزنامه‌نگاران این کشورها در رابطه با این اتفاقات چه کاری باید انجام دهند؟
نمونه‌ی چین نشان می‌دهد که برای ایجاد خودآگاهی عمومی در رابطه با تغییرات آب‌وهوایی راه واحدی وجود ندارد. رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران باید شیوه‌ی کار خود را در شرایط گوناگون تغییر دهند و بسته به موقعیت، خود را به شرایط وفق دهند.
برای اینکه بتوان در کشورهایی که آزادی مطبوعات محدود است تاثیرگذار بود، باید شرایط برقراری دیالوگ را فراهم نمود و اقداماتی انجام داد که اعتمادبرانگیر باشند. روزنامه‌نگاران باید به انگیزه‌های کشورهای در حال رشد بپردازند و آنها را جدی بگیرند، زیرا این کشورها در زمینه‌ی اقتصادی هنوز به رشد کافی نرسیده‌اند.
برای انجام چنین کاری نیاز به روزنامه‌نگارانی داریم که وظیفه‌شناس باشند
من معتقدم که برای این کار باید در ذهن روزنامه‌نگاران هم "تغییرات جوی" بوجود بیاید. معیار ما در رابطه با موضوعی که جهان را به خود مشغول کرده، باید جدیت، کیفیت و کسب اعتماد باشد. تحقیق و تجسس ژرف، ارجاع به منابع اطلاعاتی جدی، و تجزیه و تحلیل دقیق، مهم‌تر از اخبار جنجالی و برانگیختن احساسات مردم هستند. رسانه‌ها نباید خود را وابسته کنند، نه به آنهایی که برای جلب توجه مردم سناریوهای فاجعه‌بار طراحی می‌کنند و نه به آنهایی که می‌گویند هیچ خطری ما را تهدید نمی‌کند. این موضوع جامعه‌ی جهانی را به تکاپو واداشته است.
Berthold Stevens / FP/MM