تلاش برای تغییر نام علمی شیر ایرانی به شیر هندی
جمشید پرچیزاده جانورشناس که سالها در هند زندگی کرده از تلاش مسئولان هند برای تغییر نام علمی شیر ایرانی به شیر هندی میگوید. در حال حاضر پارک ملی "گیر" هند تنها جایی است که شیر ایرانی به صورت طبیعی در آن زندگی میکند.
Panthera leo persica
جمشید پرچیزاده جانورشناس و فعال حقوق حیوانات درباره تاریخچه نام شیر ایرانی میگوید نام علمی این حیوان، "Panthera leo persica" است. "Persica" از "Persia" میآید و به معنی ایران است. به چه دلیل به این نام خوانده شده است؟ به دلیل اینکه در آسیا اولینبار این زیرگونه شیر در دشت ارژنگ شیراز و در ایران دیده شده است. به همین دلیل این زیرگونه شیر "Panthera leo persica" نامگذاری شده است.
از معدود تصاویر باقی مانده از یک توله شیر ایرانی در اواخر دوره قاجار. در سال ۱۳۲۰ آخرین شیر ایرانی در ایران دیده شده است.
تلاش برای تغییر نام علمی شیر ایرانی به شیر هندی
پارک ملی "گیر" در هند تنها جایی است که در حال حاضر شیرهای آسیایی به صورت طبیعی در آن زندگی میکنند. اخیرا اعلام شده که ۵۲۳ قلاده شیر در پارک ملی "گیر" در منطقه گجرات زندگی میکنند. جمشید پرچی زاده که حدود سه سال و نیم در هند زندگی کرده میگوید: «علاوه بر مردم محلی، مقامات هندی هم سعی میکنند به جای نام علمی این شیر که "Pantheraleo persica" است از واژه شیر هندی "panthera leo indica" استفاده کنند.»
او میگوید: «جدیدا در ۲۹ فروردین ۱۳۹۴ نارندرا دامورداس مودی، نخست وزیر هندوستان که او هم اهل منطقه گجرات هند است، تصمیم گرفته طرحی را ارائه کردهاند که در آن میخواهند حیوان ملی هند را از ببر بنگال به شیر آسیایی تغییر دهند. نخست وزیر هند اعلام کرده این تغییر حیوان ملی هند با تغییر گسترده کتابهای درسی که در آن حیوان ملی هند، ببر ببنگال معرفی شده همراه خواهد بود.»
این جانورشناس و فعال حقوق حیوانات اضافه میکند: «هند نسبت به ایران لابیهای بسیار قدرتمندتری در دنیا دارد. در ایران هم که آرام آرام تمام نامها و متعلقاتی که داریم را یکی پس از دیگری داریم از دست میدهیم. با این حساب به نظر میرسد هندیها خیلی راحت نام علمی "Panthera leo persica" را به "panthera leo indica" تغییر خواهند داد.»
وجه تمایز شیر ایرانی با شیر آفریقایی
شیر ایرانی در مقایسه با شیر آفریقایی، کمی از لحاظ جثه کوچکتر است و میل تهاجمی کمتری دارد. همچنین شیرهای نر ایرانی یال کمپشتتری در بالای سر دارند، که بدین ترتیب میشود به آسانی گوشهای آنها را مشاهده کرد. وجود دو خط موازی طولی یال در نرها که از پهلوهای بدن به زیر شکم کشیده شده و همچنین یک چین پوستی در سراسر زیر شکم، بهترین وجوه تمایز شیر ایرانی از شیر آفریقایی هستند.
شیرهای نر ایرانی بین ۱۶۰ تا ۱۹۰ و شیرهای ماده بین ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم وزن دارند، و رنگ پوستشان اغلب زرد مایل به قهوهای است.
برخیها نگرانی جمشید پرچیزاده بابت عوض کردن نام شیر ایرانی را غیرعلمی میدانند و استدلال میکنند شیر نماد خیلی از کشورها از جمله کشور اتیوپی است. جمشید پرچی زاده در پاسخ میگوید: «باید گفت شیر آفریقایی در چندین کشور آفریقایی وجود دارد و اگر کشوری مثل اتیوپی عنوان کند نام این شیر، "شیر اتیوپیایی" است جامعه بینالمللی نمیپذیرد چون شیر آفریقایی فقط در اتیوپی نیست.»
او ادامه میدهد: «قضیه شیر آسیایی از زمین تا آسمان با این مسئله فرق میکند. در حال حاضر در کل دنیا شیر ایرانی فقط در پارک ملی "گیر" در کشور هند وجود دارد و بیش از ۷۴ سال است که شیر ایرانی در خود ایران دیده نشده است. هندیها هم برنامهای چند ساله برای تغییر نام شیر ایرانی دارند. حالا شما قضاوت کنید که آیا هندیها میتوانند "Panthera leo persica" را به "panthera leo indica" تغییر دهند یا نه؟»
اخیرا اعلام شده است "مؤسسه اروپایی باغ وحشها و آکواریومها" دو قلاده شیر ایرانی به باغ وحش ارم ایران خواهد فرستاد. با وجود سابقه بیماری و مردن دیگر گربهسانانی که پیش از این به ایران وارد شده و در باغ وحش ارم نگهداری میشدند، آیا باغ وحش ارم محل مناسبی برای نگهداری شیر ایرانی خواهد بود؟
جمشید پرچیزاده میگوید: «خیلیها در ایران مخالف باغوحش ارم هستند. من نه موافق هستم و نه مخالف. در اینکه در باغوحش ارم به حیوانات ظلم میشود شکی نیست ولی تنها جایی که الان میتوانیم این شیرها را در آن نگهداریم باغوحش ارم است. اگر این شیرها به ایران وارد نشوند ما نخواهیم توانست نام شیر ایرانی را حفظ کنیم. بنابراین ترجیح میدهم این شیرها به ایران وارد شوند تا بتوانیم نام شیر ایرانی را حفظ کنیم.»
آنطور که جمشید پرچی زاده میگوید شیرهای ایرانی که فقط در پارک ملی گیر هند زندگی میکنند به دلیل اینکه جمعیتشان کوچک است و به صورت فامیلی با هم لقاح داشتهاند، در خطر بیماریهای ژنتیکی قرار دارند.
طبق چهاردهمین سرشماری صورت گرفته در سال ۲۰۱۵ میلادی در پارک ملی گیر، تعداد شیرهای ایرانی ۵۲۳ قلاده گزارش شده است که افزایش ۲۷ درصدی نسبت به آخرین سرشماری که در سال ۲۰۱۰ انجام پذیرفت را نشان میدهد. در سرشماری سال ۲۰۱۰، تعداد این زیرگونه ۴۱۱ قلاده گزارش شده بود.
سرشماری سال ۲۰۱۵ بین روزهای ۱۲ تا ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۴ (دوم تا پنجم ماه مه ۲۰۱۵) در منطقهای به مساحت ۲۲۰۰۰ کیلومتر مربع از پارک ملی گیر انجام شد و نتایج رسمی در روز ۲۰ اردیبهشت (دهم ماه مه) اعلام شد. طبق این سرشماری، تعداد شیرهای نر بالغ ۱۰۹ قلاده، شیرهای ماده بالغ ۲۰۱ قلاده، و بچه شیرهای زیر ۳ سال ۲۱۳ قلاده گزارش شدهاند.
جمشید پرچی زاده جانورشناس و فعال حقوق حیوانات