"تحفه" اقتصادی سال ۹۲
وضعیت اقتصاد ایران در دوسالی که از اجرای هدفمندی یارانهها میگذرد را میتوان با دو کلیدواژه رکود و تورم توضیح داد. اما در سالی که پیش رو است، وضعیت اقتصادی ایران چگونه خواهد بود؟
هدفمندی یارانهها و رکود
وضعیت اقتصاد ایران در دوسالی که از اجرای هدفمندی یارانهها میگذرد را میتوان با دو واژه کلیدی رکود و تورم توضیح داد. علیرغم همه هشدارها، فاز اول طرح هدفمندی یارانهها اجرا شد و بسیاری از واحدهای تولیدی و صنعتی ایران را به رکود کشاند.
هدفمندییارانه و هزینههای تولید
افزایش سرسامآورهزینههای تولید، بخشهای وسیعی از واحدهای تولیدی صنعتی را با دشواری روبرو کرد که با تعدیل نیروی کار و در نهایت تعطیلی بسیاری از آنها همراه بود. از سوی دیگر در سال ۱۳۹۰ نیز میزان واردات ایران، در شرایطی که تقاضا تغییری نداشت، با کاهش ۴ درصدی حدودا به ۶۲ میلیارد دلار رسید.
نقش تحریمها
تشدید تحریمها که در قبال برنامه مناقشهبرانگیز اتمی ایران صورت گرفت به بحران اقتصادی ایران شدت بخشید. تحریمها بخصوص در بخش مبادلات مالی و ارزی که از طریق "سویفت" به اجرا درآمد، بانک مرکزی ایران را در تبادلات بانکی با خارج و انتقال ارز بهطور جدی با مشکل روبرو ساخت.
سال ۹۱، سال تورم
سال ۹۱ در حالی رو به پایان میرود که تورم به واژه کلیدی آن تبدیل شد. کاهش ارزش پول ملی، افزایش شدید نقدینگی با افزایش روز افزون بهای کالاها و خدمات همراه شد.
گرانی و قدرت خرید
محمدرضا رحیمی، معاون رئیس جمهور ایران روز (۱۶ اسفند/ ۶ مارس) گفته است که "گرانیها قدرت خرید حقوق بگیران را نصف کرد". این در حالی است که بهغیر از درصد اندکی، تقریبا اکثریت مردم ایران یارانه نقدی و عیدانه دریافت کردهاند و حدود ۱۲ میلیون نفر نیز تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند.
قدرت خرید و مصرف
تورم سال ۹۱ قدرت خرید اکثریت مردم ایران را کاهش داد. حال مردم باید در سال ۹۲ با توجه به پولی که هر ماه در جیب دارند، تصمیم بگیرند چه مصرف بکنند و چه کالاها و خدماتی را از لیست مصرفی خود حذف کنند.
سالی که نکوست از بهارشپیداست
سال ۹۲، سال رکود در مصرف است. افزایش بهای پسته و آجیل مردم را واداشت تا از خرید آن برای روزهای عید صرفنظر کنند. این تازه آغاز آن چیزی است که در سال ۹۲ در انتظار بخشهای بزرگی از بازار است.
رکود در مصرف
مردم در سال ۹۲ احتمالا کالاها و خدمات بسیاری را از سبد مصرف خود حذف خواهند کرد. خرید کتاب و نشریات، خرید مبل و فرش، نو کردن لوازم خانگی، تقلیل دفعات مراجعه به آرایشگاه، مسافرت، نو کردن پوشاک و کفش، سینما و سایر خدمات فرهنگی و موارد بسیاری دیگر، همگی عرصههایی هستند که از جمله با رکود مواجه خواهند شد.
افزایش تعداد دستفروشان
رکود در مصرف، چهره خود را در مغازههای بسته شده در بازار به نمایش خواهد گذارد. این درحالی است که پدیده دستفروشی افزایش بیشتری خواهد یافت.
بازار ارز و سکه
بنا به پیشبینیها در سال آینده بازار ارز و سکه نیزهمچنان ملتهب خواهد ماند. هر خبر مثبت و منفی میتواند بر افزایش و یا کاهش بهای دلار و طلا تاثیرگذار باشد. اما در نهایت با کاهش تقاضا، سایه رکود بر این بازار نیز خواهد افتاد.
پایان افسانه بازار آزاد
احتمال زیاد میرود که در سال ۱۳۹۲ دخالت دولت در امور اقتصادی باز هم تشدید شود. نقش دولت در تامین ملزومات اولیه مردم آن هم از طریق مبادلات تهاتری با هند، پاکستان و چین باز هم پررنگتر خواهد شد.
پارامترهای نامشخص اقتصادی
به دلیل تاثیر تحریمها، در لایحه بودجه ارائه شده میزان فروش نفت مشخص نیست و بهای ارز نیز تعیین نشده است. به ویژه اگر دولت در فروش نفت باز هم با مشکلات بیشتری مواجه شود و درآمدهای نفتی آن کاهش یابد، در تامین بودجه طرحهای عمرانی و پرداخت یارانهها با مشکل مواجه خواهد بود. اقدام به انتشار پول بدون پشتوانه هم بیش از پیش از ارزش پول ملی خواهد کاست و تورم را افزونتر خواهد کرد.
یک پارامتر نامشخص سیاسی
سه ماه بیشتر به انتخابات ریاست جمهوری نمانده است. چه کاندیدایی به پیروزی برسد؟ هنوز مشخص نیست. کاندیداها چه برنامهاقتصادی دارند؟ هنوز مشخص نیست. پایان دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد هنوز به معنی پایان "حلقههای مدیریتی" نیست. جابجایی این حلقهها به راحتی صورت نمیگیرد و ماهها طول خواهد کشید.
یک پارامتر اصلی
حل مناقشه اتمی یک پارامتر اصلی برای بهبود اوضاع اقتصادی است. حتی اگرآنطور که برخی سیاستمداران در جمهوری اسلامی ایران ادعا کردند: "از همین امروز تحریمها برداشته" شوند، بازهم ماهها و شاید چند سال طول بکشد تا اوضاع اقتصادی عادی شود.