بازرسان آژانس ازحمله اسرائیل به ایران جان به‌در می‌برند؟
۱۳۹۱ مهر ۶, پنجشنبه
آیا اسرائیل پیش از حمله احتمالی به تاسیسات هسته‌ای در ایران، از کانال‌های محرمانه مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از تصمیم خود مطلع خواهد کرد تا آژانس زمان کافی برای خروج بازرسان خود از تاسیسات هسته‌ای ایران داشته باشد؟
آمریکا پیش از آغاز جنگ با عراق در سال ۲۰۰۳ با برقراری تماس با محمد البرادعی، دبیرکل وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این فرصت را در اختیار مقامات آژانس قرارداد و حالا با بالا گرفتن تردیدها و نگرانی‌ها نسبت به حمله نظامی اسرائیل به ایران، این سئوالی است که ناظران سیاسی و دیپلمات‌های بین‌المللی در صدد یافتن پاسخی برای آن برآمده‌اند.
خبرگزاری رویترز، در گزارشی تحلیلی به تشریح مهم‌ترین نکات پیرامون این مساله اساسی پرداخته است. فردریک دال، در این گزارش می‌نویسد:«احتمال این‌که بازرسان آژانس در هنگام حمله نظامی اسرائیل، در این تاسیسات مشغول بازرسی باشند زیاد است و خروج آن‌ها از ایران هم خلا اطلاعاتی درباره برنامه هسته‌ای ایران و پیشرفت‌های آن پدید خواهد آورد.»
بازرسان آژانس در معرض "وضعیت بحرانی"
به اعتقاد نویسنده این گزارش، در صورت حمله ناگهانی اسرائیل به ایران، بازرسان آژانس با وضعیتی بحرانی مواجه خواهند شد: «ماموریت آن‌ها بازرسی دقیق از تاسیسات غنی‌سازی است که به طور بالقوه در حمله اسرائیل هدف قرار خواهند گرفت و مساله این است که تعداد بازرسان، برنامه کاری و نیز مکان حضور آن‌ها معمولا جزو اطلاعات محرمانه است."
تروار فیندلی، از متخصصان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای، در این‌باره به رویترز می‌گوید: «آژانس باید مراقب اقدامات خود باشد، چون خارج کردن بازرسان از ایران چه پس از تماس مقامات اسرائیلی صورت گیرد و چه در پی پیش‌بینی‌های احتمالی، این تردید را در ذهن مقامات ایران به وجود می‌آورد که آژانس در حال فراهم کردن بستر حمله اسرائیل به این کشور است.»
نکته مهم در این‌باره این است که در صورتی که آژانس از قریب‌الوقوع بودن حمله اسرائیل آگاه شود و این اطلاعات را در اختیار ایران قرار ندهد، مقامات ایرانی احتمالا این پنهان‌کاری را نوعی مشارکت در حمله نظامی تلقی خواهند کرد و در این صورت آن دسته از کارکنان آژانس که در ایران مانده‌اند، در معرض تهدیدات جدی خواهند بود.
مقامات ایران اخیرا بر انتقادات خود نسبت به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزوده‌اند و آن را متهم به "همکاری با تروریست‌ها" و "انتقال اسرار اتمی ایران به اسرائیل" کرده‌اند، اگرچه دیپلمات‌های غربی گفته‌اند که این اقدام ایران با هدف منحرف کردن توجه از تردیدها نسبت به اهداف هسته‌ای این کشور صورت گرفته است.
اصل غافل‌گیری و خطرات پیرامون آن
فردریک دال می‌گوید مساله اینجاست که «آگاه کردن مقامات آژانس از حمله نظامی، ممکن است خبر را به گوش ایران هم برساند، در حالی که پنهان نگه داشتن آن موضوعی حیاتی برای اسرائیل است.» به اعتقاد او آمریکا در زمان حمله به عراق چنین اهمیتی برای این موضوع قائل نبود.
اوزی ایلام، از ژنرال‌های بازنشسته اسرائیلی و مدیر سابق کمیسیون انرژی اتمی این کشور، در این‌باره به خبرگزاری رویترز گفته است:«منطق حکم می‌کند که پیش از آغاز حمله نظامی، کسی را از قصد خود باخبر نکنید، چون در این صورت امکان استفاده از اصل غافل‌گیری را از دست خواهید داد.»
با این حال ایلام می‌گوید ممکن است اسرائیل زمان حمله را طوری تنظیم کند که امنیت بازرسان آژانس هم تامین شود. به گفته او اسرائیل برای حمله به رآکتور هسته‌ای عراق در سال ۱۹۸۱ روز یک‌شنبه را انتخاب کرد، تا از احتمال آسیب‌دیدگی مهندسان فرانسوی فعال در آن بکاهد.
اولی هاینونن، معاون سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید: «بازرسان آژانس در ۱۶ سایت هسته‌ای در ایران از جمله در تاسیسات نطنز و فردو مشغول فعالیت‌اند. آن‌ها یک یا دو روز در ماه را هم به بازدیدهای سرزده اختصاص می‌دهند.»
تروار فیندلی، از متخصصان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای، معتقد است که اسرائیل نمی‌خواهد با کشته شدن بازرسان آژانس درگیر یک رسوایی بین‌المللی شود و به همین خاطر احتمالا از کانال‌های محرمانه دبیرکل آژانس را چند ساعت پیش از حمله، از وقوع آن مطلع خواهد کرد.