افزایش نقش جمهوری آذربایجان در تامین گاز اروپا

راینهارد میچک مدیرعامل شرکت نابوکو در گفت‌وگو با دویچه وله تائید کرد که توافقنامه‌ی مهمی را در وین برای انتقال گاز دریای خزر به اروپا امضا کرده است. براساس آن راه برای مشارکت ۵۰ درصدی کنسرسیوم بزرگ میدان گازی شاه‌دنیز در پروژه‌ی احداث خط لوله نابوکوهموار شده است.

"نابوکوگازپایپلاین اینترنشنال" کنسرنی ست که با مشارکت شرکت‌های OMV اتریش، RWE آلمان، MOL مجارستان، بوتاش ترکیه، FGSZ "انرژی هولدینگ بلغارستان و BEH ترانس‌گاز رومانی در سال ۲۰۰۲ تاسیس شده است. روزنامه‌های آلمانی اخیرا نوشتند شرکت‌آلمانی "بایرن‌گاز" نیز سرگرم مذاکره برای ورود به این طرح است.

کنسرن میدان گازی شاه ‌دنیز نیز با مشارکت شرکت ملی نفت جمهوری آذربایجان سوکار، کنسرن انگلیسی بریتیش پترولیوم ، شرکت فرانسوی توتال و شرکت نروژی استات اویل تشکیل شده است.

کارشناسان می‌گویند اقدام مشترک تولیدکنندگان و انتقال دهندگان گاز شانس جدیدی برای اجرا ی خط لوله نابوکو بوجود آورده است. مدیر عامل نابوکو نیز به دویچه وله می‌گوید، امضای توافقنامه همکاری و تامين اعتبار و دريافت سهام مساوی از دستاوردهای مذاکرات نابوکو با کنسرن شاه‌دنیز است.

خو‌ش‌بینی مسئولان نابوکو

هانس پترفلور یکی دیگر از مدیران شرکت نابوکو هم می‌گوید: «تفاهم‌نامه نابوکو با کنسرن شاه‌دنیز پیروزی برای هر دو طرف است و شانس انتقال گاز خزر به اروپا را بیشتر کرده است.» همین خوش‌بینی را راینهارد میچک، مدیر عامل نابوکو هم دارد. او در گفت‌وگو با دویچه‌وله مذاکراتی را که از ماه ژوئن سال ۲۰۱۲ با کنسرن شاه‌دنیز آغاز شده بود ثمربخش می‌داند و می‌گوید که به نتیجه رسیدن این مذاکرات اهمیت نابوکو را برای تامین گاز اروپا بیش‌تر کرده است.

گرچه دست‌اندرکاران نابوکو برای اجرای طرح خود خوشبین هستند، اما کارشناسانی چون الهام شابان، رئیس "مرکز پژوهشی نفت در باکو" هنوز تردید دارند. شابان به دویچه وله می‌گوید: «امضای قرارداد یک حادثه‌ی مهمی در کشورما تلقی نمی‌شود. این تفاهم‌نامه نیز به اندازه همان تفاهم‌نامه‌ای مهم است که جمهوری آذربایجان در ماه اوت ۲۰۱۲ با خط لوله "ترانس آدریاتیک" امضا کرد.

ترانس آدریاتیک شرکت روسی ای جی ال، شرکت نفتی استات اویل و شرکت آلمانی "ائون روهر گاز" را شامل می‌شود. نابوکو حتی ماه‌ها پس از امضای این تفاهمنامه تازه، قرارداد خود را امضا کرده است.

اهرم اروپائیان علیه روسیه

الهام شابان، رئیس مرکز پژوهشی نفت در باکو معتقد است که کشورهای اروپایی و شرکت‌های انرژی غربی در تحقق پروژه‌ی انتقال گاز به اروپا گام جدی برنداشته‌ و در این زمینه سرمایه‌گذاری نکرده‌اند. در نتیجه این پروژه‌ها بیش‌تر به عنوان یک "پروژه‌ی سیاسی" باقی مانده‌اند.

این کارشناس خاطرنشان می‌کند که پروژه‌ی نابوکو اکنون عملا به اهرمی برای فشار به روسیه تبدیل شده است. اروپایی‌ها با پیش‌کشیدن این پروژه به کنسرن روسی گازپروم فشار می‌آورند که نرخ گاز خود را پایین بیاورد. قیمت گاز روسیه اکنون در لهستان و آلمان پائین آمده است. از سوی دیگربه گفته‌ی این کارشناس شاه‌دنیزهم تصمیم قطعی خود را فقط اواخر ژوئن ۲۰۱۳ اتخاذ خواهد کرد.

شانس آذربایجان برای انتقال گاز به اروپا

سیمور علی‌یف، مدیر اخبار بخش انرژی خبرگزاری ترند جمهوری آذربایجان نیز در رابطه با امضای قرارداد شاه‌دنیز و نابوکو به دویچه وله می‌گوید که امضای این توافقنامه به معنای قطعی شدن پروژه انتقال گاز دریای خزر به اروپا نیست. وی خاطرنشان می‌کند: «در حال حاضر دو مسیر برای انتقال گاز وجود دارد، "نابوکوی غربی" و "ترانس آدریاتیک". کنسرسیوم شاه‌دنیز قبلا هم با متولیان خط لوله‌ی ترانس-آدرباتیک قرارداد مشابهی امضا کرده بود. این قراردادها به کنسرسیوم شاه‌دنیز این امکان را می‌دهد تا از نزدیک با پروژه‌های انتقال گاز آشنا شود و روند پیشرفت‌ها را دنبال کند و بهترین پروژه را انتخاب کند.»

به گفته مدیر اخبار بخش انرژی خبرگزاری ترند، آذربایجان همچنان به صادرات گاز به اروپا پای‌بند است. وی می‌گوید: «الان زیرساخت‌های افزایش ظرفیت صادرات گاز آذربایجان به گرجستان در حال تکمیل شدن است. در بخش گرجستان نیازی به خط لوله جدید نیست، فقط بایستی کمپروسورها تعبیه بشوند، بخش ترانس آنادولو (تاناپ) هم ۲۰ درصد سهم‌‌اش مال دو شرکت دولتی ترکیه (بوتاش و تی پی آ او) است، ۸۰ درصدش مال سوکار.

سوکار قصد دارد ۵۱ درصد سهم‌ خود را حفظ کند و بقیه سهم‌ها را به شرکت بی پی (۱۲ درصد) ، شرکت استات اویل (۱۲ درصد) و توتال (۵ درصد) بفروشد. مذاکرات پیرامون این موضوع فعلا ادامه دارد.

این کارشناس انرژی اما تاکید می‌کند که تغییر ساختار نابوکو به معنی شکست این پروژه نیست. وی در این رابطه چنین توضیح می‌دهد: «فقط مسیرها کوتاه می‌شود، یعنی تا گرجستان که مشکلی نیست، از مرز گرجستان تا مرزهای غربی ترکیه خط لوله موسوم به تاناپ کشیده می‌شود و سپس به یکی از مسیرهای ترانس آدریاتیک یا نابوکوی غربی ملحق می‌شود».

این کارشناس نتیجه می گیرد که جمهوری آذربایجان برای انتخاب گزینه‌ها شانس بیشتری دارد.

آیا طرح نابوکو بالاخره اجرا خواهد شد؟

خط لوله‌ی نابوکو قراربود گاز خزر را تا مرز بلغارستان- ترکیه و از طریق بلغارستان، رومانی، مجارستان تا قلب اروپای مرکزی به باوم گارتن اتریش انتقال دهد. اکنون کنسرسيوم نابوکو طرح ساخت يک خط لوله هزار و ۳۰۰ کيلومتری از مرز بلغارستان تا ترکيه به سمت شهر باوم گارتن اتريش موسوم به خط لوله "نابوکو غربی" را مطرح کرده است. طول اين خط لوله يک سوم طول طرح اوليه خط لوله نابوکوست. در طرح اوليه طول خط لوله گازی نابوکو ۳ هزار و ۹۰۰ کيلومتر در نظر گرفته شده بود.

نابوکو قصد دارد گاز۵۰۰ میلیون نفر را در اروپا تامین کند. اما پس از ۱۰ سال تاسیس آن هنوز هم این پروژه اجرا نشده است. به رغم تردید برخی از کارشناسان امور گاز، دست‌اندرکاران پروژه‌ی خط لوله نابوکو برای اجرای پروژه خود خوشبین هستند و می‌گویند امضای توافقنامه نابوکو با شرکای شاه‌دنیز شانس اجرای طرح نابوکو را بیشترکرده است.

کریستین دالزال، سخنگوی کنسرسیوم نابوکو گفته است زمان بهره برداری از خط لوله گازی نابوکو با زمان تولید گاز از میدان گازی شاه‌دنیز آذربایجان هماهنگ شده است.