احداث نخستین خط لوله گاز در دریای خزر
۱۳۸۹ بهمن ۸, جمعه
راینهارد میچک مدیرعامل خط لوله‌ی نابوکو در مصاحبه با بخش فارسی دویچه‌وله می‌گوید، برای انتقال گاز خزر تاسیس خط لوله‌ی "ترانس کاسپین" ضروری است. آقای میچک معتقد است، لاینحل ماندن رژیم حقوقی دریای خزر نیز مانعی برای اجرای پروژه نابوکو نخواهد بود.
وی در گفتگو با دویچه‌وله اشاره می‌کند، تاسیس خط لوله‌ی خزر در محدوه‌ی مرزهای کشورهای ساحلی مغایرتی با قوانین بین‌المللی دریاها ندارد.
وی همچنین خاطرنشان می‌کند: «خط لوله‌ی نابوکو تائیدیه حقوقی بین‌المللی لازم را دارد. بنابراین ترکمنستان و آذربایجان می‌توانند خط لوله‌ی "ترانس کاسپین" را در محدوده‌ی مرزی خود احداث کنند. این مسئله فقط به این دو کشور مربوط می‌شود».
۲ تا ۳ سال دیگر گاز خزر در اروپا
اشپیگل آنلاین نیز از قول گونتراوتینگرکمیسرانرژی اتحادیه اروپا خبر داده است که در ۲ تا ۳ سال آینده اتحادیه اروپا گاز دریای خزر را دریافت خواهد کرد. اشپیگل می‌نویسد:«اوتینگر برای انتقال گاز دریای خزر از طریق خط لوله نابوکو رضایت کشورهای تامین‌کننده‌ی گاز در حوزه دریای خزر را کسب کرده است.»
الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان به اوتینگر قول داده است که ظرف ۵ تا ۸ سال آینده سالانه ۲۱ میلیارد مترمکعب گاز به اروپا بفروشد. ترکمنستان نیز با صدور ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز در سال موافقت کرده است. به گفته اوتینگر، این همان مقدار گازی است که خط لوله‌ی نابوکو به آن نیاز دارد.
اشپیگل در گزارش خود اشاره می‌کند که روسیه به ترکمنستان فشار آورده است تا در پروژه‌ی خط لوله نابوکو مشارکت نکند، زیرا با احداث خط لوله نابوکو روسیه کنترل گاز اروپا را از دست خواهد داد. هم اینک روسیه ۴۴ درصد از گاز آلمان را تامین می‌کند.
خط لوله‌ی خزر، از ترکمنستان تا آذربایجان
نخستین خط لوله‌ی دریای خزر قراراست از سواحل ترکمنستان تا آذربایجان احداث گردد. به عقیده‌ی ولادیمیر سوکور کارشناس مسائل مربوط به گاز از موسسه‌ی تحقیقی بنیاد جیمز تاون در واشنگتن، فاصله‌ی منابع گازی کشف شده توسط شرکت مالزیايی پتروناس در سواحل ترکمنستان با خط لوله‌ی موجود جمهوری آذربایجان در دریای خزر فقط۸۰ کیلومتراست.
این کارشناس به دویچه‌وله می‌گوید:« برای اتصال به شبکه‌ی خط لوله‌ی آذربایجان و انتقال گاز ترکمنستان به اروپا، احداث خط لوله خزر ضروری است.»
کمک آلمانی‌ها
در ۲۰همایش مشترک انرژی آلمان و ترکمنستان که روزهای ۲۰ و ۲۱ ژانویه در برلین برپا شد، مقام‌های آلمانی به ترکمنستان وعده دادند که در انتقال گاز این کشور به اروپا کمک کنند. یک مقام آلمانی که در این همایش شرکت کرده بود، در گفتگو با دویچه‌وله تائید کرد که درباره شرایط انتقال سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز ترکمنستان به اروپا نیز گفتگو شده است. وی همچنین گفت که مذاکرات ادامه دارد و قرار است یک هیات بلندپایه اقتصادی آلمان در پایان ماه ژانویه به ترکمنستان سفر کند.
یک شرکت آلمانی که در حفاری‌های در بلوک ۲۳ سواحل ترکمنستان مشارکت دارد، تائید می‌کند که برای احداث خط لوله نیازی به تائیدیه کشورهای دیگر ساحلی دریای خزر نیست. مقام‌های این شرکت نیز می‌گویند که بر اساس قوانین بین‌الملل مربوط به دریاها، تاسیس خط لوله "ترانس‌کاسپین" نیازی به تائید دیگر کشورهای ساحلی ندارد.
مخالفت روسیه و ایران
روسیه و ایران با احداث خط لوله در خزر بطورکلی مخالفند. به‌نظربرخی کارشناسان محلی، روسیه به دلیل حفظ انحصار فروش گاز به اروپا، با انتقال انرژی خزر به اروپا به هر نحوی مخالفت می‌کند. ایران نیز لاینحل ماندن رژیم حقوقی دریای خزر را بهانه کرده است.
این کارشناسان دلیل اصلی مخالفت ایران را دور ماندن این کشور از منابع غنی نفت و گاز خزر می‌دانند. به‌نظر آن‌ها، در سواحل ایران به دلیل عمیق بودن آب و هزینه‌ی بالای حفاری در عمق دریا، شرکت‌های عمده‌ی نفت و گاز، حتی در صورت نبود تحریم‌های اقتصادی نیز در این بخش سرمایه گذاری نخواهند کرد.
بر خلاف مخالفت‌های عمومی ایران و روسیه، دولت‌های ترکمنستان و جمهوری آذربایجان نسبت به تاسیس خط لوله میان دو کشور نظرمساعدی دارند.
روزنامه‌های ترکمنستان از قول قربانقلی بردی‌محمداف، رئیس جمهور این کشور می‌نویسند که ایجاد خط لوله از بستر دریای خزر "جذاب‌ترین" راه صادرات گاز ترکمنستان به اروپا خواهد بود. بردی‌محمداف تائید کرده که تاسیس این خط لوله، به لحاظ اقتصادی و زیرساختی قابل اجراست.
اتحادیه اروپا قصد دارد با خرید گاز دریای خزر از وابستگی گازی خود به روسیه بکاهد. آذربایجان و ترکمنستان دو کشور تامین‌کننده‌ی گاز در دریای خزر از تنوع مسیرگازی استقبال کرده‌اند و درباره‌ی تاسیس خط لوله‌ی گاز در خزز نظر مساعدی دارند.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: جواد طالعی