چرا عربستان در برابر اعتراض‌ها در عراق و لبنان خاموش است؟
۱۳۹۸ آبان ۱۴, سه‌شنبه
حسن نصرالله، رهبر حزب الله لبنان، از همان آغاز به اعتراض‌ها در کشورش کمتر اهمیت قایل بود. او توضیح داده است که تظاهرات ضد حکومت با چنین ابعادی از خود لبنان منشاء نمی گیرد. به این ترتیب او دلایل این اعتراضات را در خارج جستجو می کند.
نصرالله چند روز بعد از آغاز اعتراض ها گفت که سازمانش اطلاعاتی به دست آورده است مبنی بر این که "تلاش هایی برای سوق دادن لبنان به یک جنگ داخلی جریان دارد." او ایالات متحده امریکا و اسرائیل را در عقب این اعتراض ها می بیند.
آیت الله خامنه ای، رهبر دینی ایران، نیز دیدگاه مشابه دارد. او توضیح داد: "سازمان های استخباراتی غربی با حمایت مالی قدرت های منطقوی در منطقه ناآرامی ایجاد می کنند. من به لبنان و عراق توصیه می کنم که به صورت قاطعانه در برابر این بی ثبات سازی ها عمل کنند."
آشفتگی در منطقه
اظهارات هر دو سیاستمدار بر دو نکته دلالت دارد: نخست این که آنها این اعتراض ها را یک تهدید جدی می بینند. دوم این که ممکن است تظاهرات در عراق و لبنان حرکت های کاملاً ملی باشند، اما بالقوه تاثیراتی فرامرزی نیز خواهد داشت.
منظور آیت الله خامنه ای از کاربرد اصطلاح "قدرت های منطقوی" دولت های خلیج، به خصوص عربستان سعودی و امارات متحده عربی، دو رقیب ایران در منطقه است.
این دو کشور تاهنوز از اظهارنظر علنی در مورد این اعتراض‌ها خودداری کرده اند. در این مورد دلایل قابل فهمی وجود دارد. در عراق حدود ۷۰ درصد و در لبنان حدود ۵۰ در صد جمعیت کشور شیعه هستند. این دو کشور در برابر اظهارات دولت های خلیج که در مجموع سنی مذهب هستند، ممکن است به صورت بسیار حساس واکنش نشان دهند.
این در حالی است که اعتراض ها در هر دو کشور عراق و لبنان برای نخستین بار فراتر از مرزهای اعتقادات مذهبی صورت می گیرد. تظاهرکنندگان که شامل سنی ها و شیعیان می شوند، از وضعیت نابسامان اجتماعی و فساد اداری به خشم آمده اند.
خویشتنداری عربستان سعودی
احتمالاً عربستان سعودی نمی خواهد روابط متشنج با ایران را بیشتر از این پرتنش کند. چنانچه ترکی بن فیصل، سفیر پیشین عربستان سعودی در واشنگتن، در گفتگو با مجله انترنتی "ال‌مانیتور" گفته است که کشورش در ارتباط با جنگ یمن منتظر علامتی از سوی تهران است.
ترکی بن فیصل افزوده است که چانس هایی برای یافتن یک راه حل دپلوماتیک در جنگ یمن وجود دارد، "اما ما تا به حال هیچ نشانه حسن نیت [از سوی ایران] ندیده ایم. برعکس این ایران است که با دخالت هایش نآرامی را در عراق، سوریه، لبنان و فلسطین دامن می‌زند."
عربستان سعودی تلاش می‌کند نفوذش را به صورت زیرکانه تثبیت کند. مثلاً این کشور اخیراً حمایت مالی‌اش را از رفیق الحریری، نحست وزیر لبنان که در این میان کناره‌گیری کرده است، پس گرفت تا به این وسیله به صورت غیرمستقیم حزب الله را تضعیف کند.
مجله لبنانی "دیلی استار" در این باره به نقل از شفیق غبره، دانشمند علوم سیاسی از دانشگاه کویت نوشته است: "اگر کسی به لبنان کمک کند، به حزب الله کمک کرده است." و ظاهراَ حکومت ریاض سعی می کند تا حد ممکن از چنین کمکی صرف نظر کند.
سمیع نادر از مرکز تحقیقاتی «انستیتوت شام» در بیروت می‌گوید: «آنچه فعلاَ اتفاق می‌افتد برای عربستان سعودی و دیگر کشورهایی که در جنگ نیابتی با ایران قرار دارند، یک تحفه آسمانی است. واضح است که حزب الله بزرگ‌ترین بازنده این وضعیت است.«
کرستن کنیپ/ ح. م.