"طالبان افغانی و طالبان پاکستانی دو شاخه یک درخت اند"

او در اين نوشته اش خواسته است تا فرق ميان طالبان امروز و سالهاي 90 ميلادي را روشن ساخته و در مورد ساختار هاي سياسي، نظامي و اقتصادي اين گروه معلومات بدهد. داکتر سيد موسي صميمي، سر دبير بخش افغانستان راديو دويچه وله صداي آلمان گفت و شنودي اختصاصي با پرفيسور انتونيو جوستوزي انجام داده است که در اينجا متن کامل آن تقديم ميگردد.

دويچه وله: آقاي پرفيسور انتونيو جوستوزي، ارزيابي شما از ساختار و فعاليت هاي گروه امروزي طالبان چه است؟

جوستوزي: تغييرات زيادي درگروه رهبري طالبان نيامده است. آنانيکه در گذشته مسووليت رهبري را به عهده داشتند، امروز هم تصميم گيرندگان اصلي ميباشند. اما چيزي که تغيير کرده است اين است که طالبان ديگر آن نيروي چريکي نيستند که در سالهاي 90 ميلادي براي تصرف کابل ميجنگيدند. ساختار فرماندهي طالبان تغيير کرده است.

فرماندهان محلي طالبان از آزادي هاي بيشتر در تصميم گيري هاي خود برخوردار ميباشند. آنها حالا امکان اينرا دارند تا بنابر تغيير اوضاع در منطقه و روند جنگ تا حد زيادي مستقلانه عمل بکنند. به اين اساس اين قوماندانان ميتوانند در مناطق تحت نفوذ شان اوضاع را وخيمتر بسازند و افراطي ترفعاليت بکنند.

بخش اساسي طالبان بعد از اينکه از قدرت کنار زده شدند در پاکستان جاگزين شدند و از آنجا توانستند که با گرد آوري تقريبا ً 1000 جنگجو، بيشتر طالبان پاکستاني بدور خود فعاليت هاي خود را دوباره سر و سامان بدهند. تماس هاي واحد هاي نظامي طالبان بر اساس تماس هاي فردي آغاز گرديد و هنوز هم به همين شکل است.

طالبان فاقد يک ساختار حزبي واحد اند که بتواند فعالين سياسي خود را براي کنترول فرماندهان نظامي اش به مناطق مختلف بفرستد. برخلاف طالبان، حزب اسلامي گلبدين حکمتيار از ساختار هاي فرماندهي و سازماندهي منسجم برخوردار ميباشد.

دويچه وله: گروه طالبان در آغاز گروهي بود که پشتونها در آن مسلط بودند. حالا وضع به چه شکل است؟

جوستوزي: هنوز هم وضع به همين شکل است که 90 تا 95 در صد طالبان را پشتونها تشکيل ميدهند. البته قابل ياد آوريست که در اين روند هم تغييرات کوچک رونما شده است. بطور مثال در برخي از مناطق هرات با طالباني بر ميخوريم که مربوط به اقوام تاجيک و يا ازبک ميباشند. البته اين افراد هم در مدارس پاکستان درس گرفته اند و حال در افغانستان فعاليت دارند. در پهلوي اينها، نيروهاي ديگر نيز که گویا از حکومت ناراضی اند، مانند برخي از فرمانده هان سابق حزب جمعيت اسلامي، با طالبان همسنگر شده اند. به همين شکل برخي از گروه ها و افراد ابن الوقت که گزينهء ديگر براي خود نمي بينند، به طالبان پيوسته اند.

دويچه وله: شما در مورد ساختار مذهبي طالبان چه فکر ميکنيد. ايديولوژي مراکز ديني ديوبند در بين طالبان تا چه حد طرفدار دارد و نفوذ وهابيت در اين گروه تا چه اندازه است؟

جوستوزي: به نظر من کمتر طالب در افغانستان پيدا خواهد شد که خود را پيرو مکاتب فکري ديوبند معرفي کند. با وجود اينکه تعداد زياد از طالبان در مدارس ديني ديوبند تعليم يافته اند، با آنهم استعمال واژهء ديوبند در رابطه با طالبان هنوز هم در افغانستان رايج نشده است. به همين شکل طالبان از اينکه خود را پيرو مذهب وهابيت معرفي کنند، شديدا ً خود داري ميورزند.

دويچه وله: در رابطه با نفوذ روش سلفيه در بين طالبان چه نظر داريد؟

جوستوزي: در منا طق شرقي کنر آن شاخهء از طالبان از نفوذ زياد برخوردار اند که مربوط به پيروان روش سلفيه ميباشند.

دويچه وله: ما حالا به يک موضوع ديگر ميرسيم و آن اينکه نقش حکومت پاکستان در رابطه با طالبان به چه شکل ميباشد. در اين جا يک تناقض در سياست هاي پاکستان در قبال طالبان به چشم ميخورد: از يکسو گزارش هاي موجود است که حکومت پاکستان، بخصوص سازمان استخباراتي ارتش اين کشور، از طالبان پيشتيباني ميکنند و از طرف ديگر ديده ميشود که حکومت پاکستان با طالبان در بسا مناطق اين کشوراز جمله نواحي سرحدي، وزيرستان جنوبي و شمالي با طالبان در گير در جنگ ميباشند. شما نقش حکومت پاکستان را در اينجا چگونه ارزيابي ميکنيد؟

جوستوزي: به باور من گروه هاي جداگانه اي بنام طالبان افغاني و پاکستاني وجود ندارند. هردو گروه شاخه هاي جداگانهء يک تنهء واحد ميباشند. آنانيکه در افغانستان ميجنگند بدور ملا عمر جمع شده اند و آنانيکه در پاکستان فعاليت دارند رهبران خود را دارند.

ملا عمر شخصا ً طرفدار جنگ در پاکستان نيست و خواهان اين است تا محور جنگ در افغانستان باشد. ملا عمر از جنگ طالبان در پاکستان پشتيباني نميکند و اين موضوع را در اولويت هاي سياسي اش قرار نداده است.

دويچه وله: حکومت جديد ايالات متحده امريکا تصميم گرفته است تا جهت مقابله با شورشيان سربازان بيشتر به افغانستان بفرستد. نظر شما در اين رابطه چيست؟

موضوع اساسي در اينجا اين نيست که امريکا سربازان بيشتر به افغانستان ميفرستد. موضوع عمده در اين است که اين سربازان چه نقش در جنگ عليه طالبان ايفاء خواهند کرد. ما ميدانيم که سربازان بيشتر به معني قربانيان بيشتر نيز ميباشد. از سوي ديگر طالبان تا به حال هميشه توانايي اينرا داشته اند تا تاکتيکهاي نظامي خود را در برخورد با نيرو هاي بين المللي بنابر اقتضاي جنگ تغيير بدهند.

از طرف ديگر پرسش حالا در اين است که آيا تعداد سربازان پياده در افغانستان افزايش مييابد يا خير؟ در حال حاضر تنها 12 در صد نيرو هاي امريکايي، يعني در حدود 3000 سرباز، مربوط به نيرو هاي پياده ميباشند. در عين حال بايد به يک نکتهء ديگر نيز اشاره کرد و آن اينکه نيروهاي نظامي امريکا در افغانستان نيروهاي پابرجا يعني تصرف کننده يک منطقه نيستند. بطور مثال ارتش هندوستان در مناطق مختلف کشميربراي تامين امنيت مستقر ميباشد و تنها وظيفهء تقابل با تهاجم را ندارد. اما وضع در افغانستان به اين شکل نيست. به اين اساس افزايش نيرو هاي نظامي به تنهايي علاج مشکلات امنيتي نخواهد بود.

دویچه ویله: از اینکه با ما صحبت کردید از شما یک جهان سپاس.