ایمن مازیک: بدتر از اینها را انتظار داشتم
۱۳۹۸ تیر ۲۱, جمعه
دویچه وله: به گفته شعبه دیدبان ادیان بنیاد "برتلسمن" اسلام هراسی در آلمان گسترش یافته است. در این کشور اسلام را دین جهانی نمی دانند، بلکه ادیولوژی سیاسی می خوانند. به نظر شما این وضع از کجا سرچشمه گرفته است؟
ایمن مازیک: این یکی از نتایج مباحث یکی دو دهه اخیر در مورد اسلام است. اینجا بحث الهیات نیز مطرح است: مثلا اصطلاح اسلام گرایی مردم را به این مسیر می کشاند. اما تبلیغات منفی راستگرایان افراطی و عوامگرایان دست راستی نیز باعث این وضع شده اند، چون آنها می گویند اسلام یک دین نه، بلکه یک ایدیولوژی سیاسی است. این مباحث طبعا باعث ایجاد یک چهره جهانی خاص از اسلام می شود. چیزی که همیشه می بینیم این است که ۹۹.۹ درصد مسلمانان جهان با اعتقاد به اسلام، آنطوری که ما آن را می شناسیم زندگی می کنند. اینجا یک اقلیت هم هستند که به طور مداوم خبرساز اند.
شما همین حالابه داخل اسلام اشاره ای داشتید. تا چه اندازه گروه های تروریستی مثل داعش یا "دولت اسلامی" به خاطر ایجاد چنین تصویری از اسلام مسئول هستند؟
متاسفانه آنها کلیدواژه این موضع گیری های موجود هستند. اشتباهی که همواره صورت می گیرد این است که در این مبحث واقعا تفکیکی بین افراط گرایی و دین وجود ندارد. همواره همه به یک چشم دیده می شوند.
منظورتان از دید رسانه ها و سیاست است؟
تنها رسانه ها و سیاست نیستند. کل بحث چنین است. من از علم دفاع می کنم، اما اینجا بروشورهای شبه علمی مطرح هستند. اما در اصل، علم کاملا متفاوت است. به این خاطر این کدام سرزنش رسانه ها نیست، بلکه یک انتقاد از کل مبحث می باشد.
اما به نظر شما رسانه ها اینجا چه نقشی دارند؟ نحوه گزارش دهی شان در مورد مهاجرت و پناهندگی چقدر تاثیرگذار بوده است؟
یک تمرکز دائمی بالای اسلام وجود دارد. نوعی تمایل وجود دارد که در قدم اول اسلام را دلیل برخی مشکلات انکشافی معرفی کنند. به سرعت اسلام دلیل می شود. خواست من این نیست که اسلام را به عنوان دین از همه زمینه ها بیرون بکشیم. به این معنی هم نیست که گفته شود، این با اسلام ربطی ندارد.
دادخواست من این است: در فضایی که مشکلات و تحولات نامطلوب، دین معمولا مورد سواستفاده قرار می گیرد، اما تنها عامل نیست. مسائل فرهنگی، جامعه شناختی، اقتصادی و دیگر جنبه ها در ارائه مشکلات خاص نقش دارند. این مسائل معمولا در زمینه مهاجرت، پناهندگان، آوارگان، اسلام یا مسلمانان در نظر گرفته نمی شود. این همه در نهایت منجر به محدود شدن گفتمان می گردد.
معاینه یا تحقیق بنیاد "برتلسمن" در زمینه مدارای دینی کاستی دارد. مهمتر از همه، اسلام زمان دشواری دارد و حدود ۵۰ درصد از جمعیت آلمان آن را منفی می داند؛ اما برای ۵۰ درصد دیگر جمعیت چنین نیست. پس این مطالعه چقدر معنی دارد؟
به نظر می توان خیلی چیزهایش را مثبت دید. نمی خواهم بدبین و کوته نظر به نظر برسم؛ وقتی که می گویم با این گفتمان عمیق، من واقعا به شکل مثبت هیجان زده شدم که ۵۰ درصد جامعه آلمان اسلام را منفی نمی بینند. به نظرم برآمدش این است که ستون اجتماعی یا همان روابط بین فردی منصفانه خوب عمل می کنند. من انتظار بدتر از این را داشتم. بعد اینکه ما در مورد یک گفتمان مستمر صحبت می کنیم، و برای این ۵۰ درصد یک نتیجه خوب است. امیدوارم بهتر هم بشود، اما در حقیقت از نتیجه بدتر از این هم تعجب نمی کردم.
۵۰ درصد جمعیت در آلمان در برابر مسلمانان تردید دارند. آیا مسلمانان تاثیرات چنین وضعی را در جامعه حس می کنند؟
تاثیرات بسیار بزرگی وجود دارد. آنها باید فقط به اعداد نگاه کنند. ما از سال ۲۰۱۷ حملات دشمنانه با اسلام بالای مسلمانان و مراکزشان را می شماریم. در سال ۲۰۱۷ شمار این حملات به بیش از یک هزار حمله رسیده بود. در سال گذشته تقریبا حملات کمتری شده بود. حملاتی که به وسیله آنان به مردم آسیب روحی می رسد، بیشتر شده اند. حملات خشونت آمیزتر شده اند.
تعداد موارد گزارش نشده بسیار بیشتر است، زیرا پولیس و قوه قضائیه هنوز بر این موضوع حساس نیستند و آموزش کافی ندیده اند. بسیاری از مسلمانان نیز شکایات جنایی را مطرح نمی کنند.
این مدرکی است که اسلام و مسلمان ستیزی بسیار رشد کرده است. ما تقریبا هفته وار از حملات بر مساجد و یا هتک حرمت شاکی هستیم. سطح خشم جامعه نیز به مرزهایش رسیده است؛ که قطعاً باید در این مبحث مطرح باشد.
چطور می توانید انجمن های اسلامی را به صورت قوی تر برای بهبود دیدگاه اجتماعی نسبت به اسلام و مسلمانان فعال کنید؟
ما می توانیم حتی خیلی بهتر از آنچه ما انجام می دهیم عمل کنیم. مثلا پروژه هایی مانند روز دروازه های باز مساجد یا پروژه هایی که از مردم محله ها دعوت می کنند در مساجد صحبت کنند و یا کمپاین های که ما به عنوان شورای مرکزی سال هاست که پیش می بریم. حتی وقتی که تظاهرات و راهپیمایی های برای تنوع اجتماعی و حفظ دموکراسی و آزادی برگزار می شوند، ماهم اشتراک کنیم. ما باید به فکر گسترش همه کارها و فعالیت هایمان باشیم که انجام می دهیم. من آرزو می کنم که همه ما، از جمله خودمان، برای ایجاد تعامل بیشتر، حضور بیشتر و ابتکار بیشتر تلاش کنیم.
در این مورد نظرتان چیست که همواره گفته می شود که مسلمانان باید از حملات تروریستی فاصله بگیرند؟
ما همیشه در یک رابطه پرتنش هستیم. می دانیم که اگر خودمان را ثابت کنیم، این اعمال را تقبیح و محکوم کنیم، به افرادی دست می یابیم که هرگز نمی فهمیدند که اسلام یا مسلمانان موضعی بسیار روشن در مورد تروریسم، بمب گذاری، انتحاری و افراط گرایی داشته اند.
این خطر همیشه وجود دارد که انسان همیشه مجبور باشد خودش را توجیه و ثابت کند، با وجود اینکه قبلا این کار را موفقانه انجام داده است. این هم به مبحث و گفتمان ربط دارد. به وضاحت در گفتمان ها یک تفکیک میان دین و افراط گرایی وجود ندارد و این به بحث بی اعتمادی می انجامد.
ایمن مازیک رئیس شورای مرکزی مسلمانان در آلمان است.
این مصاحبه را دیانا هودلی انجام داده است.
ترجمه: ر.ش
ویرایش: ص.ا