آیساف در افغانستان؛ ماموریت طولانی نیروهای بین المللی

پس از حدود 13 سال، با تحویل سال عملیات «نیروهای بین المللی همکاری امنیتی» یا آیساف در افغانستان پایان می یابد. از چندین ماه به اینسو کشورهایی که سرباز فرستاده بودند، در سرتاسر این کشور اردوگاه های خود را بر می چینند. در این میان بخش اعظم سربازان و تسلیحات شان دوباره به کشورهای اصلی شان برگردانده می شوند.

مسأله با حملات 11 سپتمبر در ایالات متحده امریکا شروع شد. فقط چند هفته پس از حملات تروریستی 11 سپتمبر 2001 در ایالات متحده، حکومت امریکا به افغانستان لشکر کشید. پس از سرنگونی رژیم طالبان که از نزدیک با طراح و عامل این حلمه یعنی اسامه بن لادن همکاری داشت، عملیات آیساف در دسمبر سال 2001 در کابل آغاز شد. بعدها ساحه عملیات زیرفرماندهی ناتو در تمام افغانستان توسعه یافت. در اوج این عملیات شمار سربازان 50 ملیتی که در سرزمین کوهپایه های هندوکش مستقر بود، به بیشتر از 130 هزار نفر رسید. در پایان این طولانی ترین و درعین زمان پرتلفات ترین علمیات در تأریخ ناتو، سؤال موفقیت و یا شکست مطرح می باشد.

2001 سال انتظارات بسیار زیاد؛ 2014 سال خوشبینی های محتاطانه

این عملیات بر اساس یک مجوز سازمان ملل متحد صورت گرفت و اهداف بلند پروازانه ای را دنبال می کرد که عبارت بودند از: تلاش برای تأمین ثبات، حمایت از بازسازی افغانستان و پیشرفت گام به گام دموکراسی در این کشور. علاوه بر این این سربازان می بایست مانع آن گردند که این کشور دوباره منطقه عقب نشینی تروریست های بین المللی گردد.

اندکی پیش از خروج، ینس ستولتنبرگ دبیرکل ناتو به نیروهای جنگی گفت «ما به آنچه می خواستیم، رسیده ایم». البته هنوز هم چالش هایی وجود دارند، اما «کشورهای ما امن تر اند و افغانستان قوی تر است».

اما از مدت ها به اینسو کسی از جناح این اتحادیه نظامی از پیروزی سخن به میان نیاورده است. با اینهم مورد برای خوشبینی محتاطانه وجود دارد. به نحوی که رهبری و اردوگاه های آموزشی القاعده از افغانستان گم شده اند. اسامه بن لادن شخصیت رهبری کنند این شبکه تروریستی در ماه می 2011 توسط نیروهای ویژه ایالات متحده امریکا در پاکستان کشته شد. انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان را نیز از جمله پیروزها می توان به شمار آورد. برای نخستین بار پس از سقوط رژیم طالبان در سال 2001 انتقال دموکراتیک قدرت موفق گردید. به عین ترتیب می توان از پیشرفت هایی در ایجاد نهادهای دولتی، در بخش زیرساخت ها، سیستم تعلیم وتربیت و صحت و اقتصاد نام برد.

شمار نیروهای امنیتی افغانستان که 350 هزار نفر تعیین شده بود، تکمیل گردیده است. به تدریج مسئولیت های امنیتی از سربازان خارجی را نیروهای امنیتی ملی افغانستان به عهده گرفتند. طالبان و سایر شورشیان، به خصوص پس از افزایش شمار سربازان با اعزام نیروهای امریکایی در سال 2009، به طور متنابهی دچار تلفات گردیدند.

اما آن ها ضربات نظامی قاطع وارد نکردند. حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان قبلاً در ماه اکتوبر 2013 گفت که "این کشور امن نیست". همچنان اندکی پیش از خروج بخش اصلی نیروهای جنگی بین المللی گزارش هایی از سوءقصدها و حملات روزمره بر سربازان و پولیس های افغانستان، این کشور را تکان داد.

«جنگ هنوز پایان نیافته است»

توماس روتیگ، مدیر "شبکه تحلیلگران افغانستان" به این نظر است که «عملیات آیساف معضل اصلی در افغانستان را حل نکرد». او افزود: «جنگ هنوز پایان نیافته است. سرکوب طالبان ناکام شده است و شورشیان در تمام کشور خود را گسترده اند و میزان اِعمال خشونت در افغانستان از سال 2010 به اینسو به پیمانه ای رسیده است که نسبت به سال های قبلی اش بیشتر می باشد».

در جریان این عملیات بین المللی بیش از 3400 سرباز ائتلاف بین المللی جان های شان را از دست داده اند که از آنجمله 55 تن آن ها آلمانی می باشند. پس از به دوش گرفتن مسئولیت های امنیتی، شمار تلفات نیروهای امنیتی افغانستان پیوسته در حال افزایش است. تنها در همین سال جاری تا اواسط ماه نوامبر حدود 6 هزار پولیس و سرباز اردوی ملی افغانستان کشته شده اند.

علاوه بر این شمار تلفات افراد ملکی در افغانستان بلند رفته است. در سال گذشته ده ها هزار مرد، زن و طفل در جنگ ها بین سربازان و شورشیان و همچنان سوءقصد ها و حملات انتحاری کشته و یا زخمی گردیده اند. ملل متحد بر این نظر است که تنها در سال 2014 بیش از 10 هزار ملکی قربانی شده اند. تا 30 نومبر 3188 ملکی کشته شده و 6420 تن دیگر شان زخمی گردیده اند. مسئول سه چهارم قربانیان شورشیان اند.

از نظر روتیگ، در مسئولیت شمار این قربانیان ستراتژی غربی ها دایر بر ایجاد تیم های منطقه یی بازسازی یا به اصطلاح تیم های بازسازی ولایتی نیز شریک اند. قرار براین بود که مددگار بازسازی نظامی در ولایات نیز حضور بین المللی را به نمایش بگذارند و ادارات محلی را به طور مثال در بخش های حفر چاه ها و احداث جاده ها حمایت کنند و همچنان برای حمایت خود شان تلاش کنند. روتیگ می گوید: «این خلط وظایف ملکی و نظامی نیز یک دلیل آنست که چرا آیساف ناکام گردید». او علاوه می کند «طالبان به دلیل کاهش تفاوت بین این دو، بازهم بهانه ای یافتند تا مددگاران ملکی را مورد حمله قرار دهند».

آینده نامعلوم؟

پس از آنکه بخش اعظم نیروهای بین المللی این کشور را ترک گویند چه باقی خواهد ماند؟ در شاخص سالانه دولت های ناکام موسسه تحقیقاتی امریکایی موسوم به "فند فار پیس"، افغانستان در سطح جهانی مقام هفتم را دارد. طبق گزارش موسسه شفافیت بین المللی افغانستان از جمله فاسدترین کشورهای جهان به شمار می رود. علاوه بر این افغانستان بزرگترین کشور تولید کننده تریاک است. اخیراً "بی ان دی" یا سازمان استخبارات خارجی آلمان فدرال از پیامدهای خطرناک تولید تریاک برای امنیت و اقتصاد افغانستان هشدار داده است. در یک تحلیل "بی ان دی" یا دستگاه استخبارات خارجی آلمان فدرال گفته می شود: «با پول هایی که به دست می آیند، شبکه حامیان و گروه های مختلف مسلح و در اینجا به طور خاص طالبان تمویل می گردند، همچنان فساد در کشور به طور گسترده ای تقویت می گردد».

اینکه طالبان پس از پایان علمیات آیساف دوباره بتوانند ساحۀ کنترول شان را در تمام مناطق پهن کنند، ایجاب انتظار را می کند. با توجه به وضع امنیتی شکنند و در تحت فساد گسترده، ترس های در مورد ثبات این کشور وجود دارد. نزد بسیاری از نظامیان و سیاستمداران با توجه به اوضاع عراق این نگرانی وجود دارد. زیرا عراق بعد از خروج نیروهای امریکایی به اغتشاش فروغلتید و اردویش در برابر پیشروی ملیشه های سازمان تروریستی "دولت اسلامی" یا داعش فقط توانست کار اندکی انجام دهد.

آیساف مأموریت حمایت قاطع را دنبال می کند

با ماموریت بعدی آیساف به نام "حمایت قاطع"، کشورهای که به افغانستان سرباز می فرستند به تحکیم پیشرفت ها امیدوار می باشند. قرار است 12 هزار سرباز خارجی در چهارچوب مشورت و آموزش دادن به نیروهای امنیتی افغانستان کار کنند که این رقم شامل 850 سرباز آلمانی نیز است. از این جمله 9 هزار نفر شان امریکایی اند. در حلقه های ناتو گفته می شود وقتی که آدم به صف دوم عقب می نشیند، توجیه طالبان نیز از بین می رود که مدعی اند افراد ملکی مورد حمله قرار می گیرند.

برید جنرال جوزف اندرسن در روزنامه امریکای "نیویارک تایمز" گفته است که برای یک آینده نزدیک نه خوشبین است نه بدبین. او گفت: «حقیقت اینست که در آینده ما در مناطق اندکی با پرسونل کمتر حضور می داشته باشیم، و از قرار معلوم این نگران کننده است».