گفتگوبا عزيزالرحمن رفعيي رييس مجتمع جامعه مدني افغانستان

انتخابات در افغانستان و برگزاري آن در زمان تعيين شده ي آن موضوعيست که در چند ماه اخيرمورد بحث هاي جديي در مجامع سياسي افغانستان قرار گرفت.

سرانجام دولت افغانستان انتخابات را به به عقب انداختن روز انتخابات اعلام نمود که در بيستم ماه اوگست سال 2009 ميلادي برگزار خواهد شد.

صاحب نظران سياسي و کارشناسان امورسياسي افغانستان در اين باب ديدگاه هاي مختلفي دارند.

اين موضوع را درابعاد مختلف بويژه ازمنظرجامعه مدني با آقايعزيزالرحمن رفعيي رييس مجتمع جامعه مدني افغانستان بحث گرفته ايم:

دويچه وله: آقاي رفعيي اين روزها بحث انتخابات آينده رياست جمهورافغانستان يکي ازداغ ترين مباحث محافل سياسي اجتماعي داخل وبيرون ازکشوراست. اگرازجنبه هاي سياسي بگذريم ازديد جامعه مدني آيا براي يک انتخابات سالم در افغانستان، شرايط مساعد است؟

آقاي رفعيي: شايد يک انتخابات بسياردقيق و آنچه که شما مي گوييد، انتخاباتي که واقعأ آزاد باشد و عادلانه باشد، درهيچ کشور و درهيچ نقطه از جهان امکان نداشته باشد.

اما تلاش ما اينست که بتوانيم يک انتخابات حد اقل قابل قبول دايرنمايي. در تمام جهان اين پروسه به همين شکل امتحان مي شود .

من مي خواهم خدمت شما عرض بکنم، براي انتخابات افغانستان که اين باردوم آنست که با همچو يک آجندا و همچو به اصطلاح سوژه دگر گون با انتخابات گذشته افغانستان - گرچه گفته مي شود که در افغانستان معمولأ از ساليان متمادي دوام داشته،اما اعتقاد من اينست که با همچو يک محتوايي

در افغانستان - هيچگاهي يک انتخابات دقيق صورت نگرفته است که اين بسيار يک خصيصه مجزا يا مختص به خود اين انتخابات است .

به باور من اگر به شکل رويايي فکر نماييم و يا هم به شکل بسيار عميق بدان بيانديشيم، شايد هيچ امکان نداشته باشد که ما انتخابات را داير نماييم .

اما انتخابات شايسته براي مردم افغانستان براي نظامي که فعلأ در افغانستان محکوم است، با توجه به همين محدوديت هايي که ما داريم، بدون شک ما مي توانيم اين انتخابات را تدويربکنيم.

اين انتخابات بيشتر به اراده مردم افغانستان ارتباط مي گيرد ،يعني اين که آيا مردم افغانستان وآقعأ مي خواهند در اين انتخابات سهيم باشند يا خير.

يعني بيشتر از همه اراده خود مردم افغانستان مطرح است ، مثلأ در انتخابات گذشته که مردم افغانستان اراده کرده بودند ، ما هم به بسيار وضاحت ديديم که مردم به پاي صندوق ها آمدند و رأي دادند.

اين که اشتباه کردند يا خير؛ بحث جداگانه اييست. و اما اين که مردم واقعأ آمدند،يا اشتراک کردند و سهم خودرا ادا کردند و در نهايت رسالت اجتماعي خويش را ادا کردند بحثي است جدا.

اما من اميدوارم که اينبار مردم افغانستان واقعأ پشت صندوق هاي رأ ي با يک اعتقاد و با يک تعهد بروند .

من در هيچ کشوري از جهان تجربه ندارم که مردم همه واقعأ آمده باشند با يک اراده و با يک پشتيباني بسيار قوي رأي داده باشند .

به باور من اگراز ده فيصدتا چهل درصد مردم افغانستان در اين انتخابات شرکت نمايند پيروزي بسيار بزرگي براي مردم افغانستان خواهد بود. من خودم بسيار سخت خوشبين به اشتراک مردم در اين انتخابات هستم .

دويچه وله: آقاي رفعيي شما به نکته اي بسيار جالبي اشاره کرديد، طبعيي است که ما نمي توانيم با رويا ها جامعه ي واقعي را بسازيم و اين رويا ها و خواسته ها مي توانند در ميان کتاب ها باشند، اما آيا شرايط خود افغانستان هم شرايط لازم براي حد اقل يک انتخابات سالم، است؟ در حالي ه در جنوب جنگ است و همچنان حملات انتحاري باعث ترس مي شود که مردم حتا براي بيرون شدن براي کار و زندگي شان در هراس اند .

آيا شما فکر مي کنيد که شرايط حد اقل برگزاري انتخابات وجود دارد؟

آقاي رفعيي: بايد به عرض برسانم که جنگ جنوب بالاخره طرف هايي دارد و بدون شک اين انتخابات اثر گذار بر اين طرف ها است؛ يعني آنهايي که جنگ جنوب را حمايت مي کنند و آنهايي که جنگ جنوب را رد مي نمايند. فلهذا به باور من در انتخابات آينده افغانستان ، هردو طرف هم کسي که جنگ جنوب را حمايت مي کنند وهم کسي که آن را دامن مي زند و هم آنهايي که در سدد خاموش ساختن اين جنگ اند، به هردو طرف، اين انتخابات آينده حايز اهميت بسيار زياد است. بنابراين به عقيده ي من به دليل همين ويژگي و اهميتي که اين انتخابات دارد،حتمأ در يک فضاي بسيار صلح آميز سپري خواهد شد بر خلاف تصوري که در جهان از اين انتخابات ارائه مي کنند ،يعني اين که شايد جنگ در افغانستان گسترش يابد و انتخابات در افغانستان در يک شرايط ناامن برگزار گردد.

دويچه وله: آقاي رفعيي شما از انتخابات گذشته گفتيد،انتخابات گذشته افغانستان را طبعيتأ مي توان يک آغاز نوي براي افغانستان جديد نام گذاري کنيم. اما با آنهم در آن انتخابات نيز کاستي هاي وجود داشت، اما با اين توانمندي هايي که سياستمداران دارند يا افرادي که سياست را دکان ساخته اند، آيا امکان انتخابات سالمتر برگزار گردد و همچنان نهاد هاي مدني چه نقشي ميتوانند داشته باشند در برگزاري انتخابات آينده براي تحقق چنين امري؟

آقاي رفعيي: يک مشکل بسيار جدي که نهاد هاي مدني افغانستان دارند، مشکل و مسايل نوع هويت آنان است که متأسفانه ما از اين بي هويتي بسيار بد و زياد رنج مي بريم.

و اين بي هويتي نه تنها به دليل مشکلات مادي و مالي است، بلکه از نقطه نظر محتواي اصلي خود دردرک جامعه مدني افغانستان هم است.

نمي خواهم زياد در اين مورد صحبت نمايم ، زيرا يک روحيه به نوع بدبينانه ارائه نشود. ولي اعتقاد من اين است که جامعه ي مدني افغانستان و نه تنها جامعه مدني افغانستان بلکه جامعه مدني در مجموع در سطح جهان قادر نخواهد بود در يک اقتصاد بسيار ورشکسته يک رژيم سياسي ورشکسته ،دريک وضعيت بسيار نادرست اجتماعي و سياسي بسيار خوب بتواند بدرخشد.

جامعه مدني زماني توان درخشش خوب را دارد که يک نظام قانونمند باشد، يک نظامي که بتواند يک وضع اقتصادي حد اقل قابل قبول را براي مردم خود مهيا بسازد، خوبتر و بهتر رشد کند، دومدارتر قويتر و پايدار تر رشد نمايد.

اما به همانگونه که دولت ما دستش به گدايي به خاطر پول دراز است ، جامعه مدني ما نيز به خاطر پول دستش به گدايي دراز است .

بناءً ميتوان گفت که ما جامعه ي مدني وابسته ي داريم که در دل نظام تقريبأ وابسته رشد مي کند .

ما متأسفانه نهاد هاي اقتصادي و اجتماعي خود ما را نداريم که به آنها اتکا نماييم و به خاطر منافع و آرمان هاي ملي که در صدر اجنداي جامعه ي مدني بايد مطرح باشد کار نماييم .

متأسفانه وضعيت چون به اين منوال روان است ما هم جزء از قافله "برو، برو" هستيم که نمي دانيم سرنوشت ما را به کجا خواهد برد . اما با وجود همه در انتخابات آينده بايد سهم ما بسيار برازنده باشد .

متأسفانه از نهاد هاي گوناگون ملي و بين المللي مي شنويم که حتي توقع ندارند اين که جامعه ي مدني در اين پروسه شامل گردد که البته اين امر بسيار درد ناک است و سرانجام خود آنها نيز اعتراف مي کنند که متأسفانه کاري را که ما بايد انجام مي داديم در آن موفق نشديم زيرا جامعه مدني افغانستان با ما همراه نبود .

واقعأ هم اين موضوع بسيار دقيق است که نهاد مدني و جامعه مدني افغانستان توانايي هايي بسيار خوبي دارند اما آنچه که ندارند استقلال است و آزادي و استقلاليت مالي آنان است و استقلاليت تفکر آنان است .

ما ارزش هاي مدني بسيار خوب اجتماعي افغانستان را که بايد مي داشتيم متأسفانه فعلأ نداريم و درک جامعه مدني افغانستان را هم نمي توانيم .

شما مکررأ از اراکين افغانستان و اراکين بسيار قوي جامعه مدني افغانستان مي شنويد که به اين باور اند که : جامعه عنعنوي سنتي و مدني افغانستان .

که اين خود تفکراتي است به نوعي خود آنان، يعني شما وقتي جامعه ي مدني را در برابر يک جامعه عنعنوي و سنتي قرار مي دهيد به اين به آن مي ماند که آن را در واقعيت امر مي کشيد.

بناءً اين ارتباط نمي تواند به هيچ وجه تحليل شود.

متأسفانه چنين وضعيتي در جامعه مدني ما حاکم است چون جامعه مدني ما از محتوا خاليست .

به آنهايي که بايد باور داشته باشيم توجه نمي کنيم و باور نداريم. زماني که مفاد ما است و منفعت مالي و سياسي داريم، آنها را داريم و وقتي که منفعت مالي و سياسي ما کم رنگ مي شود ما آنها را متأسفانه ديگر نداريم . به همين دليل هم وجه استقلال جامعه مدني افغانستان زير سوال ميرود.

دويچه وله: آقاي رفعيي به دليل اين که وقت ما بسيار محدود و کم است، مي خواهم آخرين سوال خودرا مطرح کنم.

با توجه به اين که افغانستان در حال شکل گيري در عرصه ي ملت شدن و در عرصه ي يک دولت خوب داشتن است ،خب جامعه ي مدني همچنان ، اما در عين حالي که هر شهروند افغانستان حق نامزد شدن را دارد اما در اين ميان يا در اين جامعه هرج و مرج کنوني افغانستان افرادي هم هستند که دست شان به خون مردم آغشته است و آنها نباييست در جايي قرار بگيرند که از مردم سوء استفاده ببرند.

آيا امکانات آن مي رود که جلو چنين افرادي گرفته شود؟

آقاي رفعيي: يکي از پيشنهاد هاي ما هم در دورِ گذشته و هم اين بوده ودر حال حاضر اين است که به هر قيمتي که مي شود جلو افراد ي را که متهم هستند از شرکت در اين انتخابات بگيرند، مخصوصأ آنهايي که اسناد بسيار قوي در مورد ايشان وجود دارد.

اما البته شخص خود من به اين اعتقاد نيستم که کاري در اين مورد کرده بتوانيم. چون اربابان سياست و اربابان قدرت در افغانستان عملأ توانايي به مراتب بيشتر از همه و نسبت به مردم افغانستان دارند و در ضمن توانايي آنها نسبت به نهاد هاي مدني و حقوقي افغانستان بيشتر است.

طور مثال: وقتي در يک کشور جرم کشتن سيزده هزار انسان معادل به جرم يک ورق کاغذ پخش کردن باشد، يعني حيات سيزده هزار نفر برابر به يک ورق باشد و يا حتي سيزده هزار نفر را کشتن جرمي کمتراز يک ورق پخش کردن باشد، شما چگونه مي توانيد بر فضاي عدالت اعتماد نماييد،عدالت که پيش شرط تمام مسايل اجتماعي است. شما مي بينيد که اسدالله سروري با کشتار سيزده هزار نفر به هژده سال حبس محکوم مي شود و در برابر يک نفر که از انترنت يک ورق را پخش مي کند به بيست سال زندان محکوم مي شود. انترنت که هرکس در خانه خود و همه جا از آن استفاده کرده مي تواند .

آقاي سروري به جرم خويش، يعني کشتار سيزده هزار نفر رسمأ اعتراف کرده است از فهرست سياه حفيظ الله امين ، متأسفانه عمل وي معادل به يک ورق پخش کردن مي شود.

پس شما چه انتظار و توقعي از اين چنين يک جامعه داريد که جلو آنهايي که واقعأ دست شان به خون مردم آلوده است بتوان گرفت و همچنان جنايت کاران ديگري که به کشتار هاي جمعي متهم هستند و کشتار هاي جمعي انجام داده اند .

بسيار متأسف هستم که بايد بگويم که اميد ما در اين عرصه بسيار کم است و اميدوارهستم که مردم افغانستان در ارتباط به آينده خود خودايشان تصميم بگيرند.

دويچه وله: آقاي رفعيي سپاس و تشکرفراوان ازشما.

آقاي رفعيي: ممنونم از شما .