مالزیا؛ زنی که علیه حجاب اجباری مبارزه می‌کند

جرمش چیست؟ در مورد حجاب اختیاری و تصمیم گیری فردی در مورد نوع لباسش بحث می کند و از حجاب اجباری و آنچه مردسالاری نهادینه شده در اسلام می خواند انتقاد می نماید.

در مالیزیا که اکثریت جمعیت آن مسلمان اند، بسیاری مردم پیرو شکل معتدل دین اند و یک چادر یا روسری می پوشند که در زبان محلی به نام "تودونگ" یاد می‌شود. این نوع حجاب سر و گردن زنان را می پوشاند و اجباری نیست.

اما کارشناسان می گویند جامعه در سال های اخیر محافظه کارتر شده و امروزه بیشتر زنان مسلمان یکی از اشکال حجاب را می پوشند.

مریم که از ۹ سالگی روسری به سر گذاشته بود، می گوید در اواسط دهه سوم زندگی اش فهمید که حجاب پیش از اینکه یک نیاز شرعی باشد، به یک انتظار اجتماعی تبدیل شده و تصمیم گرفت آن را بردارد: «در تمام عمرم به من گفته شده که (پوشیدن چادر) اجباری است و اگر آن را نپوشم، گناهکار می شوم. ولی بعداً فهمیدم که این در واقع چنین نیست و احساس کردم فریب خورده ام. مثل این که چیزی در طول زندگی به شما گفته شده باشد و حالا معلوم شود که دروغ بوده است».

رفع حجاب اجباری برای مریم تصمیمی شخصی و دشوار بود. مخصوصا وقتی بدون حجاب در محضر عام حاضر شد و داستانش را در کتابی با عنوان "انتخاب کشف حجاب" چاپ کرد، با واکنش شدید و حتی تهدید به مرگ روبرو گردید.

وزیر امور مذهبی مالزیا در این مورد ابراز نگرانی کرد و مریم براساس قانون مقابله با توهین به اسلام، تحت بازجویی قرار گرفت. این کشور دارای سیستم حقوقی دوجانبه است؛ یعنی در مناطقی خاص شهروندان مسلمان تحت قوانین شرعی هستند.

مریم معتقد است که مقامات نگران بودند که او زنان دیگر را به "بی حجابی" تشویق می کند؛ اما اصرار دارد که هدفش این نیست: «من به زنان نمی گویم چگونه فكر كنند؛ از آنها می خواهم كه برخی از فرضیات و نظریه های خاصی را كه طی سال ها به آنها آموخته شده است، دوباره مرور نمایند». این بانوی ۲۸ ساله هشدار می دهد: «حتی بدون جرم انگاری قانونی، زنان وقتی می خواهند حجاب شان را بردارند، با قضاوت و جرم پنداری اجتماعی روبرو هستند». وی افزود زنانی مثل او در "زندان انتظارات اجتماعی" قرار گرفته اند.

او به مناسبت انتشار کتابش که وی آن را داستان مقاومت در برابر پدرسالاری در دین و به شکل گسترده تر در جامعه توصیف می کند، در گفتگویی به نام "زنان مالایی و بی حجابی" شرکت کرد که باعث افزایش خشم مردم علیه وی شد.

حجاب در جهان اسلام متفاوت است؛ از چادرهای کوچک که با پوشیدن آن صورت نمایان است، تا نقاب که فقط چشمان دیده می شوند و برقع که زن را کاملاً می پوشاند و تنها امکان دید از پشت پرده مشبک را ممکن می سازد.

در جوامع غربی این نوع پوشش ها در گفتمان مرتبط با آزادی بیان مذهبی و حقوق زنان بحث برانگیز هستند. فرانسه به دانش آموزان اجازه نمی دهد در مدارس حجاب داشته باشند و همراه با بلجیم، دنمارک، اتریش و هالند ممنوعیت کامل استفاده از نقاب یا برقع در محلات عمومی را عملی می سازد.

زنان مسلمان در مالزیا که بیش از ۶۰ درصد جمعیت آن مسلمان هستند، یک نوع چادر بر سر دارند که موها، گردن و روی سینه شان را می پوشاند؛ اگرچه از نظر قانونی اجباری نیست. در این کشور اقلیت های بزرگ اقوام چینی و هندی نیز زندگی می کنند.

مریم تنها نیست

وقتی حجاب در مالزیا اجباری نیست، چرا اینقدر گسترده و بحث برانگیز شده است؟ منتقدان می گویند که در نسل های قبلی چنین انتظاری از زنان وجود نداشت و در نتیجه رشد افراط گرایی مذهبی است که حالا برداشتن حجاب به طور فزاینده ای غوغا به پا می کند.

مریم توسط افراد خشمگین مورد حمله قرار گرفته، اما بسیاری ها از جوانان و نسل رسانه های اجتماعی نیز گفته های وی در مورد آزادی های فردی و ایمان شخصی را به عنوان صدای زن مدرن مالزیایی مورد ستایش قرار می دهند. مریم می گوید: «زنان در این نقطه از جهان، وقتی حجاب نمی پوشند، چه بلایی سرشان می آید؟ آنها مورد هتک حرمت و آزار و اذیت قرار می گیرند».

گروه حقوقی "خواهران اسلام" در مالزیا موافقند كه زنان بدون چادر از سوی جامعه، همکاران و اعضای خانواده تحت نظارت قرار می گیرند و این تصمیم را برای شان "سخت" ساخته و آنان را "آسیب پذیر" می سازد.

مریم استدلال می کند که انتخاب او این بود که به جای ایمان به دستورات پدرسالارانه، ایمان شخصی اش به دستورات الهی را داشته باشد. وی توضیح می دهد: «من مسلمان به دنیا آمدم و هنوز هم مسلمان هستم؛ با برداشتن حجابم چیزی از مسلمان بودنم کم نشده است».

او تنها نیست؛ حتی برخی از سیاستمداران برجسته زن در مالزیا مانند رافضیه عزیز و زتی اختر عزیز رئیس سابق بانک مرکزی سر خود را نمی پوشانند و همچنین همسر یا دختر نخست وزیر سابق ماهاتیر محمد نیز این پوشش را ندارند.

در مناطق شهری، علیرغم انتقادات اجتماعی که نسبت به رهنمودهای مذهبی وجود دارند، زنان جوان لنگی (عمامه) و سایر پوشش های "مُدل دار" را استفاده می کنند.

سارا، مشاور یک شرکت مالی است. وی برای جلوگیری از ناراحتی خانواده اش نام مستعار داد. او نیز دیگر چادر نمی پوشد و معتقد است این انتظاری پدرسالارانه است: «مردان مالایی به ویژه در سطح معتبر، به نوعی این طرز فکر را دارند که زنان مالایی باید به روشی خاص ظاهر شوند، اما این بدان معنا نیست که زنانی که حجاب تودونگ می پوشند بهتر هستند».

مقامات مذهبی هنوز تحقیقات شان را در مورد مریم مختومه اعلام نکرده اند، به این معنی که احتمال اقدامات بعدی علیه وی همچنان وجود دارد. اما مریم از تصمیمش برای رفع حجاب و بحث در زمینه آزادی های فردی پیشمان نیست و می گوید: «جامعه باید بیدار شود».

Rsh/AF (AFP)