روز جهانی زبان مادری؛ شکایت از «تبعیض» زبانی طالبان

از روز جهانی زبان مادری  امسال در حالی تجلیل می‌شود که فعالیت‌های مرتبط با زبان و کتابت در افغانستان زیر کنترول طالبان، مانند بسیاری عرصه‌های دیگر، شدیداً کمرنگ شده است.

در افغانستان نه تنها از محافل و برنامه‌های ارتقای زبان مادری خبری نیست، بلکه دختران بالاتر از صنف ششم اجازه مکتب رفتن ندارند و از کیفیت تدرس در مکتب‌های پسرانه نیز شکایت‌های زیادی وجود دارد.

افغانستان یکی از کشورهای است که تعداد زیادی از زبان‌های بومی و محلی در آن تکلم می‌شود. اما کثرت زبانی در این کشور به جای این که به عنوان یک سرمایه فرهنگی نگریسته شود، همواره مایه تنش سیاسی-قومی بوده است.

دری و پشتو زبان‌های ملی افغانستان بوده اند، اما از زمان تصرف قدرت توسط طالبان ، نویسندگان و دست‌اندرکاران حوزه ادبیات از «تبعیض» حاکمان فعلی در برابر زبان دری شکایت می‌کنند.

سید مسعود حسینی، نویسنده و استاد سابق ادبیات در دانشگاه هرات به دویچه وله گفت که طالبان نه تنها به رشد و تقویت زبان‌های ملی و محلی توجه ندارند، بلکه میان زبان پشتو و دری فرق قایق می‌شوند: «طالبان می‌خواهند زبان فارسی دری را از همه نهادهای فرهنگی و دولتی حذف کنند و در بیشتر از دو سال گذشته در این امر موفق نیز بوده اند که این اقدام آنان تاثیر منفی بر زبان فارسی دری می‌گذارد.»

چنین شکایت‌هایی زیاد است و عمدتاً به برداشتن اسم‌های دری از برخی لوحه‌‌ها و استفاده بیشتر از زبان پشتو در ادارات به عنوان نشانه‌های «تبعیض» طالبان در برابر این زبان اشاره می‌شود. 

حسینی می‌گوید: «طالبان هدفمند تلاش می‌کنند تا مردم افغانستان به زبان پشتو صحبت کنند و دیگر زبان‌های از جمله فارسی دری، ازبکی و غیره مورد توجه این گروه نیست.»

سخنگویان طالبان به پرسش‌های دویچه وله در این رابطه پاسخ نگفتند، اما در گذشته تاکید کرده اند که دری و پشتو زبان‌های ملی اند و هیچ گونه تبعیض زبانی وجود ندارد. سخنگویان طالبان اعلامیه‌های ادارات شان را نیز عمدتاَ به هر دو زبان نشر می‌کنند.

جاوید فرهاد، نویسنده و شاعر، نیز از آنچه «تبعیض» زبانی می‌خواند شکایت دارد و به این نکته اشاره می‌کند که زبان پارسی دری یک زبان قومی نیست و این زبان با همه داشته‌های خود متعلق به همه است.

اینستاگرام دویچه وله دری را دنبال کنید 

این شاعر علاوه نمود که هر زبان در حوزه زبانی خود جایگاه خودش را دارد و باید به آن احترام گذاشته شود: «زبان فارسی دری به عنوان زبان علمی افغانستان بوده و است و امکان ندارد که این زبان نادیده گرفته شود.»

این شاعر تاکید کرد که اگر به زبان‌های رایج این کشور به خصوص پارسی دری توجه صورت نگیرد، افغانستان با مشکل منابع در دانشگاه‌ها و دیگر نهادهای عملی و آموزشی مواجه خواهد شد.

صفحه یوتیوب دویچه وله دری را تماشا کنید

آقای فرهاد گفت که بی‌توجهی به زبان‌های ملی و بومی سبب خواهد شد که با گذشت زمان تعداد نویسندگان در این کشور کاهش پیدا کند که صدمه طولانی‌مدتی بر حوزه زبان و فرهنگ وارد خواهد کرد.

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در سال ۱۹۹۹ به‌منظور گرامی‌داشت از تنوع زبانی و تقویت زبان‌های مادری ۲۱ فبروری را به نام روز جهانی زبان مادری نامگذاری کرد.