حمله به تاسیسات نفتی عربستان؛ ایران و استراتژی تشدید اوضاع

حکومت عربستان سعودی روز چهارشنبه گذشته گفت که ایران "بدون شک" در عقب حملات بالای تاسیسات نفتی اش قرار دارد. عربستان گفته است که تحقیقات نشان داده است که راکت ها از یمن به سمت جنوب غربی شلیک نشده است، بلکه از شمال وارد شده اند. ایالات متحده امریکا نیز ایران مسئول این حملات عنوان کرده است. با این حال، شواهد واضح در مورد دست داشتن ایران در این حملات هنوز پیشکش نگردیده است.

حوثی های یمن مسئولیت این حمله را که باعث گردیده تولیدات نفت سعودی را به نصف کاهش دهد، به دوش گرفته اند. حوثی ها از چهار سال به این طرف مورد حملات هوایی عربستان سعودی قرار دارند که شمار زیادی تلفات غیرنظامی را در پی داشته است.

"تعیین حد و مرز برای امریکا"

وزارت خارجه ایران طی یک نامه رسمی به ایالات متحده امریکا، هرگونه دست داشتن در حمله به تأسیسات نفتی سعودی را رد کرده است. در نامه ای که از طریق سفارت سویس در تهران به ایالات متحده ارسال شده، آمده است: «ایران هیچ ارتباطی با این حمله ندارد.» سفارت سویس نماینده منافع دیپلماتیک ایالات متحده در ایران است. در این نامه در ادامه آمده است: «اگر اقدامی (نظامی) علیه ایران انجام شود، ما سریعاً پاسخ خواهیم داد و ابعاد آن محدود نخواهد بود.»

فرزانه روستایی، خبرنگار و متخصص مسائل نظامی در منطقه خلیج فارس در گفتگو با دویچه وله می گوید: «استراتژی ایران دقیقاً این است: اگر ایران از نظر نظامی مورد حمله قرار گیرد، تمام منطقه وارد یک جنگ گسترده می شود و تهران می خواهد از این طریق هزینه درگیری بین ایالات متحده و متحدانش در یک جانب و ایران در جانب دیگر را افزایش دهد.» خانم روستایی به این باور نیست که ایران هیچ ارتباطی با حمله به تاسیسات نفتی عربستان ندارد. او در این مورد می گوید: "این ظن نشان می دهد كه ایران در تلاش است تا از حوثی ها یا یك گروه شبه نظامی دیگر شیعه استفاده کند تا برای ایالات متحده حد و مرز تعیین کند."

در ماه می سال ۲۰۱۸ ایالات متحده امریکا به طور یک‌جانبه از توافقنامه هسته ای بین المللی خارج شد و به عنوان بخشی از استراتژی "فشار حداکثر" خود، سلسله ای از تحریم های گسترده علیه ایران را اعمال کرد. دونالد ترامپ گفته است که می خواهد ایران را وادار به توافق جدید و سخت تری كند كه شامل سیاست های منطقه ای ایران و برنامه های راکتی این کشور نیز باشد.

"آبروریزی برای عربستان سعودی"

عربستان سعودی، متحد اصلی و مهم ایالات متحده در خلیج فارس و رقیب سرسخت ایران، از سیاست ایالات متحده حمایت می کند. در عین حال، یک جنگ خطرناک قدرت برای برتری در خاورمیانه بین عربستان سعودی و ایران نیز جریان دارد. در حالی که ایران طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نمی تواند اسلحه وارد کشور کند، عربستان سعودی یکی از کشورهایی است که بیشترین هزینه تسلیحاتی را در سراسر جهان دارد.

مایکل لودرس، کارشناس خاورمیانه در مصاحبه ای با دویچه وله گفت که "عربستان سعودی مهمترین خریدار تسلیحات نظامی امریکا است و ۱۰ درصد از کل صادرات اسلحه ایالات متحده امریکا به عربستان سعودی می رود." او در ادامه می گوید: "با این حال، چند هواپیمای بدون سرنشین نسبتاً ساده برای متوقف کردن قسمتی از تولیدات نفت عربستان سعودی کافی بود. برای عربستان سعودی این یک آبروریزی بود."

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، این حمله هواپیماهای بدون سرنشین را "آزمایش اراده جامعه جهانی برای پاسخ به اقداماتی که امنیت و ثبات بین المللی را تهدید می کند" توصیف کرد. دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا اعلام کرده است که "تحریم ها علیه ایران را به طور قابل توجهی تقویت خواهد کرد."

ایران تحت فشار های داخلی و خارجی

ایران در حال حاضر تحت فشار عظیم تحریم های ایالات متحده امریکا قرار دارد. از طرف دیگر این کشور تقریباً هر روز اعتراضات جدیدی را تجربه می کند که به طور خشونت آمیز توسط نیروهای امنیتی این کشور سرکوب می شود؛ مانند اعتراضات روز دوشنبه در شهر اراک. روز دوشنبه صدها کارگر شرکت تولید تجهیزات سنگین در این شهر دست به اعتراض زدند، زیرا از ماه جون تاکنون معاشات شان پرداخت نشده است. این بزرگترین کارخانه تولید ماشین آلات سنگین در خاورمیانه در حال ورشکستگی است.

فشارهای فزاینده از بیرون و داخل پیامدهایی دارد. الی گرانمایه، متخصص ایران در مرکز تحقیقاتی «شورای روابط خارجی اروپا» می گوید: «صبر استراتژیک ایران به پایان رسیده است.» او در ادامه می گوید: "در آغاز ایران امیدوار بود كه اروپایی ها و چینی ها یك نوع بسته اقتصادی برایش تصویب می کنند. بنابراین ایران می توانست منتظر انتخابات بعدی در ایالات متحده باشد و به پیروزی یک نامزد از حزب دموکرات های ایالات متحده امیدوار باشد."

اما کاهش درآمد نفتی و در کل رکود اقتصادی این طرح را از بین برد. به عنوان واکنش، ایران به صورت تدریجی در ابتدا به فعالیت هایی در بخش برنامه های هسته ای شروع کرد و قسمتی از توافقنامه هسته ای را نقض کرد. اکنون، گرانمایه حدس می زند که ایران همچنین در حال افزایش فشار در سطح منطقه ای است.

اولویت ایران: درآمدهای نفتی است

با وجودی که هنوز مشخص نیست که ایران در چه حدی در حملات بالای تاسیسات نفتی عربستان سعودی مسئول است، اما این حوادث به همان اندازه که آسیب پذیری تامین انرژی جهان را آشکار ساخت، توانایی های نظامی ایران و قدرت جنگ نامتقارن اش را نیز تبارز داد. این امر ایران را در مرکز توجه جامعه جهانی قرار داده است و به نظر می رسد ایران برای رسیدن به هدف اش حاضر به هر کاری است و می خواهد در مرکز توجه جامعه جهانی بماند تا اینکه به هدف اش برسد. این هدف، رفع تحریم های نفتی از جانب ایالات متحده امریکا است.

شبنم فون‌هاین/ ن. ک. ا.