توطئه، اخبار جعلی و جرایم: چرا تلگرام جنجالی است؟
۱۴۰۳ شهریور ۸, پنجشنبه
پاول دوروف، رئیس اجرایی تلگرام که در فرانسه بازداشت شده بود، از توقیف پولیس آزاد شد، اما اجازه ندارد فعلاَ فرانسه را ترک کند. او روز چهارشنبه تفهیم اتهام شد.
اما چرا اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام این قدر جنجالی است؟
تلگرام: حساب‌های بی‌نام و نشان و گروه‌های چت بدون محدودیت
بسیاری اعتراض‌ها در کشورهای مختلف در شبکه تلگرام سازمان‌دهی شده است؛ از اعتراض‌های سال ۲۰۱۷-۲۰۱۸ در مشهد ایران گرفته تا مقاومت در برابر رژیم نظامی تایلند در سال ۲۰۲۰ و اعتراض‌ها به اعلام پیروزی دیکتاتور الکساندر لوکاشنکو در سال ۲۰۲۰.
صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید!
این سرویس پیام رسانی از زمان تأسیس در سال ۲۰۱۳ توسط پاول دوروف، به یکی از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌ها در جهان تبدیل شده است.
بیش از ۹۰۰ میلیون نفر از تلگرام استفاده می‌کنند. این پیام‌رسان می‌گوید که محتوایش را بسیار کمتر از سایر سرویس‌های پیام‌رسان کنترول می‌کند. این اپلیکیشن همچنین زمانی که اینترنت سرعت بسیار پایین داشته باشد و یا حکومت‌ها قصداً سرعت اینترنت را کاهش می‌دهند، کار می‌کند.
علاوه بر این، گروه‌های چت با حداکثر ۲۰ هزار شرکت‌کننده را می‌توان در تلگرام ایجاد کرد و این قابلیت، امکان بسیج سریع جمعیت بسیار زیاد مردم را فراهم می‌کند.
این اپلیکیشن همچنین سطح بالایی از ناشناس ماندن را به کاربران وعده می‌دهد. اگرچه مشتریان باید هنگام باز کردن یک حساب، شماره تلفن همراه خود را ثبت کنند، اما می‌توانند یک نام کاربری داشته باشند و سایر اعضای گروه چت نمی‌توانند شماره تلفون او را ببینند. همه این عملکردها، تلگرام را به ویژه برای گروه‌های خاص جالب می‌سازد.
اخبار جعلی، پروپاگندا و افراط‌گرایی
با این حال، گروه‌های اپوزیسیون در رژیم‌های استبدادی تنها کسانی نیستند که علاقمند تلگرام هستند، بلکه این پیام‌رسان همچنین در سال ۲۰۲۰ به پلتفرمی برای انکارکنندگان پاندمی کووید-۱۹ تبدیل شد.
پس از آنکه پلتفرم پارلر - که عمدتاً مورد علاقه افراط‌گرایان راست و پوپولیست‌های رادیکال بود و محتوای راست افراطی را منتشر می‌کرد - به طور موقت تعطیل شد، تلگرام به پیام‌رسان جدیدی برای نشر اخبار جعلی و اطلاعات نادرست تبدیل شد.
تلگرام همچنین برای مجرمان سایبری جذاب است. پاول دوروف، در کنار سایر موارد به این متهم است که به جرایم سازمان‌یافته در این پلتفرم اجازه فعالیت کنند. اتهام دیگر این که این پیام‌رسان مانع نشر و پخش پورنوگرافی کودکان نمی‌شود، و جرایم را پنهان می‌کند.
بازداشت دوروف سبب واکنش‌های عجیبی شد. کرملین که کانال‌های تلگرامی متعددی دارد، مانند رهبران ارشد مخالفان روسیه با صدای بلند شکایت کرد. جورجیا آلبوروف، یکی از همکاران قدیمی الکسی ناوالنی، فعال روس و منتقد کرملین که به قتل رسیده است، تا آنجا پیش رفت که گفت بازداشت دوروف یک «ضربه سنگین به آزادی بیان» است.
آسیب‌پذیری‌های جدی امنیتی
با این حال، این پلتفرم آنگونه که اکثر کاربران فکر می‌کنند، ایمن نیست و کاربران کاملاَ ناشناس نمی‌مانند، بلکه کاملاً برعکس است.
یورگن اشمیت، مدیر سایت آلمانی «هایزه آنلاین» که خبرهای آی‌تی را پوشش می‌دهد، می‌گوید: «در حلقه‌های امنیتی با هرکسی که می‌خواهید صحبت کنید، همه به شما خواهند گفت که تلگرام نسبت به سایر پلتفرم‌ها در زمینه محرمانه بودن محتوا، به شدت عقب است.»
برخلاف سایر سرویس‌های پیام‌رسان مانند وتساپ یا سیگنال، محتوای تلگرام در مسیر بین موبایل‌های یک کاربر و کاربر دیگر رمزگذاری سراسری نمی‌شود.
اشمیت به دویچه وله گفت: «تلگرام گاهی اوقات این زمینه نامشخص است. آنها در مورد رمزگذاری همه پیام‌ها صحبت می‌کنند، اما منظور آنها فقط رمزگذاری در مسیر بین دستگاه و مرکز داده‌ها یا سرور است. هنگامی که داده‌ها وارد مرکز داده‌ها شوند، رمززدایی شده و به شکل متن ساده در می‌آیند.»
«کابوس حریم خصوصی»
اگرچه امکان تغییر تنظیمات برای فعال کردن رمزگذاری سرتاسری داده‌ها وجود دارد، اما خیلی آسان نیست و در هر نوع چت کار نمی‌کند.
اشمیت که در یکی از مقالات خود این پلتفرم را به عنوان «کابوس حفظ حریم خصوصی» توصیف کرده است، گفت: «اصولاً، این بدان معناست هر چیزی که در این اپ نوشته شده است در مرکز داده‌های تلگرام ذخیره می‌شود، جایی که دوروف و تیمش به آن دسترسی کامل دارند.»
مشخص نیست که این سرورها واقعاً در کجا موقعیت دارند، بنابراین معلوم نیست که چه کسی به اطلاعات ذخیره شده در این سرورها دسترسی دارد. تلگرام مکان سرورهای خود را عمومی نکرده است.
یک قدم پیشتر از قانون؟
اما با وجودی که بسیاری اعتراض‌ها بر ضد نظام‌های سرکوبگر در تلگرام برنامه‌ریزی می‌شوند، چرا این اپلیکیشن این قدر محبوب است؟
اشمیت می‌گوید: «هیچ توضیح فنی وجود ندارد. برخلاف بسیاری از سرویس‌های پیام‌رسان دیگر، تلگرام پیش‌زمینه‌ای در ایالات متحده ندارد، جایی که بسیاری‌ها هنوز فکر می‌کنند عوامل سازمان «ان‌اس‌ای» در کار دخیل است.»
در عوض، این شرکت توسط یک روسی اداره می‌شود که «با بیرون شدن از این کشور برای رهایی از فشار رژیم، اعتبار کسب کرد.»
جابجایی دائمی دفتر مرکزی شرکت
این نیز عجیب است که دوروف هرگز موقعیت شرکت خود را برای مدت طولانی در یک مکان حفظ نمی‌کند. پس از ترک روسیه، ابتدا تلگرام را به برلین، سپس لندن و سنگاپور منتقل کرد بعد از آن در دبی جابجا شد.
مطالب ویدیویی را در صفحه یوتیوب ما ببینید!
اشمیت، کارشناس فناوری معلوماتی می‌گوید: «البته، می‌توان حدس زد که او برای اجتناب از تطبیق قانون چنین اقداماتی انجام می‌دهد. تا به امروز، آدرس دبی تلگرام توسط کاربران پلتفرم مورد توجه قرار گرفته است و به دوروف اعتبار بیشتری می‌دهد، زیرا ممکن نیست او توسط مقامات آلمانی یا امریکایی به راحتی تحت تعقیب قرار گیرد.»
اشمیت می گوید چنین اقداماتی عواقب جدی برای کاربران نیز دارد، «زیرا آنها هیچ راهی برای مراجعه به تلگرام ندارند.»