تجلیل از شب یلدا؛ مخفیانه و دور از چشم طالبان

شب یلدا یا شب چله، یکی از کهن ترین جشن های زرتشتی است که در بخش هایی از افغانستان و ایران تجلیل می شود. این شب مصادف با "انقلاب زمستان" است. این جشن باستانی ثبت میراث های فرهنگی جهان در سازمان "یونسکو" شده است.

انار یکی از میوه های پرطرفدار در شب یلدا است. برخی ها استفاده از این میوه را در بلندترین شب سال که هوای سرد دارد، پرخاصیت می خوانند. انار یکی از میوه های مشهور است که خواستگاهش ایران و افغانستان می باشد.

تربوز یا هندوانه نیز مثل انار بخشی از سفره شب یلدا است. این میوه نیز مانند انار با فرهنگ جشن یلدا عجین شده و همه آن را تهیه می کنند. اما پیدا کردن هندوانه و انار در شب چله زمستان کار آسانی نیست.

برای شب نشینی در شب چله مردم در افغانستان و ایران از خشک بار فروشی ها، میوه های خشک تهیه کرده و در جریان شب و شعر خوانی و قصه گویی از آنان تناقل می کنند.

از زمانی که طالبان دوباره در افغانستان قدرت را در دوسال گذشته تصرف کردند، جشن های سنتی زیادی ممنوع شده اند. یلدا نیز از سوی مردم مخفیانه برگزار می شود. زینب یکی از باشندگان شهر هرات به دویچه وله گفت: «متاسفانه جشن یلدا اصلا حال و هوای سال های گذشته را ندارد. خیلی تجلیل نمی‌ شود، اگر می‌ شود هم تلاش می‌ کنند دور از چشم رسانه ها و مخفیانه تجلیل کنند.»

همانطور که می دانید، آش غذایی لذیذ است که در هوای سرد بسیار خوشمزه تر و دلنشین تر می شود. برخی از خانواده ها در شب یلدا آش می پزند. اما زینب می گوید: «امسال بازارهای هرات زیاد بیر و بار نیست و مردم زیاد برای خرید بیرون نمی روند.»

یلدا برگرفته شده از واژه سریانی به معنای زایش یا تولد است. اشاره به تولد "میترا" یا "مهر" که یکی از ایزدان آیین مزدیسنا می باشد. برای جشن گرفتن میلاد مهر، سفره‌ ای پهن می‌ شود که به آن سفرهٔ یلدا یا چله می‌گویند و با گونه‌ هایی از خشکبار، انار دانه شده یا هندوانه تزئین می‌ شود.