آیا بدون ایالات متحده، حفظ توافقنامه اتومی ایران ممکن است؟

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران پس از سفر به پیکنگ و مسکو، قرار است شام امروز سه شنبه دربروکسل، پایتخت بلجیم و مقر اتحادیه اروپا به مذاکرات در قبال قرارداد اتومی این کشور ادامه دهد. ظریف در نظر دارد که در ادامه سفرش با شش جانب باقی مانده این توافقنامه مذاکره نماید.

این درحالیست که ایالات متحده امریکا به عنوان هشتمین شریک این پیمان، هفته گذشته از قرارداد اتومی ایران خارج گردید؛ قراردادی که یکی از شرایط اصلی آن را انصراف ایران از ساختن سلاح اتومی تشکیل می داد.

در برابر، سرگئی لاؤروف وزیر خارجه روسیه و نیز وزرای خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان خواهان ادامه این قرارداد می باشند و به این باور اند که قرارداد مذکور تا اکنون مؤثر بوده است.

تعیین مهلت

ایران خواهان ارائه تضمین از جانب اتحادیه اروپا برای تداوم قرارداد اتومی ویانا می باشد. ایران یک مهلت ۶۰ روزه تعیین کرده است تا چنین تضمینی از جانب اروپا به دست بیاورد. اما اتحادیه اروپا ۹۰ روز مهلت زمانی از ایران خواسته است.

میشائیل رود، سکرتر امور دولت در وزارت امور خارجه آلمان در این ارتباط گفت: "یکی از موارد گفتگوهای ما را چگونگی تحقق چنین مهلت های زمانی در مذاکرات بروکسل تشکیل می دهد."

ایالات متحده امریکا همچنان تهدید کرده است که تحریم های خود علیه آن شرکت های اروپایی را که با ایران داد و ستد دارند نیز در میان ۹۰ تا ۱۸۰ روز آینده اجرایی خواهد کرد.

تحریم ها

ایران نیز تقاضا دارد که همزمان با اجرایی شدن تحریم های ایالات متحده، دیگر شرکای این توافقنامه فشارهای ناشی از تحریم های امریکا را به نحوی جبران کنند.

دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا تأکید کرده است که "شدیدترین" تدابیر جزایی اقتصادی را علیه ایران به مرحله اجرا در می آورد، اما تا اکنون به وضاحت روشن نیست که چه مبالغی مورد نظر است.

ایران کشورهای غربی را نسبت به لغو معاهده اتومی هشدار داد

هایکو ماس وزیر خارجه آلمان گفته است که باید برای ایران «انگیزه های اقتصادی» وجود داشته باشد تا در توافقنامه اتومی پایبند بماند.

حفاظت در برابر تحریم های ثانوی

ایالات متحده امریکا علاوه بر تحریم مستقیم ایران، کشورها و شرکت هایی را که با ایرن داد و ستد دارند نیز مجازات می کند. بورنو لو میر، یکتن از دیپلوماتهای امورخارجی ای فرانسه نیز اعلام کرده است که فرانسه برای حفاظت از شرکت های این کشور «میکانیسمی» را ایجاد می کند. لو میر تأکید کرده است که در تلاش ایجاد امکانات استثنایی برای شرکت های کشورش می باشد.

ظاهراً کمیسیون اتحادیه اروپا نیز بر سر تدابیر لازم حفاظتی کار می کند.

با آنهم هایکو ماس وزیر خارجه آلمان در زمینه محتاطانه ابراز نظر کرد و گفت که حفظ کامل علایق اقتصادی آلمان در ایران تقریباً دشوار است.

همچنان جان اسِلبورن وزیر خارجه لوکزامبورگ، برای گذار از موانع ایالات متحده، خواستار مجوز جدید اروپایی در زمینه امور تجارتی با ایران گردید. اسِلبورن در گفتگویی با رادیوی آلمان تأکید کرد که واردات نفت از ایران باید ممکن باشد. او تأکید کرد: "من چنین موردی را غیرقانونی نمی دانم و اصلاً نباید امریکایی ها برای ما تصمیم بیگیرند که چنین امری ممکن نمی باشد."

مذاکرات

علاوه بر این، اتحادیه اروپا مایل به وفادار ماندن ایالات متحده به قرارداد اتومی می باشد. به همین دلیل نیز امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه پیشنهاد "گسترش" قرارداد اتومی ویانا را ارائه کرده است.

به باور او در این مذاکرات باید در ارتباط به سیاست های "توسعه جویانه" ایران در منطقه به ویژه در سوریه و نیز برنامه های موشکی این کشور گفتگو صورت گیرد. ماکرون تأکید دارد که افزون بر این، نیاز آن می رود که بر سر مواد مورد انتقاد ترامپ در این قرارداد نیز گفتگو صورت گیرد.

در کل کشورهای دیگر عضو این اتحادیه نیز با این پیشنهادات موافقت دارند. ولی سوال اینجاست که آیا ایران حاضر به مذاکرات جدید و تکمیل کننده این قرارداد خواهد بود؟

روابط با ایالات متحده و روسیه

در همین حال سکرتر وزارت امور خارجه آلمان، در ارتباط به خروج یک جانبه ایالات متحده از این قرارداد، با نگرانی ابراز نظر کرده و آن را "ضربه جدی بر مناسبات دو جانب اقیانوس" خوانده است.

ژان لو دریان وزیر امور خارجه فرانسه نیز قبل از آغاز این دیدار در بروکسل، با لحن تندی برخورد امریکایی ها را مورد انتقاد قرار داده گفت که امریکایی ها "پولیس اقتصادی برای بقیه جهان نیستند".

سفیر امریکا در برلین: جنگ تجاری با اروپا نخواهیم داشت

با وصف آن، اکنون این سوال نیز مطرح می شود که مناسبات اتحادیه اروپا با روسیه به چه سمتی خواهد رفت؟ به این معنی که آیا اتحادیه اروپا بیشتر به روسیه نزدیکتر خواهد شد و یا روسیه با استفاده از این شکاف بر اتحادیه اروپا فشار وارد کرده و این اتحادیه را مجبور به پذیرش شماری از خواست هایش خواهد کرد؟

موفقیت دموکرات ها در توافق اتومی با ایران

در نهایت این سوال نیز مطرح می شود که آیا در درازمدت قرارداد اتومی در نبود ایالات متحده به عنوان قدرت ضمانت کننده به حیات خود ادامه داده می تواند؟

دیپلومات های ایالات متحده گفته اند که این کشور در آینده نیز نظارت آژانس بین المللی انرژی اتومی از فعالیت های اتومی ایران را ترجیح می دهد. این درحالیست که تیروواریورانتی، بازرش ارشد این سازمان روز شنبه به گونه غیرمنتظره از سمت اش استعفا داد.

برند ریگرت/ ن. ف.