Όταν το όνειρο γίνεται εφιάλτης

Από το 2006 ισχύει ο νόμος που περιορίζει τις δυνατότητες ιδιωτών να δηλώνουν πτώχευση. Ο νόμος αυτός είχε περάσει με πίεση των ιδρυμάτων πιστωτικών καρτών που θεωρούσαν δεν είναι αρκετά αυστηρό το πλαίσιο για τους υπερχρεωμένους πελάτες τους. Ο αριθμός των ιδιωτικών πτωχεύσεων μειώθηκε πράγματι, από 1,6 εκατομμύρια το 2005 στις 600.000 τη χρονιά που ακολούθησε. Τώρα όμως παρατηρείται και πάλι ραγδαία άνοδος των πτωχεύσεων, ως απότοκο της πιστωτικής κρίσης.

Το σπίτι έχασε τη μισή του αξία

«Είναι δύσκολο να περιμένεις μια απάντηση. Δεν μπορώ πλέον να κοιμηθώ», λέει η 48χρονη Χουάνα στο Στάφορντ της Βιρτζίνια, 50 χιλιόμετρα νότια της Ουάσιγκτον. Περιμένει με αγωνία την απάντηση της τράπεζας στην αίτηση που έκανε για νέο δάνειο. Μετανάστευσε το 1979 από το Ελ Σαλβαντόρ, δούλεψε σκληρά, πριν από δύο χρόνια αγόρασε ένα σπίτι πληρώνοντας το μισό της μηνιάτικο στη δόση για το δάνειο. Στο μεταξύ όμως οι δουλειές δεν πάνε καλά το εισόδημά της μειώθηκε πήρε δεύτερο δάνειο για να εξοφλεί το πρώτο, οι πιστωτικές της κάρτες έχουν μπλοκαριστεί γιατί έχουν σωρευτεί χρέη 100.000 δολαρίων, αλλά το σπίτι στο μεταξύ έχει χάσει τη μισή του αξία.

Στο δρόμο που χάραξε ο Τζέφερσον

Δάνεια το ένα μετά το άλλο, έτσι ήταν συνηθισμένοι να ζουν πολλοί Αμερικανοί τα τελευταία χρόνια, λέει ο οικονομολόγος Πέτερ Μορίσι καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Μέριλαντ. «Έτσι ήμασταν πάντα. Ο Τόμας Τζέφερσον ο τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ είχε χρεοκοπήσει, γιατί έκανε πολλά έξοδα. Αν επισκεφτεί κάποιος το σπίτι του Τζέφερσον θα διαπιστώσει ότι το να παίρνει κανείς δάνειο και να ζει πάνω από τις δυνατότητές του είναι τόσο παλιό όσο και η Αμερική», λέει ο Μορίσι. Μία αρρώστια, μία ξαφνική ανεργία, ή η τωρινή πιστωτική κρίση και το χάρτινο σπίτι καταρρέει. Τη μεγαλύτερη ευθύνη πάντως φέρουν οι τράπεζες, γιατί τα τελευταία χρόνια έδιναν δάνεια χωρίς να ελέγχουν την πιστοληπτική αξιοπιστία του πελάτη. «Οι τράπεζες γνώριζαν ότι τα λεφτά που δανείζουν δεν θα τα ξαναπάρουν. Οι τραπεζικοί έπαιρναν την προμήθεια και ήλπιζαν ότι δεν θα ρθούν αντιμέτωποι με τις συνέπειες των πράξεών τους».

Η μάχη των υποψηφίων

Ο Μπάρακ Ομπάμα υπόσχεται βοήθεια, στις προεκλογικές του εμφανίσεις αναφέρεται συχνά στο θέμα των ιδιωτών που χρεοκοπούν και κατηγορεί τον αντίπαλό του Μακ Κέιν ότι δεν κατανοεί τα προβλήματα του απλού πολίτη. Αν εκλεγεί λέει θα υποχρεώσει τις τράπεζες να ενημερώνουν καλύτερα τους πελάτες για τα επιτόκια και τις δόσεις και θα προβλέψει εξαιρέσεις για όσους δηλώνουν πτώχευση για έξοδα νοσηλείας. Ο Μακ Κέιν είχε υπερψηφίσει το νόμο που έκανε δυσκολότερη για τους ιδιώτες την κήρυξη πτώχευσης. Υπόσχεται και αυτός ότι θα υποχρεώσει τις τράπεζες σε μεγαλύτερη υπευθυνότητα στη χορήγηση δανείων, αλλά πιστεύει ότι δεν είναι δουλειά του κράτους να καλύπτει τα χρέη ανεύθυνης συμπεριφοράς μεμονωμένων πολιτών. Και με τους τραπεζίτες υπεύθυνους της σημερινής κρίσης τι γίνεται;