Το προσφυγικό και ο «άβολος ρόλος» της Ελλάδας

Οι ραγδαίες εξελίξεις στο Αφγανιστάν ενδέχεται να επηρεάσουν εκ νέου την Ελλάδα, κι αυτό προκαλεί έντονη ανησυχία στην Ελλάδα, ως χώρα που βρίσκεται στα εξωτερικά σύνορα της, σύμφωνα ρεπορτάζ της Welt, το οποίο αναφέρεται στις  διεργασίες των τελευταίων εβδομάδων, τις συζητήσεις εντός της ΕΕ αλλά και τις διαφωνίες για τη διαχείριση ενός  νέου προσφυγικού κύματος.Στο πλαίσιο του Bled Strategic Forum τη Σλοβενία, υπήρξε διαφωνία μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι για τον ρόλο της Ελλάδας και την ευθύνη της Ευρώπης, με τον πρώτο να δηλώνει ότι «δεν μπορεί να επαναληφθεί ένα 2015» και τον δεύτερο να απαντά ότι «δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι το Αφγανιστάν δεν είναι δική μας υπόθεση».

 Η Welt παρατηρεί ότι η διαφωνία «αποκάλυψε μια βαθύτερη πολιτική ρήξη μεταξύ Βρυξελλών και Αθήνας»: «Ως κράτος στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, η Ελλάδα είναι το κεντρικό σημείο άφιξης μεταναστών από την Εγγύς και Μέση Ανατολή, αν και ο αριθμός τους είναι χαμηλότερος τα τελευταία χρόνια. Για την Αθήνα η παράτυπη μετανάστευση απειλεί την εθνική ασφάλεια. Η ΕΕ από την άλλη επιμένει στην αλληλεγγύη απέναντι σε ανθρωπιστικές κρίσεις, όπως αυτή που βρίσκεται σε εξέλιξη σήμερα στο Αφγανιστάν. Τα κράτη-μέλη κατα βάθος χαίρονται που έχουν τους Έλληνες φρουρούς των συνόρων». Κυβερνητική πηγή από την Αθήνα αναφέρει στην Welt: «Η Ελλάδα βλέπει τη μετανάστευση και τις προσφυγικές ροές ως σοβαρή πρόκληση για την ίδια και την ΕΕ ως σύνολο». Όπως παρατηρεί η Welt «υπάρχουν μεταξύ άλλων ανησυχίες για διείσδυση τζιχαντιστών στα προσφυγικά ρεύματα, για εμπόδια στην ένταξη των προσφύγων και αλλά και φόβοι για βίαιη ριζοσπαστικοποίηση».

Το ρεπορτάζ αναφέρει σχετικά με τα ελληνικά σχέδια εντατικοποίησης των συνοριακών ελέγχων: «Η Ελλάδα σχεδιάζει να ενισχύσει τις περιπολίες στο Αιγαίο. Μέχρι στιγμής η ΕΕ υποστήριζε τους Έλληνες συνοριοφύλακες. Αλλά τα χρήματα τελείωσαν. Η Αθήνα ζήτησε από τις Βρυξέλλες έκτακτη χρηματοδόηση -λαμβάνοντας απόρριψη (…) επειδή η Κομισιόν θέλει πρώτα να διερευνήσει ανεξάρτητα τις κατηγορίες για pushback στο Αιγαίο». Σε άλλο σημείο το ρεπορτάζ σημειώνει: «Ακόμη κι αν οι Βρυξέλλες είναι αναστατωμένες για την ελληνική στάση, πολλά κράτη-μέλη βλέπουν με θετική ματιά την σκληρή προστασία των συνόρων από την Ελλάδα. Η Αυστρία και η Σλοβενία, για παράδειγμα, είναι έντονα αντίθετες στην υποδοχή προσφύγων από το Αφγανιστάν. Παρ' όλα αυτά, κανείς δεν θέλει να θεωρηθεί υπεύθυνος για άσχημες εικόνες στα σύνορα. Είναι λοιπόν καλό και βολικό να αναλαμβάνουν οι Έλληνες τον άβολο ρόλο. Η γερμανική κυβέρνηση αποφεύγει επίσης την ανοιχτή κριτική στην Ελλάδα. Το υπ. Εξωτερικών δηλώνει μόνο ότι η προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ υπόκειται στο διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο.»

«16 χρόνια Μέρκελ – Τα κατάφερε»

Με αυτόν το τίτλο κυκλοφορεί το περιοδικό DER SPIEGEL παρουσιάζοντας μακροσκελές αφιέρωμα για τα 16 χρόνια της Άγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία, στους βασικότερους πολιτικούς σταθμούς της, τις πολλαπλές κρίσεις που κλήθηκε να διαχειριστεί και την προσωπικότητά της.Μεταξύ άλλων το αφιέρωμα αναφέρεται και στη διαχείριση της ευρωκρίσης: «Επί σειρά ετών για την καγκελάριο Μέρκελ το βασικό ερώτημα ήταν: Θα καταρρεύσει το ευρώ; Ως συνήθως ήθελε να λύσει τα προβλήματα με τη λογική, να συνδυάσει τους πάντες με τα πάντα, τις ανάγκες των χωρών που είχαν πρόβλημα, τους Γερμανούς που έχουν διαμορφωθεί με το να κάνουν οικονομία, τις χρηματοπιστωτικές αγορές (…) Στις Βρυξέλλες διαπραγματεύτηκε ολόκληρες νύχτες με τους συναδέλφους της από τη νότια Ευρώπη, που τη θεωρούσαν πολύ λίγη ως Ευρωπαία, και στη συνέχεια έπρεπε να ακούει και το δικό της κόμμα, που της καταλόγιζε ότι παραμελεί τα γερμανικά συμφέροντα (…) Στριφογύριζε από δω κι από κει τις βίδες ώστε να κρατήσει την ευρωπαϊκή μηχανή λειτουργική, αυτό που έλειπε όμως ήταν μια ‘μεγάλη στρατηγική’ για την Ευρώπη. O κορυφαίος Γερμανός διανοούμενος Γιούργκεν Χάμπερμας της καταλόγισε ότι ‘χρονοτριβούσε γαλήνια’. Υπό μια έννοια αυτό ήταν επιτυχές: το ευρώ δεν κατέρρευσε, εν μέρει χάρη σε μια γενναιόδωρη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα».

Στο ίδιο αφιέρωμα μιλά και ο πρώην υπ. Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει για την Άγκελα Μέρκελ: «Αν και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η ιστορία θα κρίνει αυστηρά την κα. Μέρκελ, επειδή έχασε την ευκαιρία για μια πραγματική Ευρωπαϊκή Ένωση, ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι οι διάδοχοί της θα φροντίσουν να μου λείψει!»

Το Grexit και η «εφηβική κρίση της ΕΕ»

Στο δικό της αφιέρωμα για την Άγκελα Μέρκελ, η Suddeutsche Zeitung αναφέρεται στο αποκορύφωμα της ελληνικής κρίσης χρέους το καλοκαίρι του 2015, όταν στο τραπέζι βρέθηκε το σενάριο ενδεχόμενης εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Η SZ παρατηρεί: «Το καλοκαίρι του 2015 υποτίθεται ότι οι 17 από τους 19 υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης συμφώνησαν ότι η δραματική κρίση χρέους στην Αθήνα θα μπορούσε να επιλυθεί καλύτερα εάν η Ελλάδα εγκατέλειπε το κοινό νόμισμα. Τουλάχιστον αυτή είναι η ανάγνωση του τότε ομοσπονδιακού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ αποφάσισε όμως κατά της σύστασης του υπουργού της μετά από μια δραματική Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ. Η Ελλάδα έμεινε στην ευρωζώνη, o  Σόιμπλε απογοητεύθηκε. Η απόφαση παρέμεινε αμφιλεγόμενη».

Μάλιστα ο υπ. Οικονομικών του Λουξεμβούργου Πιέρ Γκραμένα, κάνοντας μια ανασκόπηση στους κρίσιμους μήνες του 2015, αναφέρει: «Το γεγονός ότι τελικά καταφέραμε να επιλύσουμε με ομοφωνία την ελληνική κρίση δείχνει ότι αφήσαμε πίσω μας (στην ΕΕ) την εφηβεία και ενηλικιωθήκαμε». Ο Γκραμένα θεωρεί ότι η διαχείριση της ελληνικής κρίσης και εκείνες οι «δύσκολες ώρες» ήταν «μια καλή άσκηση, ώστε να επιδειχθεί γρήγορα αλληλεγγύη και στη διαχείριση της πανδημίας». Όπως τονίζει: «Αν είχαμε εγκαταλείψει τότε την Ελλάδα, ίσως σήμερα να μην είχαμε την ίδια αλληλεγγύη».

Ποια είναι όμως η εκδοχή του Γκραμένα για όσα έγιναν σε εκείνη την κρίσιμη διαπραγμάτευση; Η αφήγησή του αρχίζει από τη συνάντηση του Γιούρογκρουπ με τη συμμετοχή του Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος είχε ζητήσει νέα οικονομική βοήθεια, αλλά χωρίς την υπαγόρευση νέων μέτρων λιτότητας: «'Είχαμε φτάσει σε ένα σημείο, όπου ήταν σαφές ότι μία χώρα που δεν τηρεί τους κανόνες του παιχνιδιού στην ευρωζώνη, θα πρέπει να αποχωρήσει από το ευρώ. Υποσυνείδητα ερχόταν σιγά σιγά η ιδέα για μία έξοδο της Ελλάδας'. Η ιδέα διαβιβάστηκε στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, οι οποίοι συνεδρίαζαν παράλληλα. 'Εάν η Ελλάδα θέλει χρήματα χωρίς να τηρεί τους όρους, αυτό θα μπορούσε να έχει ως συνέπεια την έξοδο της Αθήνας. Να γίνει έτσι λοιπόν;' Όχι, είπε ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας, δεν θέλουμε να φύγουμε. Η καγκελάριος μετέφερε την άποψη αυτή στο Γιούρογκρουπ 'κι έτσι το μπαλάκι επέστρεψε σε μας. Λύσαμε το πρόβλημα με τον νέο υπουργό Οικονομικών της Ελλάδας'». 

 Δήμητρα Κυρανούδη