Το γυναικείο κίνημα στην Τουρκία: η συζήτηση περί ποινικοποίησης της μοιχείας ενισχύει τη θέση των γυναικών και όχι την κυβέρνηση Ερντογάν

υν μέχρι τις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Αναλαμβάνουν από τώρα πρωτοβουλίες υπέρ των μεταρρυθμίσεων ή της ισότητας των δύο φύλλων και παράλληλα προσπαθούν να αλλάξουν την εικόνα που έχουν για τις Τουρκάλες οι γυναίκες στην ΕΕ με μεγάλες διοργανώσεις, όπως για παράδειγμα με το πρόσφατο Συνέδριο Γυναικών στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου στην Κων/πολη. Παρά την απαγόρευση πολλές γυναίκες πήραν μέρος στο συνέδριο φορώντας τη μαντήλα. Η πρύτανης του Πανεπιστημίου εμφανίζεται ανεκτική. Καμιά από τις γυναίκες με μαντήλα δεν πρέπει να εγκαταλείψει το κτίριο. Στο συνέδριο μιλούν κυρίως γυναίκες, που δουλεύουν για τα ΗΕ, που δραστηριοποιούνται για τα δικαιώματα της γυναίκας ή νομικοί. Η υπουργός Οικογενειακών Υποθέσεων της Τουρκίας απευθύνει χαιρετισμό στα μέλη του συνεδρίου. Στην ομιλία της εκφράζει την υποστήριξή της στο επίμαχο άρθρο που ποινικοποιεί τη μοιχεία. Το θέμα ανακυρήσσεται αμέσως ανεπίσημα ως το κύριο θέμα συζήτησης του συνεδρίου. Η καθηγήτρια Γιακίν Ερτίρκ, η οποία συντάσσει για τον ΟΗΕ τις εκθέσεις που αφορούν τη βία κατά των γυναικών, πιστεύει ότι το θέμα της μοιχείας δεν έφθασε τυχαία ούτε στο κοινοβούλιο, αλλά ούτε και στο συνέδριο των γυναικών:

«Το ότι η ποινικοποίηση της μοιχείας έγινε το κύριο θέμα συζήτησης στο συνέδριο αποτελεί για μένα έκπληξη. Είναι το αποτέλεσμα μιας οργανωμένης προσπάθειας με στόχο την διατήρηση μιας πατριαρχικής ηθικής, η οποία βασίζεται στην καταπίεση της γυναίκας»

Οι ακτιβίστριες του φεμινιστικού κινήματος είναι σίγουρες ότι αν η παράγραφος για τη μοιχεία περάσει τελικά στον ποινικό κώδικα, τότε είναι σαν να νομιμοποιείται η βία κατά των γυναικών στην Τουρκία. Σε επαρχιακούς, συντηρητικούς ή θρησκευτικούς κύκλους οι άνδρες θέλουν να ελέγχουν τις γυναίκες και φυσικά την τιμωρία της μοιχείας. «Βία κατά της γυναίκας παρατηρείται σε διαφορετικές μορφές σε ολόκληρο τον κόσμο», τονίζουν πολλές από τις ομιλήτριες. Για το τουρκικό γυναικείο κίνημα το θέμα αυτό είναι όμως ιδιαίτερα σημαντικό:

«Το ζήτημα που κατέβασε τις γυναίκες στο δρόμο στην Τουρκία δεν ήταν τα δικαιώματα των εργαζόμενων γυναικών, αλλά η βία κατά των γυναικών», λέει η καθηγήτρια Γιακίν Ερτίρκ. «Είναι το βασικό θέμα πάνω στο οποίο στηρίζεται ο αγώνας για την ισότητα των δύο φύλων».

Το τουρκικό γυναικείο κίνημα αναμένει από την ένταξη της χώρας στην ΕΕ την απαραίτητη υποστήριξη στο αγώνα κατά των διακρίσεων της γυναίκας σε όλους τους τομείς της ζωής. Η Τουρκία αντιμετωπίζει προβλήματα αναλφαβητισμού στις γυναίκες, επειδή πολλές οικογένειες δεν στέλνουν τα κορίτσια στα σχολεία, αλλά μόνο τα αγόρια. Ακόμα και σήμερα οι πιο πολλοί γάμοι αποφασίζονται από τους γονείς ή υπό ένα καθεστώς τρόμου. Η πολυγαμία παρατηρείται συχνά σε ορισμένες τουλάχιστον περιοχές της χώρας. Από την άλλη πλευρά όμως υπάρχει και η εμπειρία με γυναίκες από οικογένειες που έχουν ενστερνιστεί δυτικές αξίες και που έχουν μορφωθεί στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο.

Η καθηγήτρια Ερτίρκ χαιρετίζει τις συζητήσεις για την ποινικοποίηση της μοιχείας στην τουρκική κοινωνία. «Δεν είναι δυνατόν», τονίζει «η ενταξιακή διαδικασία στην ΕΕ να στηριχθεί σε ένα ταμπού». Το αν θα ποινικοποιηθεί τελικά η μοιχεία παραμένει ακόμα ανοιχτό. Το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι από την όλη συζήτηση θα βγει ενισχυμένο το γυναικείο κίνημα στην Τουρκία και όχι η κυβέρνηση Ερντογάν:

«Η κυβέρνηση δεν περίμενε τόσο έντονες αντιδράσεις στο θέμα αυτό. Πολλές οργανώσεις γυναικών έστειλαν στις αρχές επιστολές. Το ίδιο έπραξαν και πολλές κυβερνήσεις του εξωτερικού υπό την πίεση γυναικείων οργανώσεων. Η κυβέρνηση έφερε τον εαυτό της σε μια δύσκολη θέση με το θέμα της ποινικοποίησης της μοιχείας. Από τη μια θέλει να τηρήσει τα προσχήματα και από την άλλη θέλει να προχωρήσει στην γι αυτήν τόσο σημαντική υπόθεση της ένταξης στην ΕΕ».