Τι κρύβεται πίσω από τα fake news για την Κάμαλα Χάρις;

Και επισήμως πλέον η Κάμαλα Χάρις έλαβε το χρίσμα των Δημοκρατικών και τον Νοέμβριο πρόκειται να διεκδικήσει την προεδρία απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ. Την ίδια στιγμή όμως η Χάρις δέχεται και τον μεγαλύτερο πόλεμο παραπληροφόρησης που έχει δεχθεί ποτέ υποψήφιος στις ΗΠΑ.

Έχουν βγει φήμες για παράδειγμα πως έχει δουλέψει ως ιερόδουλη, προσφέροντας τις «υπηρεσίες της» σε διάφορους πολιτικούς για να προωθήσει την καριέρα της ενώ ορισμένες αναρτήσεις που έγιναν μάλιστα και viral, τη συνέδεσαν με τον Τζέφρι Έπστιν, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για σεξουαλικά εγκλήματα. Άλλοι πάλι πιστεύουν πως επειδή η 59χρονη δεν έχει δικά της βιολογικά παιδιά είναι τρανσέξουαλ ή πως δεν είναι πραγματικά Αμερικανίδα και άρα λόγω της καταγωγής της δεν μπορεί να διεκδικήσει την προεδρία.

Σε τι οφείλεται όμως η τόσο εκτεταμένη παραπληροφόρηση; Πρώτα απ’ όλα στη ραγδαία ανάπτυξη των social media, όπως και στις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες διευκολύνουν πάρα πολύ τη δημιουργία, αλλοίωση και διασπορά ψεύτικων βίντεο ή φωτογραφιών.

Και δεύτερον, στην αμερικανική κοινωνία και πολιτική επικρατεί πολύ έντονη πόλωση και διχόνοια. Επιπλέον εξωτερικοί παίκτες όπως η Κίνα, η Ρωσία και το Ιράν, έχουν και αυτοί συμφέρον να επηρεάσουν τις αμερικανικές εκλογές – όπως είχαν εξάλλου προσπαθήσει να κάνουν και σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις.

Παραπληροφόρηση με έμφυλο χαρακτήρα;

Εάν όμως η 59χρονη δεν ήταν μαύρη και δη γυναίκα, αλλά λευκός άντρας, η παραπληροφόρηση εναντίον της θα ήταν διαφορετικού περιεχομένου και έκτασης. Όσες φήμες κυκλοφορούν online για την Αμερικανίδα πολιτικό αφορούν συνήθως το φύλο της, το χρώμα του δέρματός της ή τις ινδικές και τζαμαϊκανές ρίζες της.

Το 2020 το Wilson Center της Ουάσιγκτον προχώρησε σε μία ανάλυση της παραπληροφόρησης σε βάρος 13 γυναικών πολιτικών διαφορετικής πολιτικής και εθνοτικής προέλευσης – μεταξύ αυτών και η Χάρις. Στην έρευνα δεν διαπιστώθηκε μονάχα πως η σχετιζόμενη με το φύλο παραπληροφόρηση είναι ευρέως διαδεδομένη, αλλά και πως η συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών παραπληροφόρησης στρεφόταν εναντίον της Χάρις η οποία τότε ήταν μέλος της Γερουσίας. 

Η Νίνα Γιάνκοβιτς, εκ των συντακτών της ανάλυσης του Wilson Center, εξηγεί στην DW πως «και εμείς αλλά και άλλες έρευνες διαπιστώσαμε πως οι γυναίκες που είναι επιπλέον και μαύρες ή ομοφυλόφιλες για παράδειγμα, υφίστανται ακόμη μεγαλύτερη κακομεταχείριση και βάλλονται ακόμη περισσότερο από την παραπληροφόρηση. Και η Κάμαλα Χάρις εκπροσωπεί τρεις διαφορετικές ταυτότητες: είναι γυναίκα, είναι μαύρη και έχει και ρίζες από τη Νότια Ασία».

Εκφοβισμός, ταπείνωση, δυσφήμιση

Σε μία μελέτη του 2018 η κοινωνιολόγος Σάρα Σόμπιεραϊ αναφέρθηκε σε τρεις στρατηγικές που εφαρμόζονται με στόχο να περιοριστεί η επιρροή των γυναικών στη διαδικτυακή δημόσια σφαίρα: ο εκφοβισμός, η ταπείνωση και η δυσφήμιση.

Η Γιάνκοβιτς και οι συνάδελφοί της από την άλλη πλευρά προβαίνουν σε μία τριπλή διάκριση σχετικά με το περιεχόμενο της έμφυλης παραπληροφόρησης: τη σεξιστική, την τρανσφοβική και τη ρατσιστική προσέγγιση. Και η πολιτική επιστήμονας ξέρει πολύ καλά για ποιο πράγμα μιλάει, έχοντας υπάρξει και η ίδια θύμα σεξιστικών συμπεριφορών στο διαδίκτυο ενώ έχει δεχθεί ακόμη και απειλές κακοποίησης και κατά της ζωής της.

Η αντιδιαστολή των δύο φύλων αντανακλάται και στη διαφορετική αντιμετώπιση που τυγχάνει η Κάμαλα Χάρις σε σύγκριση με τον Τζο Μπάιντεν ή τον Ντόναλντ Τραμπ. Ποιος ασχολήθηκε ποτέ τόσο σχολαστικά με το παρελθόν των ανδρών αυτών ή ισχυρίστηκε ότι στο παρελθόν εκπορνεύτηκαν και προόδευσαν στην καριέρα τους επειδή προσέφεραν σε κάποιον «τις υπηρεσίες τους»; Δεν θα έπρεπε τέτοιες συζητήσεις να αφορούν τον Τραμπ που έχει καταδικαστεί για σεξουαλική κακοποίηση και όχι μόνο;

Ή από την άλλη, πόσα posts έγιναν που να αμφισβητούν το φύλο ή την καταγωγή του Μπάιντεν ή του Τραμπ;

Η Κάμαλα Χάρις δεν είναι η μοναδική

Άλλες γυναίκες σαν τη Χάρις έχουν βρεθεί και αυτές στο στόχαστρο του “transvestigation”, δηλαδή των μισογυνιστικών και αντι-LGBTQ συνωμοσιολογικών – έχει βγει για παράδειγμα και για τη Μισέλ Ομπάμα η φήμη πως είναι τρανς.

Ο Μπαράκ Ομπάμα έχει κατηγορηθεί αντιστοίχως από fake news πως δεν έχει γεννηθεί στην αμερικανική επικράτεια και άρα δεν είναι Αμερικανός.

Όλα αυτά δείχνουν πως οι γυναίκες από τη μία πλευρά είναι πιθανότερο να ταπεινωθούν και να υποβαθμιστούν σε σεξουαλικά αντικείμενα λόγω του φύλου τους ενώ η παραπληροφόρηση σε βάρος των έγχρωμων αφορά περισσότερο την καταγωγή ή την εκπαίδευσή τους, ακριβώς λόγω του χρώματος του δέρματός τους.

Και αυτά τα παραδείγματα αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου: υπάρχουν χιλιάδες ψεύτικα ή παραποιημένα βίντεο, φωτογραφίες και αναρτήσεις που είναι επίσης σεξιστικά και ρατσιστικά, αλλά με πολύ πιο διακριτικό τρόπο.

Μην αναπαράγεις κάτι, αν δεν είσαι σίγουρος

Κατά τη Γιάνκοβιτς η ραγδαία αναπαραγωγή του υλικού παραπληροφόρησης σήμερα σχετίζεται κυρίως με τη φύση των social media. Επιπλέον, η ειδικός επικρίνει και τις ίδιες τις πλατφόρμες, οι οποίες φαίνεται να ενδιαφέρονται ολοένα και λιγότερο για τον περιορισμό τέτοιου περιεχομένου – αν και αυτό υποτίθεται πως παραβιάζει τους όρους χρήσης τους.

Γι’ αυτό και οι ίδιοι οι χρήστες πρέπει να προσέχουν: «Είτε πρόκειται για έμφυλη παραπληροφόρηση είτε για άλλου είδους: όταν νιώθει κάποιος έντονα συναισθήματα όπως οργή ή αγανάκτηση, αφ’ ότου έχει δει κάποια δημοσίευση, είναι πολύ πιθανό κάτι απ’ όσα είδε να μην ισχύει, αλλά να αποτελεί απλώς προσπάθεια χειραγώγησης», λέει η ειδικός. Εξ ου και είναι προτιμότερο να περιμένουμε λίγο, να ψάξουμε σε αξιόπιστες πηγές το κατά πόσο ευσταθεί αυτό που είδαμε και σε περίπτωση που δεν είμαστε βέβαιοι, να μην το προωθούμε σε άλλους.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς