Πόσο πιθανή είναι μια παραίτηση Μέρκελ το 2019;

Το 2018 ήταν μια κρίσιμη χρονιά για την Άγκελα Μέρκελ. Ωστόσο και το 2019, παρά το ότι πλέον δεν είναι επικεφαλής του CDU, θα παραμείνει στην πρώτη γραμμή της εσωτερικής πολιτικής. «Η Μέρκελ εξακολουθεί να έχει την κατάσταση στα χέρια της» ανέφερε στη DW o πολιτικός επιστήμονας Τόρστεν Φάας σημειώνοντας ότι χωρίς τη θέλησή της δεν θα εξαναγκασθεί σε αποχώρηση από την καγκελαρία. Εξάλλου δεν είναι εύκολο να ανατραπεί καγκελάριος στη Γερμανία. To γερμανικό κοινοβούλιο δεν μπορεί εύκολα να προβεί σε ψήφο δυσπιστίας χωρίς να έχει διασφαλίσει τη θεσμική και πολιτική συνέχεια.

Αυτό έχει τις ρίζες του στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Τότε η πολιτική αποσταθεροποίηση είχε οδηγήσει στην άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ. Ακριβώς αυτό ήθελαν να αποφύγουν μεταπολεμικά οι «πατέρες» του Γερμανικού Συντάγματος του 1949 (Θεμελιώδης Nόμος της Βόννης) με την εισαγωγή μιας αυστηρής διαδικασίας για την κατάθεση πρότασης δυσπιστίας. Η πρόταση δυσπιστίας κατά του/της καγκελαρίου χαρακτηρίζεται μάλιστα από το ίδιο το Σύνταγμα ως «εποικοδομητική», που σημαίνει πρακτικά ότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία που καταψηφίζει τον/την καγκελάριο θα πρέπει παράλληλα να εκλέξει τον/την διάδοχο που θα διασφαλίζει επίσης κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Υπό αυτή την έννοια δεν είναι πιθανή μια πρόταση μομφής κατά της Μέρκελ στο άμεσο μέλλον.

Καγκελάριος η Μέρκελ όσο η ίδια το θέλει

Μέχρι στιγμής η ίδια η Άγκελα Μέρκελ απαντά στην ερώτηση μέχρι πότε θα ήθελε να παραμείνει στην καγκελαρία, τονίζοντας ότι θα ήθελε να παραμείνει μέχρι την λήξη της τρέχουσας κοινοβουλευτικής περιόδου το 2021. Θα μπορούσε βέβαια η Άγκελα Μέρκελ να παραιτηθεί ανά πάσα στιγμή, όπως είχε κάνει το 1974 ο Βίλυ Μπραντ. Ακόμη όμως και σε μια τέτοια περίπτωση το γερμανικό Σύνταγμα δεν προβλέπει υποχρεωτικά πρόωρες εκλογές. Μπορεί σε μια τέτοια περίπτωση ένας μεταβατικός καγκελάριος να ηγηθεί της κυβέρνησης, μέχρι η γερμανική Βουλή εκλέξει με την σειρά της νέο καγκελάριο. Όμως μια παραίτηση Μέρκελ επίσης δεν θεωρείται πιθανή. Μόνη δυνατότητα για αλλαγή σκυτάλης στην καγκελαρία χωρίς πρόωρη προσφυγή στις κάλπες θα ήταν να ζητήσει η ίδια η καγκελάριος ψήφο εμπιστοσύνης από το κοινοβούλιο. Αυτό έχουν κάνει στο παρελθόν και άλλοι καγκελάριοι. Όμως και σε αυτή την περίπτωση το γερμανικό Σύνταγμα προβλέπει επίσης ρήτρα σταθερότητας. Οι εκλογές μπορούν να αποφευχθούν εάν υπάρχει ήδη αντικαταστάτης όπως πχ. η Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ.

Αλλαγή κυβερνητικού εταίρου χωρίς πρόωρες εκλογές;

Εκτός όμως από τους Χριστιανοδημοκράτες νευρικότητα επικρατεί, σύμφωνα με τον Τόρστεν Φάας, και στους Σοσιαλδημοκράτες, που μετέχουν στον «μεγάλο συνασπισμό». Στο SPD κυριαρχεί αστάθεια. Μετά τις ευρωεκλογές πολλοί εκτιμούν ότι το SPD θα μπορούσε να αποχωρήσει από την κυβέρνηση, προκειμένου να μειωθούν οι εσωτερικές πιέσεις. Η κυβέρνηση Μέρκελ σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να συνεχίσει ως κυβέρνηση μειοψηφίας με ψήφο ανοχής από τους Πρασίνους και το FDP. Πάντως γεγονός είναι ότι τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού (CDU/CSU και SPD) δεν θέλουν πρόωρες εκλογές εντός του 2019, γιατί κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο τις κοινοβουλευτικές έδρες τους. Αλλά ούτε και ο ομοσπονδιακός πρόεδρος φαίνεται να είναι οπαδός των πρόωρων εκλογών. Σύμφωνα με το γερμανικό Σύνταγμα είναι υπεύθυνος για την προκήρυξή τους.

Χρονιά διαδοχικών εκλογών το 2019

Σύμφωνα με τελευταία δημοσκόπηση μεγάλη μερίδα των πολιτών θέλει η Άγκελα Μέρκελ να παραμείνει καγκελάριος. Η δημοτικότητά της έχει αυξηθεί ξανά. Ωστόσο μέσα στο 2019 οι μεγαλύτεροι αντίπαλοί της, οι λαϊκιστές, ενδέχεται να την φέρουν σε δύσκολη θέση, για παράδειγμα στις ευρωεκλογές. «Σε αυτές τις εκλογές συνήθως τα κόμματα διαμαρτυρίας έχουν ρεύμα» αναφέρει ο Τόρστεν Φάας. Στις ευρωεκλογές η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) σχεδιάζει να συνασπιστεί με τους λαϊκιστές από την Ιταλία ή την Αυστρία. Συγχρόνως μέσα στο 2019 αναμένονται τρεις τοπικές εκλογές στη Γερμανία, στα κρατίδια της Σαξονίας, της Θουριγγίας και της Θουριγγίας, στα οποία το AfD εμφανίζεται ενισχυμένο. Επίσης σε άλλα εννιά κρατίδια αναμένονται δημοτικές εκλογές. Και σε δημοτικό επίπεδο το AfD έχει σε πολλές περιοχές πολιτική βάση. Το βασικό σχέδιο της Μέρκελ για το 2019 είναι, λοιπόν, να ενισχύει το CDU, το οποίο θα πρέπει να προσελκύσει ξανά τους ψηφοφόρους που μετακινήθηκαν στο AfD. Eάν δεν τα καταφέρει, δεν θα σταματήσει ο πονοκέφαλος στο κόμμα της ούτε και το 2019. Σύμφωνα με τον γερμανό ειδικό οι εκλογικές αναμετρήσεις του 2019 θα κρίνουν τελικά και το αν πλησιάζει η ώρα των ομοσπονδιακών εκλογών.

Κάι Αλεξάντερ Σολτς

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη