Κόσοβο: Το "μυστικό" του Σουλεϊμάν Ρέτζα

Εδώ και αιώνες ζει στην περιοχή γύρω από το Ποντούγιεβο του Κοσσυφοπεδίου η οικογένεια Ρέτζα. Μια ζωή ήσυχη καλλιεργώντας τη γη και εκτρέφοντας ζώα. Και κάτι ακόμη: Κρατά καλά φυλαγμένο ένα μεγάλο μυστικό. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κοντά στη φάρμα του Ρέτζα έγιναν σφοδρές μάχες, όπου σκοτώθηκαν δύο Γερμανοί στρατιώτες. «Την ιστορία μού την είπε ο πατέρας μου» λέει ο Σουλειμάν Ρέτζα. «Οι Γερμανοί και οι σύμμαχοί τους Αλβανοί πολέμησαν τους παρτιζάνους, και εκεί σκοτώθηκαν οι Γερμανοί. Σε μας, τους Αλβανούς, ανήκει στην παράδοσή μας να σεβόμαστε τη μνήμη των νεκρών, ανεξαρτήτως ποιοι είναι». 

Η δύναμη της μνήμης

Δεκάχρονο παιδάκι τότε ο Σουλεϊμάν μαζί με τον πατέρα του έθαψαν τις σορούς των δύο άγνωστων Γερμανών. Στην οικογένεια κανείς δεν έπρεπε να μιλήσει γι' αυτούς για να μην υποθέσει η τότε κομμουνιστική ηγεσία ότι μέλη της οικογένειας συνεργάστηκαν με τους κατακτητές. Οι τάφοι χορτάριασαν, ο Σουλεϊμάν δεν καλλιέργησε ποτέ το σημείο εκείνο, είχε υποσχεθεί στον πατέρα του να μην ταράξει τον αιώνιο ύπνο των δύο νεκρών και ο τόπος έγινε απρόσιτος με τα πόδια. Ο χρόνος πέρασε, όμως το μυστικό δεν μπορούσε να μείνει άλλο μυστικό. Έτσι ο Σουλεϊμάν ήρθε σε επαφή με τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις της δύναμης KFOR στο Κόσοβο και το Ιατροδικαστικό Ινστιτούτο της Πρίστινας. Στη συνέχεια ενημερώθηκε ο Σύνδεσμος Συντήρησης των Γερμανικών Στρατιωτικών Νεκροταφείων, ο οποίος ασχολείται με την ανεύρεση σορών Γερμανών πεσόντων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Με τη στήριξη της κοσοβάρικης κυβέρνησης μπορούμε τώρα να ταυτοποιήσουμε τους νεκρούς στρατιώτες του πολέμου και να εξασφαλίσουμε στους δικούς τους στη Γερμανία επιβεβαιωμένα στοιχεία για την τύχη των γιων και αδελφών τους» λέει ο Μπερντ Μπρέχερ, διοικητής της δύναμης KFOR. Με μπουλντόζες και άλλα μέσα εκσκαφής ξεκινά η επιχείρηση στην απότομη πλαγιά. Σημάδια δεν υπάρχουν, μόνο χορτάρι. Και η δύναμη της μνήμης του Σουλεϊμάν. Η ομάδα βρίσκει ίχνη, όπως οστά και κομμάτια από στρατιωτικές μπότες, που δείχνουν ότι το «μυστικό» είναι πέρα για πέρα αληθινό.

Αναλογίες με την Ερμιόνη Πρίγκου από τη Σκουτάρα

«Βρήκαμε ακόμη κομμάτια από ανθρώπινο κρανίο και αντικείμενα, όπως χτένα, καθρέφτη, ένα κουμπί» λέει ο Αρσίμ Γκεξαλίου, διευθυντής του Ιατροδικαστικού Ινστιτούτου. «Όταν οργανικά στοιχεία μιας σορού δεν υπάρχουν πια, τότε πρέπει να πάρουμε 6 με 8 γραμμάρια γης για να ανακτήσουμε το γενετικό υλικό των οστών. Αλλά στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν χρειάζεται, γιατί βρήκαμε μεταλλικές πλάκες με κωδικούς αναγνώρισης».

Η ιστορία θυμίζει ανάλογη περίπτωση της Ερμιόνης Πρίγκου από τη Σκουτάρα, όπου ο πατέρας της έθαψε στο περιβόλι 6 Έλληνες στρατιώτες που έπεσαν στη φονική μάχη το 1941. Και εκείνη «έθαψε» καλά το μυστικό φοβούμενη το καθεστώς Εμβέρ Χότζα. Και τιμήθηκε από την ελληνική πολιτεία μόλις το 2014. Ο Σουλεϊμάν Ρέτζα τιμήθηκε πρόσφατα και τώρα με ήσυχη τη συνείδηση μπορεί να επιστρέψει στην αγροτική του ζωή. Οι σοροί των δύο Γερμανών στρατιωτών θα βρουν την τελευταία τους κατοικία στο πρώτο νεκροταφείο Γερμανών πεσόντων στο Κοσσυφοπέδιο. Ως ανάμνηση του παρελθόντος και προειδοποίηση για το μέλλον.

Ίντρο Σεφέρι

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου