Θησαυρός ή ...άνθρακες τα Panama Papers;

 25 ακροάσεις, έντεκα υπομνήματα και επτά επισκέψεις για επιτόπια έρευνα κατέγραψε η ειδική επιτροπή για τα Panama Papers που είχε συσταθεί το 2016 υπό την προεδρία του Γερμανού Βέρνερ Λάνγκεν. Συμπέρασμα: Η «έλλειψη συνεργασίας» μεταξύ θεσμικών οργάνων, αλλά και κρατών-μελών εμποδίζει την ουσιαστική καταπολέμηση της (νόμιμης) φοροαποφυγής. Την Τετάρτη το Κοινοβούλιο θα εγκρίνει σχετικό ψήφισμα, το περιεχόμενο του οποίου παραμένει αβέβαιο μέχρι την τελευταία στιγμή. Και αυτό γιατί εκκρεμούν πολλές τροπολογίες που ουσιαστικά αποδυναμώνουν την ουσία της έρευνας. Αλλά ο εκπρόσωπος των ευρωπαίων σοσιαλιστών Πέτερ Σίμον δεν καταθέτει τα όπλα. «Η συνεργασία των κρατών-μελών είναι ανεπαρκής, γιατί κανένα κράτος δεν πάει να βγάλει τα μάτια του άλλου» λέει ο Γερμανός ευρωβουλευτής. «Μόνο αν εμείς ως Κοινοβούλιο προχωρήσουμε ενωμένοι, ανεξαρτήτως του ποιά κυβέρνηση έχει την εξουσία στις χώρες μας, μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις φορολογικές οάσεις και το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Αλλά βεβαίως ελπίζω να καταλήξουμε σε καλύτερους καταλόγους που να περιλαμβάνουν και τις φορολογικές οάσεις εντός ΕΕ».

Αυτό είναι ένα από τα «αγκάθια» της έρευνας. Πολλά κράτη-μέλη εστιάζουν σε φορολογικούς παραδείσους εκτός ΕΕ, ενώ αντιπαρέρχονται το γεγονός ότι και στην Ευρώπη δεν λείπουν τα προνομιακά φορολογικά καθεστώτα για τους ενδιαφερόμενους. Όπως λέει στην Deutsche Welle ο ευρωβουλευτής της Αριστεράς Μιγκέλ Ουρμπάν Κρέσπο «η ΟXFAM είχε εκδώσει μία δική της λίστα, μία εβδομάδα πριν η Κομισιόν δημοσιεύσει τη μαύρη λίστα των φορολογικών παραδείσων. Σύμφωνα με την ΟXFAM λοιπόν, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Μάλτα και Ιρλανδία θα έπρεπε να περιλαμβάνονται στη λίστα των φορολογικών παραδείσων με βάση τα κριτήρια της Κομισιόν». Μετά από αυτά, οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές ζητούν να κατονομαστούν στο ψήφισμα της Ευρωβουλής οι ευρωπαϊκοί φορολογικοί παράδεισοι. Κι εδώ αποκαλύπτεται η αντίφαση της υπόθεσης, επισημαίνει ο Έλληνας ευρωβουλευτής Γιώργος Κύρτσος. «Δεν μου αρέσουν τα παραδείγματα, αλλά τέλος πάντων είμαι υποχρεωμένος να δώσω ένα: οι Ολλανδοί σοσιαλιστές, οι οποίοι θέλουν να επιβάλλουν φορολογική δικαιοσύνη στον πλανήτη, ας ξεκινήσουν αναιρώντας αυτά απου έκανε ο (Γερούν) Ντάισελμπλουμ την εποχή που ήταν υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας. Αυτό θα ήταν ένα πολύ ωραίο βήμα στη συγκεκριμένη κατεύθυνση...», λέει ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ.

Δύσκολη η εναρμόνιση της φορολογίας

Η υπόθεση Panama Papers ήρθε στο φως όταν, το 2016, αποκαλύφθηκαν 200.000 εταιρίες-σφραγίδες υπό την ευθύνη του δικηγορικού γραφείου Mossack Fonseca στον Παναμά. Κατά τεκμήριο πρόκειται για νόμιμες πρακτικές με στόχο την ελαχιστοποίηση φορολογικών βαρών, οι οποίες εκμεταλλεύονται τις ιδιαιτερότητες ή τα κενά της νομοθεσίας.  Καθώς η φορολογία παραμένει εθνική αρμοδιότητα και οι σχετικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο προϋποθέτουν ομοφωνία, προφανώς δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ουσιαστικής δράσης, επισημαίνει ο ευρωβουλευτής Γ.Κύρτσος στην Deutsche Welle. «Αυτά τα ζητήματα κυρίως αποφασίζονται σε επίπεδο κυβερνήσεων. Δεν βλέπω πολλές κυβερνήσεις πρόθυμες να συνεργαστούν, ώστε να περιοριστούν οι φορολογικοί παράδεισοι διεθνώς και να πάμε ενωμένοι να κάνουμε μία διαπραγμάτευση σε επίπεδο ΟΟΣΑ με τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και όλους τους ενδιαφερόμενους. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινούνται περισσότερο σε επίπεδο συμβολισμού, παρά σε επίπεδο ουσίας και συγκεκριμένης πολιτικής και αυτό είναι επικίνδυνο για την αξιοπιστία τους», υποστηρίζει.

Τις ευθύνες των κρατών-μελών επισημαίνει και ο επικεφαλής της «ειδικής επιτροπής» του Κοινοβουλίου, Βέρνεν Λάνγκεν. Λέει μάλιστα ότι ο ίδιος θα στηρίξει την πρόταση των πολιτικών αντιπάλων του, των σοσιαλδημοκρατών, να κατονομαστούν στο ψήφισμα ευρωπαϊκές χώρες με προφίλ φορολογικού παραδείσου. Από την πλευρά του ο αρμόδιος επίτροπος Πιέρ Μοσκοβισί υπόσχεται ευρύτερη ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Υπενθυμίζει δε ότι η σημερινή λίστα της ΕΕ περί φορολογικών παραδείσων περιλαμβάνει 17 χώρες, ενώ την ίδια στιγμή άλλες 47 χώρες έχουν δεσμευθεί να μεταρρυθμίσουν το φορολογικό τους σύστημα.

Υπέρ του φορολογικού ανταγωνισμού η Κύπρος

Η προσπάθεια να κλείσουν τα «παραθυράκια» της διεθνούς νομοθεσίας δεν σημαίνει ωστόσο ότι θα εκλείψει ο φορολογικός ανταγωνισμός εντός Ευρώπης. Σε αυτό φαίνεται ότι επιμένουν ιδιαίτερα τα μικρότερα κράτη-μέλη, οπως η Κύπρος. Χαρακτηριστική η επισήμανση, στην Ολομέλεια, από τον Κύπριο ευρωβουλευτή Λευτέρη Χριστοφόρου: «Τασσόμαστε ανεπιφύλακτα υπέρ της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής, του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος. Όμως κανένας δεν νομιμοποιτείται εν ονόματι της καταπολέμησης της παρανομίας να ισοπεδώσει τον φορολογικό ανταγωνισμό στην  ΕΕ, να ισοπεδώσει την ικανότητα των κρατών-μελών να ασκούν και να καθορίζουν τη φορολογική τους πολιτική που είναι κυριαρχικό τους δικαίωμα και είναι από τα βασικά στοιχεία της ελεύθερης οικονομίας».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο