Η ανοικοδόμηση της Τροίας

Επί 25 ολόκληρα χρόνια Γερμανοί αρχαιολόγοι ανέσκαπταν κάθε χρόνο το λόφο Χισαρλίκ στη ΒΔ Τουρκία, εκεί όπου τον 19ο αιώνα ο Ερρίκος Σλήμαν είχε ανακαλύψει τα ερείπια της αρχαίας Τροίας. Η Τροία ένας τόπος καίριος για τις γερμανικές ιστορικές επιστήμες, καθώς εκεί οδηγούν οι ρίζες του αρχαίου έπους και άρα και της σημερινής ποίησης, καθώς εκεί οδηγούν τα ίχνη του Τρωικού Πολέμου και άρα και της ευρωπαϊκής ιστορίας συνολικά. Αλλά πού είναι αυτό το εκεί; Είναι στις εσχατιές του αρχαίου ελληνικού κόσμου ή στις παρυφές της αρχαίας Ανατολής; Και μια μικρή ακόμα μετατόπιση έχει τεράστιες συνέπειες για την ιστορία του πολιτισμού.

Δώρον άδωρον

Η γερμανική αρχαιολογία το πρόσφερε αυτό το δώρο στις τουρκικές αρχές που διαρκώς ανανέωναν την άδεια ανασκαφής, το δώρο να αποσπάσει την Τροία από την επικράτεια του ελληνικού κόσμου και να την σπρώξει λίγο πιο κοντά στην αγκάλη της Ανατολής. Ο επί σειράν ετών επικεφαλής της γερμανικής αρχαιολογικής αποστολής στην Τροία, ο καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας στην Τυβίγγη Manfred Korfmann, βρήκε στην ακρόπολη της αρχαίας πολιτείας μια σφραγίδα στα λουβικά, μια διάλεκτο της αρχαίας χεττιτικής. Κι έτσι συνεπικουρούμενος από τον καθηγητή Κλασσικής Φιλολογίας στη Βασιλεία Joachim Latacz κατέστρωσε την προσεδάφιση της Τροίας στον πολιτισμό των Χετταίων.  Να όμως που όλα υπήρξαν μάταια. Πρόσφατα η γερμανική αρχαιολογική αποστολή υπό τον διάδοχο του Korfmann που πέθανε το 2006, τον καθηγητή Αρχαίας Μεταλλουργίας  Ernt Pernicka, ανέσκαψε για τελευταία φορά στον λόφο Χισαρλίκ. Η άδεια θα δοθεί του χρόνου σε άλλους, πιο ευεπίφορους στις νέες τουρκικές προτεραιότητες, κατά πάσαν πιθανότητα στην ομάδα του Αμερικανού αρχαιολόγου William Aylward.

Οι νέες προτεραιότητες

Και ποιες είναι οι νέες προτεραιότητες των τουρκικών αρχών και της τουρκικής αρχαιολογίας; Είναι η πάση θυσία τουριστική εκμετάλλευση των αρχαιολογικών χώρων που θα βασίζεται στην αποκατάσταση και ει δυνατόν την ανοικοδόμηση  των μνημείων παρά στην αδιάφορη για το μεγάλο κοινό αυστηρή επιστημονική έρευνα. Στην Τουρκία αυτή τη στιγμή δεν γίνονται λιγότερες, αλλά περισσότερες ανασκαφές από ότι πριν από πέντε χρόνια. Πρόκειται όμως για ανασκαφές με συγκεκριμένο στόχο. Το είπε με τον τρόπο του και ο καθηγητής Pernicka σε συνέντευξη στη Süddeutsche Zeitung: «Το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού ζητά από τους ερευνητές να ασχοληθούν περισσότερο με την αναστήλωση και την ανοικοδόμηση μνημείων παρά με επιστημονικά ζητήματα…Η αρχαιολογία στην Τουρκία βρίσκεται σήμερα σε ένα σημείο καμπής»  Θα μάθουμε ποιος τελικά θα συνεχίσει το έργο των ανασκαφών στα ερείπια της αρχαίας Τροίας. Οι τουρκικές αρχές θέλουν οι ανασκαφές αυτές να συνεχιστούν με διεθνή συνεργασία αλλά υπό τουρκική επιστασία. Όσο για την ομάδα του Aylward ξέρουμε από τώρα τι έχει υποσχεθεί: την αναστήλωση και μερική ανοικοδόμηση της αρχαίας αγοράς στην Τροία.

Σπύρος Μοσκόβου

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής